Cơ hội hiện đại hoá hệ thống pháp luật lao động và quan hệ lao động

Bình luận về việc Nghị viện Châu Âu vừa bỏ phiếu thông qua Hiệp định Thương mại tự do giữa EU (EVFTA) và Việt Nam, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã khẳng định, việc gia nhập EVFTA và CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) là cơ hội tạo điều kiện cho Việt Nam hiện đại hóa hệ thống pháp luật lao động và quan hệ lao động.

Thoả ước lao động tập thể là một trong những căn cứ để bảo vệ quyền lợi của công nhân lao động. Ảnh minh hoạ: T.E.A

EVFTA là một Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, bao gồm các điều khoản quan trọng về lao động và môi trường nhằm hướng tới sự phát triển bền vững.

“Thời gian qua, thế giới ngày càng có nhiều quan ngại có căn cứ rằng tự do thương mại có thể làm trầm trọng thực trạng bất bình đẳng giữa các quốc gia và bản thân trong một quốc gia, và có thể có hại cho môi trường. Các FTA thế hệ mới cố gắng giải quyết thách thức về phát triển bền vững này bằng cách đưa vào các yêu cầu về lao động và môi trường” - Giám đốc ILO Việt Nam, Chang-Hee Lee, cho biết.

Chương 13 về Thương mại và Phát triển Bền vững yêu cầu Việt Nam và EU “tái khẳng định cam kết của mình, phù hợp với các nghĩa vụ trong khuôn khổ của ILO và Tuyên bố của ILO về các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động…, sẽ tôn trọng, thúc đẩy và thực hiện hiệu quả các quyên tắc về các quyền cơ bản trong lao động”. Các quyền này bao gồm tự do hiệp hội và công nhận một cách thực chất quyền thương lượng tập thể; chấm dứt mọi hình thức lao động cưỡng bức hoặc ép buộc; loại bỏ một cách hiệu quả lao động trẻ em; và chấm dứt phân biệt đối xử về việc làm và nghề nghiệp.

Chương 13 cũng yêu cầu mỗi bên sẽ tiếp tục và duy trì những nỗ lực hướng tới phê chuẩn các công ước cơ bản của ILO.

Việt Nam hiện đã phê chuẩn 6 trong tổng số 8 Công ước cơ bản của ILO. Công ước số 98 về Quyền Tổ chức và Thương lượng tập thể là công ước mới nhất được phê chuẩn, được Quốc hội bỏ phiếu thông qua vào tháng 6.2019. Việt Nam đang lên kế hoạch phê chuẩn tiếp hai công ước cơ bản còn lại gồm: Công ước số 105 về Xóa bỏ lao động cưỡng bức - dự kiến trong năm 2020; và Công ước số 87 về Tự do Hiệp hội và Bảo vệ quyền Tổ chức - dự kiến trong năm 2023.

“Các yêu cầu về lao động và môi trường của EVFTA sẽ giúp mang lại lợi ích cho tất cả các bên, giúp Việt Nam phát triển bền vững bằng cách tránh “cuộc đua xuống đáy” và đảm bảo rằng tăng trưởng hiện tại sẽ không phải trả giá bằng các cơ hội của thế hệ tương lai” - Giám đốc ILO Việt Nam chia sẻ.

Việc gia nhập EVFTA và CPTPP là cơ hội tạo điều kiện cho Việt Nam hiện đại hóa hệ thống pháp luật lao động và quan hệ lao động. Việc thông qua Bộ luật Lao động sửa đổi vào tháng 11.2019 đã đưa khung pháp lý của đất nước tiệm cận hơn với các công ước cơ bản của ILO, tạo ra một môi trường pháp lý cần thiết cho quan hệ lao động và quan hệ việc làm hiện đại của Việt Nam.

“Quan hệ lao động hiện đại dựa trên sự công nhận tự do hiệp hội, cùng với một lực lượng lao động lành nghề hơn và hệ thống an sinh xã hội hiệu quả, là động lực xã hội quan trọng để Việt Nam tiến tới trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao một cách bền vững” - TS Lee cho hay.