Thái Nguyên: Vì sao có tranh chấp đền Đá Thiên?

(Xây dựng) - Hơn một năm nay, câu chuyện tranh chấp đền Đá Thiên tại thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ngày càng trở nên căng thẳng bởi mục đích đến từ lợi ích và sự hậu thuẫn vô hình đằng sau các doanh nghiệp đầu tư dự án…

Đền Đá Thiên đã được xây dựng khá khang trang.

Ngôi đền Đá Thiên chính xác có từ bao giờ thì đến nay chưa tài liệu nào ghi lại. Theo trí nhớ của các bậc cao niên, tiền thân của ngôi đền này chỉ là một cây hương nhỏ đơn sơ bằng mấy tàu lá cọ bên sườn núi, thuộc xóm Thai Thông, nay là tổ 17, thị trấn Trại Cau. Mốc thời gian được nhiều người ghi nhận là từ năm 1967, có một người phụ nữ tên Lý thường xuyên nhang khói, trông coi và quản lý.

Nhiều năm qua, bằng nguồn tiền chắt chiu từ công sức lao động và tiền công đức từ những du khách thập phương, bà Lý đã tu bổ, sửa chữa, xây dựng mở rộng ngôi đền khang trang như ngày nay. Trong quá trình xây dựng, bà Lý đã bị chính quyền sở tại lập biên bản và xử phạt hành chính vi phạm các quy định về xây dựng, trong đó có biên bản được lập ngày 17/06/2008.

Tại biên bản này nêu rõ: “Đền Đá Thiên thị trấn Trại Cau do bà Hoàng Thị Lý đứng lên xây dựng và lập lên, chưa được cấp có thẩm quyền cho phép và công nhận, trước đây đền này gọi là Cây hương (còn gọi là miếu) do bà Hoàng Thị Lý trông nom từ năm 1967. Vị trí đền Đá Thiên nằm trên thửa đất số 46, tờ bản đồ số 05 với diện tích 2425,6m2… Các công trình xây dựng đã bị UBND thị trấn lập biên bản đình chỉ và xử lý vi phạm hành chính do xây dựng trái phép ngôi nhà cấp 4 trong khuôn viên khu đền có 01 mộ ông Hoàng Bẩy, được xây dựng ngày 17/10/2007”.

Biên bản kiểm tra khẳng định ngôi đền do bà Hoàng Thị Lý xây dựng và lập nên.

Giới thiệu về đền Đá Thiên, trong bài viết đăng tháng 4/2015 trên Báo Thái Nguyên đã tả rất hay rằng: “Nằm khuất sâu trong khu đồi của tổ 17, thị trấn Trại Cau (Đồng Hỷ), đền Hoàng Bẩy Đá Thiên có vị trí tuyệt đẹp, bốn bề là đồi cây xanh mát. Vào mùa hè nóng bức, chỉ cần bước chân vào khu đền này là thấy không còn cái ngột ngạt, gió vi vu thổi mát rượi. Con đường dẫn vào đền Đá Thiên cũng đẹp lạ, đó là con đường bê tông nhỏ, chạy dài đến tận gần cửa đền. Hai bên đường, những cây hoa dại nở bung khoe sắc trắng, đỏ, vàng. Phía trên cao là những đồi bạch đàn, keo đung đưa trong gió; những nương chè trổ búp non tơ...”

Sẽ không có chuyện gì xảy ra nếu như ngôi đền không được xây dựng khang trang và ngày càng đông khách thập phương từ Nam chí Bắc tới dâng hương... Nhìn thấy món lợi tâm linh ở nơi này, vài doanh nghiệp tư nhân đến đây lập dự án khu du lịch sinh thái văn hóa mà mục đích cốt lõi xuất phát từ giá trị của ngôi đền ngày càng được nâng cao.

Doanh nghiệp đầu tiên là Công ty Cổ phần Hoàng Gia Bẩy do bà Nguyễn Thị Huyền, thường trú tại Tổ 2, khu 4, phường Bãi Cháy, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh làm đại diện; Được UBND tỉnh Thái Nguyên chấp thuận chủ trương thực hiện Dự án đầu tư xây dựng Khu du lịch sinh thái Đá Thiên tại Văn bản số 1806/UBND-TH ngày 6/9/2013. Ngày 10/4/2015, UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành Quyết định số 832/QĐ-UBND phê duyệt Quy hoạch chi tiết Khu du lịch sinh thái trên tổng diện tích đất hơn 253 nghìn m2, thuộc địa phận tổ 17 thị trấn Trại Cau.

Tuy nhiên, khi vào cuộc để thực hiện công tác quản lý đền Đá Thiên, nhà đầu tư thấy khó khăn đã chấp nhận “lui binh”, Công ty Cổ phần Hoàng Gia Bẩy cũng lặng lẽ “biến mất” trên bản đồ doanh nghiệp tại tỉnh Thái Nguyên.

Cũng thời điểm này, nhiều doanh nghiệp có nguồn gốc tại Ninh Bình xuất hiện với nhiều dự án lớn đầu tư tại Thái Nguyên và Công ty TNHH Xây dựng Mỹ thuật Thiên Phúc được thành lập năm 2016 cũng không ngoại lệ. Để rồi, ngày 25/9/2017, UBND tỉnh Thái Nguyên đã có Văn bản số 4134 về chấm dứt hoạt động của dự án và hủy bỏ hiệu lực Văn bản số 1806/UBND-TH ngày 6/9/2013 cấp cho Công ty Cổ phần Hoàng Gia Bẩy.

Ngày 23/02/2018, tại Văn bản số 542, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên đã giao cho Công ty TNHH Xây dựng Mỹ thuật Thiên Phúc thực hiện nghiên cứu, khảo sát, lập điều chỉnh quy hoạch và lập hồ sơ đề xuất dự án xây dựng Khu du lịch sinh thái – văn hóa Đá Thiên.

Công ty TNHH Xây dựng Mỹ thuật Thiên Phúc có địa chỉ tại tỉnh Ninh Bình có đại diện pháp luật là ông Đỗ Khắc Thân, một doanh nhân trẻ Ninh Bình được cho là đã từng có gắn bó với tỉnh Thái Nguyên khi thực hiện dự án xây dựng hai bức phù điêu tại Quảng trường Võ Nguyên Giáp, thành phố Thái Nguyên.

Theo đó, một dự án hoành tráng đã được nhà đầu tư đề xuất với các hạng mục như: Khu nhà điều hành, quản lý, đón tiếp; khu du lịch, ẩm thực; khu du lịch sinh thái - văn hóa bản địa; khu dịch vụ tâm linh; khu cây xanh bảo vệ cảnh quan, mặt nước và khu giao thông, bãi đỗ xe, đặc biệt là khu tượng Phật Di Lặc, tôn tạo Khu đền mộ ông Hoàng Bảy. Điều không thể thiếu chính là trung tâm của dự án này bao trùm toàn bộ thửa đất số 1 (46), tờ bản đồ số 05 với diện tích 2508.8m2, nơi có khuôn viên đền Đá Thiên.

Được địa phương coi là dự án trọng điểm, ngày 21/12/2018, UBND thị trấn Trại Cau ra quyết định số 303/QĐ-UBND kiện toàn Ban quản lý đền Đá Thiên. Tại quyết định này, Giám đốc Công ty Thiên Phúc Đỗ Khắc Thân chính thức được bổ sung làm “Phó ban”.

Để thực thi nhiệm vụ, những ngày đầu tháng 1/2019, ông Vũ Đăng Khoa - Chủ tịch UBND thị trấn Trại Cau, nhân danh “Trưởng Ban quản lý đền Đá Thiên” và ông Đỗ Khắc Thân - Giám đốc Công ty Thiên Phúc “Phó ban” cùng các thành viên đã đặt bàn ghi công đức, treo bảng nội quy, biển hiệu Ban Quản lý của UBND thị trấn tại cửa đền; đồng thời đặt một két sắt để thu tiền công đức của du khách cung tiến… Hành xử phản cảm trên đã gây nên sự phẫn nộ cho nhiều du khách tới dâng hương. Giọt nước tràn ly đã dẫn đến xô sát giữa gia đình bà Lý với nhóm người này và cũng là nguyên nhân dẫn đến ẩu đả giữa ông Thân, Giám đốc Công ty Thiên Phúc với chị Nguyên, con gái bà Lý ngay trong khuôn viên ngôi đền, gây mất an ninh trật tự tại địa phương.

Không dừng lại ở đó, ngày 3/12/2019, chính quyền thị trấn Trại Cau cùng các lực lượng chức năng đã đến nơi ở của bà Lý để thực hiện theo Kế hoạch 464 của UBND thị trấn, tổ chức thực hiện đưa Cơ sở tín ngưỡng đền Đá Thiên vào quản lý theo quy định. Việc làm trên tiếp tục căng thẳng thêm, dẫn đến nguy cơ mất kiểm soát…

Chính quyền thị trấn Trại Cau cùng các lực lượng chức năng, đã đến nơi ở của bà Lý để thực hiện theo Kế hoạch 464 của UBND thị trấn.

Câu hỏi đặt ra là: Nếu tách rời dự án khỏi đền Đá Thiên liệu các nhà đầu tư có quyết tâm làm khu du lịch tại khu vực vùng mỏ (dù cách không xa thành phố Thái Nguyên là bao nhưng gần như là đường cụt) này?

Theo một số nhà nghiên cứu lịch sử địa phương, đền Đá Thiên xảy ra tranh chấp được cho là chỉ từ khu ngôi đền nổi tiếng lan truyền trong dân gian về sự linh thiêng của “Bóng ông Hoàng Bẩy”. Du khách thập phương đổ về đây lễ bái có thời điểm quá đông, liên tục xảy ra tắc đường. Từ đó, một vài “đại gia” muốn đầu tư vào ngành “công nghiệp không khói” này bằng các dự án về Khu du lịch tâm linh Hoàng Gia Bẩy, dự án Khu du lịch sinh thái văn hóa Đá Thiên...

Viễn cảnh, quy mô của các dự án đưa ra vô cùng hoành tráng nhưng tựu trung mục tiêu trước hết là phải có được ngôi đền. Khó khăn của các “đại gia” do đều là người nơi khác đến đầu tư nên phải “mượn tay” chính quyền để “chuyển hóa” ngôi đền mới để dễ bề thực hiện dự án. Cách làm này dẫn đến việc UBND thị trấn Trại Cau với vai trò quản lý Nhà nước, ở vị trí giải quyết các tranh chấp lại trở thành một bên tranh chấp với người dân quản lý ngôi đền này.

Từ khi tranh chấp diễn biến căng thẳng thêm, cổng chính của ngôi đền luôn được khóa trái.

Thiết nghĩ, đã đến lúc tỉnh Thái Nguyên cần có những xác minh cụ thể, đầy đủ, đa chiều từ thực tế, lịch sử để xác định rõ nguyên nhân của tranh chấp; đồng thời, có giải pháp hài hòa đảm bảo lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước, tránh tình trạng lấy quyền lợi của một nhóm người này cho nhóm người khác (có thể dưới danh nghĩa doanh nghiệp) gây bất ổn kinh tế - chính trị - xã hội tại địa phương.