Bài 4: Bảo tàng, công trình văn hóa có giá trị kinh tế

(Xây dựng) - Bảo tàng Quảng Ninh xây dựng khác biệt, công trình đạt giải Kiến trúc Quốc gia 2014, hạng mục công trình thể thao - văn hóa và nay đang là nguồn thu lớn của địa phương thì cả nước đã biết đến. Song những đặc điểm trong kiến trúc xây dựng và công trình văn hóa mà đưa lại hiệu quả kinh tế như một công trình thương mại thì còn ít người biết.

Bảo tàng Quảng Ninh được đầu tư xây dựng và khánh thành đưa vào hoạt động tháng 9/2013. Đây là công trình được gắn biển chào mừng nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập tỉnh Quảng Ninh (30/10/1963-30/10/2013). Bảo tàng Quảng Ninh là một thiết chế văn hoá cấp tỉnh, xây dựng bên trục đường Trần Quốc Nghiễn, phường Hồng Hải, thành phố Hạ Long.

Công trình có quy mô lớn, được chia làm 2 khối: Nhà bảo tàng cao 3 tầng và 1 tầng lửng, 1 tầng trệt; Nhà Hội nghị cao 2 tầng và 1 tầng, 1 tầng triệt. Công trình có diện tích sử dụng đất 10.337 m2; diện tích xây dựng 4.372,2 m2; diện tích sàn xây dựng 15.994,1 m2, bao gồm:

Một là, các không gian trưng bày (không gian trưng bày tầng 1 có khu vực kết hợp trưng bày tổ chức sự kiện, không gian trưng bày định kỳ; không gian trưng bày tầng lửng nhà Hội nghị; không gian trưng bày tầng 2 có trưng bày dạng thuyền gỗ; Quảng Ninh trong lịch sử giữ nước; không gian Quảng Ninh trong thời kỳ cách mạng và kháng chiến; không gian hiện vật tôn giáo, văn hóa phật giáo Trúc lâm Yên Tử; không gian nghiên cứu cổ vật quý và cổ vật gốm. Không gian trưng bày tầng 3 có không gian khai thác than hầm lò, lộ thiên; không gian về Bác Hồ với Quảng Ninh; không gian khám phá sáng tạo; không gian văn hóa con người các dân tộc Quảng Ninh.

Hai là, hệ thống kho lưu giữ các hiện vật.

Ba là, phòng Hội trường, hội thảo và khu làm việc hành chính.

Bốn là, trang thiết bị có hệ thống âm thanh trình chiếu; màn hình cảm ứng; màn hình ghép; màn hình led; hệ thống điện chiếu sáng trưng bày; hệ thống thang máy, thang cuốn; hệ thống thiết bị bảo quản kho; Các thiết bị camera, Hệ thống phòng cháy chữa cháy (nước, khí Ni tơ), máy phát điện CAT; hệ thống cửa kiểm soát ra vào.

Tài sản là tài liệu, hiện vật Bảo tàng có 65.417 hiện vật quý. Trong đó, đang lưu giữ và trưng bày 12 Bảo vật quốc gia, là một trong những bảo tàng cấp tỉnh có nhiều bảo vật quốc gia trong hệ thống Bảo tàng công lập ở Việt Nam, gồm: bình gốm đầu rằm (Văn hóa Phùng Nguyên muộn cách nay 3000-4000 năm); hộp vàng Ngọa Vân - Yên Tử (thời Trần thế kỉ XIV); trống đồng Quảng Chính (Văn hóa Đông Sơn khoảng thế kỷ III-II TCN); trống đồng thời Trần (thế kỷ XIII-XIV); mâm bồng gốm men vẽ nhiều màu (thời Lê sơ thế kỷ XV); bình gốm hoa nâu Kinnari (thời Lý thế kỷ XI-XII); bình gốm hoa sen (thời Lý thế kỷ XI-XII); Thạp gốm hoa nâu (thời Lý thế kỷ XI-XII); Thạp đồng (Văn hóa Đông Sơn khoảng thế kỷ III-II TCN); Thống gốm hoa nâu An Sinh (Thời Trần thế kỷ XIII); Thạp gốm hoa nâu thời Trần (thế kỷ XIII-XIV); Bình gốm men vẽ nhiều màu (Thời Lê sơ thế kỷ XV).

Bảo tàng Quảng Ninh là Bảo tàng công cấp tỉnh duy nhất trong cả nước tự chủ được nguồn tài chính hoạt động. Từ năm 2019 đến nay, Bảo tàng Quảng Ninh là đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện tự chủ 100% chi thường xuyên. Từ nguồn thu từ thu phí tham quan Bảo tàng, đơn vị đã tự chủ được các khoản chi: tiền lương, thu nhập tăng thêm và các khoản đóng góp cho toàn bộ viên chức và người lao động, tiền vật tư, văn phòng phẩm và phục vụ du khách, chi phí thuê mướn, một phần tiền điện, toàn bộ tiền nước, nhiên liệu & vệ sinh môi trường và các khoản chi khác….

Năm 2022, Bảo tàng đón tổng lượng khách tham quan là 694.188 lượt; tổng thu từ nguồn phí tham quan trên 16 tỷ đồng; 5 tháng đầu năm 2023, lượng khách tham quan là 201.150 lượt (dịp 30/4-1/5 vừa qua có ngày đón trên 11.000 lượt du khách); tổng thu từ nguồn phí tham quan trên 4,8 tỷ đồng.

Cùng với các thiết chế văn hóa trong cụm Bảo tàng- Thư viện, Quảng trường 30/10. Công trình Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh được đầu tư và đưa vào sử dụng từ tháng 1/2017, được xây dựng trên khu đất có diện tích 62.363m2, diện tích xây dựng công trình là 20.278 m2, chia làm 2 khối:

Một là, Khối A (Khối triển lãm) có tầng 1 với 300 gian hàng, trong đó 50 gian hàng trưng bày thường xuyên, kho và các khu vực kỹ thuật phụ trợ. Tầng lửng gồm sảnh và văn phòng phục vụ triển lãm. Tầng 2, gồm sảnh lớn, khu vực trưng bày quy hoạch, phòng hội trường lớn quy mô 1.000 chỗ, khu dịch vụ, các phòng họp, phòng hội thảo và chiếu phim nhỏ, kiến trúc mái vòm dạng vỏ ốc, mặt bằng hình ô van với chiều cao khoảng 21,5m; cao độ sàn tầng 1 thấp hơn mặt sân hiện có 2-4m.

Hai là Khối B (Khối trưng bày Quy hoạch với tiết diện liên tục thay đổi, hình vòng cung lớn trải dài từ Đông sang Tây, một đầu gối lên khối A, đầu còn lại thấp xuống mặt sân triển lãm ngoài nhà). Tầng kỹ thuật bố trí các sàn kỹ thuật điện, điều hòa không khí, phòng cháy chữa cháy,... Tầng 3, bao gồm sảnh và khu trưng bày quy hoạch, khu dịch vụ giải khát, không gian văn phòng đại diện.

Ba là, hệ thống hạ tầng kỹ thuật gồm Khu trưng bày triển lãm ngoài trời; sân đường nội bô, bãi để xe, cây xanh, thảm cỏ, đài phun nước; hệ thống điện chiếu sáng; hệ thống cấp điện; cấp thoát nước ngoài nhà; hệ thống xử lý rác thải; phòng cháy chữa cháy trong, ngoài nhà; hệ thống chống sét; phòng chống mối…

Từ 2022 đến nay, tại Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm đã tổ chức phục vụ thành công nhiều sự kiện chính trị của tỉnh, quốc gia và quốc tế. Tổ chức thi đấu môn Cờ vua của Sea Games 31 và Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX- 2022; Triển lãm thành tựu phát triển kinh tế xã hội chào mừng Đại hội Đảng bộ Tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025; Hội nghị triển khai chương trình hành động của chính phủ thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng tại Quảng Ninh, Hội nghị phát triển dịch vụ Logistics tỉnh Quảng Ninh, Cuộc thi “Khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2022-2023”, Hội chợ OCOP - Hội chợ thương mại; Tuần lễ sản phẩm hàng Thái Lan tại Quảng Ninh...

Bên cạnh đó, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển làm tỉnh còn phục vụ hơn 130 đoàn, với khoảng 11.250 lượt khách đến thăm quan, trao đổi và học tập kinh nghiệm, mô hình về quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh… đã góp phần giới thiệu và quảng bá “Điểm đến Cung Quy hoạch” tới với đông đảo người dân trong tỉnh và khách thăm quan.

Công trình Bảo tàng Quảng Ninh, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh khác biệt, công trình phá cách kiến trúc lạ mắt, xây dựng trên vị trí đắc địa, trung tâm của thành phố Hạ Long, cùng với đó là sự chỉ đạo của Tỉnh, Sở Văn hóa và Thể thao, tập thể viên chức, người lao động Bảo tàng đã có nhiều giải pháp nhằm quản lý, khai thác và sử dụng có hiệu quả các thiết chế văn hóa, mang lại lợi ích kinh tế, đóng góp vào nguồn thu ngân sách của tỉnh. Cụ thể:

Một là đã tham mưu sắp xếp lại tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, giảm mạnh đầu mối; bổ sung chức năng, nhiệm vụ; vị trí việc làm, số lượng người làm việc đáp ứng yêu cầu công tác trong tình hình mới.

Hai là tăng cường các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ theo chức năng, nhiệm vụ được giao, trong đó: đẩy mạnh nghiên cứu khoa học trong các khâu công tác nghiệp vụ bảo tàng bao gồm trưng bày, tuyên truyền, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, nghiên cứu các vấn đề lịch sử địa phương; phát huy hơn nữa công tác tuyên truyền và đa dạng hoá các hình thức giáo dục phù hợp với nhiều lứa tuổi, nghề nghiệp, mục đích khác nhau.

Ba là nâng cao chất lượng quản trị tài chính, tài sản công của đơn vị, trong đó tiếp tục xây dựng, trình cấp có thẩm quyền sớm phê duyệt Đề án tự chủ, Đề án sử dụng tài sản công của Bảo tàng; tạo điều kiện để đơn vị phát huy hiệu quả công trình Bảo tàng, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh, góp phần tạo nguồn thu hợp pháp, nâng cao đời sống cho viên chức, người lao động.

Bốn là ban hành quy chế quản lý tài chính, tài sản công, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân, nhất là trách nhiệm người đứng đầu. Hoàn thiện chế độ kế toán, thực hiện chế độ giám sát, bảo đảm công khai, minh bạch hoạt động tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập.

Năm là, chủ động xây dựng định mức, kinh tế kỹ thuật, đơn giá các sản phẩm, dịch vụ công để chuyển sang phương thức đặt hàng, góp phần tạo nguồn thu cho đơn vị. Tăng cường công khai, minh bạch trong công tác quản lý, sử dụng nguồn kinh phí từ cung ứng dịch vụ sự nghiệp công của đơn vị.

Sáu là, kịp thời tham mưu cho Sở Văn hóa và Thể thao báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, trình Hội đồng nhân dân tỉnh điều chỉnh tăng mức thu phí tham quan Bảo tàng, đây là cơ sở cần thiết để Bảo tàng Quảng Ninh tiếp tục thực hiện cơ chế tự chủ về chi thường xuyên, giảm một phần chi đầu tư từ ngân sách Nhà nước cấp hàng năm cho công tác quản lý công trình.

Bảo tàng Quảng Ninh là một thiết chế văn hóa quan trọng, là nơi lưu giữ, bảo quản tư liệu, hiện vật lớn và giá trị về thiên nhiên, văn hóa, con người Quảng Ninh, đó là cơ sở để Bảo tàng thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập, tham quan và hưởng thụ văn hóa của công chúng, tuyên truyền phát huy tác dụng các di sản lịch sử-văn hóa và thiên nhiên của tỉnh Quảng Ninh và của dân tộc Việt Nam.

Với những thuận lợi của một bảo tàng mới, hiện đại, có quy mô mang đẳng cấp quốc tế cả về phương diện kiến trúc, công năng sử dụng cho đến nội dung trưng bày, Bảo tàng Quảng Ninh đã trở thành một điểm đến văn hóa, một sản phẩm du lịch đang thu hút được sự quan tâm của khách tham quan trong nước và quốc tế. Một công trình văn hóa đang mang lại giá trị kinh tế ổn định, lâu dài.

Hình ảnh kiến trúc khác biệt, công trình phá cách lạ mắt:

Thiết kế của kiến trúc sư người Tây Ban Nha Salvador Perez Arroyo công trình Bảo tàng - Thư viện Quảng Ninh đoạt giải Công trình của năm 2013 (Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam bầu chọn).

Tòa hội trường hình con sò.

Quần thể Bảo tàng - Thư viện - Cung quy hoạch - Quảng trường 30.10 mặt tiền đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả.

Cung Quy hoạch - Hội chợ và Triển lãm còn gọi là tòa nhà cá heo.

Bảo tàng tạo ấn tượng bằng lớp vỏ kính màu đen bao bọc tòa nhà như tấm gương khổng lồ phản chiếu hình ảnh biển trời Hạ Long và biểu tượng của ngành công nghiệp mỏ than và tảng than nguyên khối nặng 28 tấn.

Bảo tàng Quảng Ninh khác biệt công trình phá cách, lạ mắt, xây dựng trên thổ đất đắc địa.