Quảng Ninh: Đảo dân thiếu nhà ở, đất tái định cư bỏ hoang

(Xây dựng) - Một xã đảo có 442 hộ dân thì 61 hộ với 240 nhân khẩu chỉ dùng chiếc thuyền nhỏ vừa để sản xuất vừa làm nhà ở sinh sống lênh đênh trên ngọn sóng, khi bão biển, lúc triều cường đầy rẫy khó khăn và nguy hiểm; nghe như chuyện “tiếu lâm” nhưng có thật ở xã đảo Thắng Lợi, huyện Vân Đồn.

Đảo Cống Đông từng sầm uất nơi thương cảng Vân Đồn và từng không người ở suốt 3 thế kỷ cận đại. Khi Cách mạng tháng Tám thành công, chính quyền Cách mạng vận động ngư dân lên bờ định cư Thắng Lợi thì đặt tên là xã đảo làThắng Lợi.

Sự này nhiều người biết và đã nhiều lần đến tai các vị đại biểu HĐND các cấp. Trong một tờ trình của UBND xã Thắng Lợi với Đại biểu HĐND tỉnh, khi tiếp xúc với cử tri 5 xã đảo của huyện Vân Đồn có nêu: Xã Thắng Lợi là một xã đảo cách xa trung tâm kinh tế của huyện Vân Đồn khoảng 40km đường biển. Xã đảo có 442 hộ với 1.865 nhân khẩu, trong đó 61 hộ với 240 nhân khẩu chưa có chỗ ở ổn định, đang cư trú trên những chiếc tàu thuyền nhỏ, nhà bè nuôi trồng hải sản trên biển, ăn ở tạm bợ, đời sống khó khăn. Cư dân thiếu nước ngọt sinh hoạt, thiếu cơ sở hạ tầng thiết yếu, các cháu học sinh đến trường giao thông trắc trở, hễ trời đổ mưa to nổi gió lớn là thất học.

Xã đảo Thắng Lợi còn 61 hộ với 240 nhân khẩu chỉ dùng chiếc thuyền nhỏ vừa để sản xuất vừa làm nhà ở sinh sống tạm bợ.

Đảng ủy, chính quyền xã Thắng Lợi và huyện Vân Đồn có quan tâm, nhưng “lực bất tòng tâm” và do cơ chế chính sách còn bất cập. Năm 2019, huyện Vân Đồn đã đầu tư dự án định di chuyển 61 hộ dân dưới nước lên bờ ở và xây dựng khu đất tái định cư đàng hoàng. Dự án di dân triển khai theo Quyết định 1776/QĐ-TTg, của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Chương trình bố trí dân cư các vùng: thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2013-2015 và định hướng đến năm 2020.

Dân đảo thiếu nhà ở, đất tái định cư bỏ hoang.

Ngày 28/10/2015, Ban quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh có Quyết định số 187A/QĐ-KKT phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng Dự án di dân lên bờ xã Thắng Lợi diện tích 4ha, gồm 70 ô đất diện tích mỗi ô 200m2. Năm 2019, Dự án cơ bản triển khai xong cơ sở hạ tầng, chỉ việc bốc thăm giao đất cho dân. Nhưng sang năm 2020, Quyết định 1776 của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ dân tái định cư lại hết hiệu lực thi hành, các hộ dân không còn được hưởng chế độ ưu đãi tái định cư nữa. Mà hầu hết các hộ này là hộ nghèo, cận nghèo kinh tế khó khăn. Thứ nữa là quy hoạch khu tái định cư chưa phù hợp với tập quán, phong tục người dân vùng hải đảo cần điều chỉnh.

Ngày 18/5/2022,Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 590/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chương trình bố trí sắp xếp và ổn định dân cư các vùng: thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 thay thế Quyết định 1776/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tại mục c, d, điểm 7 phần VI việc tổ chức thực hiện quyết định 590/QĐ-TTg thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ để thực hiện các nội dung, giải pháp của chương trình tại địa phương thuộc thẩm quyền của UBND-HĐND tỉnh.

Giao thông nội bộ giữa các lô thửa đường chỉ rộng 1,5m, hai người đi ngược chiều nhau còn khó tránh, chưa tính đến sự cố hỏa hoạn.

Ông Nguyễn Văn Thanh - Bí thư Chi bộ, trưởng thôn Cống Tây cho biết, 61 hộ dân dưới biển khi có chủ trương được lên bờ cư trú, ai nấy đều phấn khởi, có cam kết thực hiện phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, đóng góp đầy đủ kinh phí đầu tư xây dựng ngoài định suất được Nhà nước hỗ trợ; xây dựng nhà thống nhất theo mẫu thiết kế chung do huyện chỉ đạo; sinh sống ổn định lâu dài trong căn nhà đó... Nay họ đang bị hẫng hụt khi Nhà nước cắt giảm mức hỗ trợ, túi tiền thì không thể xây dựng được căn nhà to đẹp như mẫu quy định. Ông Nguyễn Văn Thanh đưa ra một bản vẽ thiết kế, bảo người giàu có xây dựng được như vậy cũng khó, dân chài gắng sức lên bờ cũng chỉ làm được cái nhà tạm, mà đất quy hoạch đô thị này xã không cấp cho dân làm nhà tạm.

31 ô đất mặt tiền quay vào núi cao, vách núi chỉ cách móng nhà 25m.

Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Nguyễn Văn Thanh còn phàn nàn, dự án xây dựng khu tái định cư “thất cách”. Đảo ngoài khơi đồi núi rộng rãi, dân cư thưa thớt, cửa biển đẹp… kỹ sư thiết kế lại vẽ 31 ô đất úp mặt vào sườn núi cao sạt trượt, vách núi chỉ cách móng nhà 25m. Giao thông nội bộ giữa các lô thửa đường chỉ rộng 1,5m, hai người đi ngược chiều nhau còn khó tránh, chưa tính đến sự cố hỏa hoạn mà nay tiêu chí phòng chống cháy nổ đặt ra rất cao. Cống rãnh thì không xây kè để trơ đất, không nắp đậy; hệ thống tiêu thoát nước đô thị mà như mương máng nội đồng… đất tái định cư như đánh đố người ở.

Cống rãnh thì không xây kè để trơ đất, không nắp đậy.

Năm 2019, Khu tái định cư trên xã đảo Thắng Lợi, hạ tầng cơ bản đã xây dựng xong. Đến nay, đã là 5 năm mà đất tái định cư bỏ hoang cỏ mọc trong khi trên 60 hộ dân thì thiếu nhà ở, nay vẫn sinh sống du cư trên ngọn sóng, ngày đêm sống lênh đênh trên biển cả.