“Vương quốc khoai lang Bình Tân” kêu cứu!

(Xây dựng) - Theo cơ cấu lại ngành Nông nghiệp huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long, mỗi năm phấn đấu ổn định diện tích trồng khoai lang 10.500 -11.000 ha, với sản lượng từ 300.000-400.000 tấn, là nơi có diện tích trồng khoai lang lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long, được tôn vinh là “Vương quốc khoai lang Bình Tân”. Tuy nhiên, do tình hình dịch bệnh Covid-19 xuất khẩu khoai lang gặp nhiều khó khăn, giá khoai lang chưa được 1.000 đồng/kg, nhiều nông dân trồng khoai đang lỗ nặng, kêu cứu…

Cánh đồng ruộng khoai lang bát ngát.

Về “Vương quốc khoai lang Bình Tân” trong vụ thu hoạch khoai đầu mùa. Đi qua các cánh đồng xã Tân Thành, Thành Trung, Thành Đông… ruộng khoai lang bạt ngàn xanh tốt. Bình Tân đã được thiên nhiên ban tặng đất “gan rùa” loại đất phù hợp phát triển khoai lang. Cả hàng chục năm nay, khoai lang là vị cứu tinh cho cư dân Bình Tân. Lo cho con học hành, xây dựng nhà, mua sắm hàng tiêu dùng đều trông chờ vào khoai lang. Bởi từ lâu nay, khoai lang tím Nhật của Bình Tân nổi tiếng “Khoai lang Bình Tân - Binhtan Sweet Potatoes” được Cục Sở hữu trí tuệ chứng nhận thương hiệu cho khoai lang Bình Tân như vậy và đã xuất khẩu sang thị trường các nước như: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc… Mặc dù nổi tiếng đem lại thu nhập đáng kể cho cuộc sống người dân nơi đây trong những năm qua nhưng mùa khoai lang này không được vui. Trên đồng khoai lang tươi tốt bạt ngàn, trúng mùa củ to nhưng bán giá thấp, nông dân trồng khoai lang lao đao, kêu cứu.

Ông Tám Điệp, xã Thành Trung, vừa thu hoạch khoai lang, hàng chục tấn khoai lang đang đổ đống ra cho mọi người lựa bán cho thương lái, không vui, chua xót nói: “Vụ khoai lang năm nay là xong rồi. Mấy anh em tôi trồng hơn 15 công khoai, dỡ khoai lang củ thấy mê nhưng bán không được 1.000 đồng/kg, chưa đủ tiền công chặt dây, cuốc đất, lấy củ nữa. Đó là chưa kể tiền đầu tư công sức thuê xới đất, mua dây giống, mướn trồng, phân thuốc… suốt 4-5 tháng nay. Nếu tính đầy đủ năm nay mấy anh em tôi phải lỗ hơn 150 triệu đồng. Dù lỗ cũng phải thu hoạch, khoai lang tới ngày thu hoạch thì phải dỡ để gieo xạ lúa lại, chứ không khéo mất mùa lúa nữa là khổ hơn.”

Ông Nguyễn Văn Tư, xã Thành Trung, đã hàng chục năm nay gắn bó với nghề trồng khoai lang, nói: “Chưa năm nào giá khoai lang bán tệ như năm nay. Mọi năm tệ lắm cũng 5.000-6.000 đồng/kg, còn năm nay lái đến đây mua chỉ có 600 đồng/kg. Năm nay, nông dân trồng khoai lang nghèo rồi. Tháng trước tôi thu hoạch khoai lang trắng sữa (Bình Tân chuyên trồng khoai lang tím Nhật) may là bán được 600 ngàn đồng/tạ (tạ 60kg, khoảng 10.000 đồng/kg). Chứ giá như bây giờ thì lỗ nặng…”

Nghề trồng khoai lang ở Bình Tân cũng nhiều công phu vất vã. Khoảng tháng 11 âm lịch, khi nước trên đồng ruộng rút xuống, bắt đầu xới đất trồng khoai. Đến khoảng 5 tháng sau mới thu hoạch. Tính ra công sức, tiển của đầu tư rất nhiều. Ông Nguyễn Văn Năm, xã Thành Trung, trồng 5,5 công khoai lang tím Nhật, nhẩm tính: Chi phí thu hoạch nào là chặt dây, cuốc đất, lấy củ khoảng 1,85 triệu đồng/công, nhiều hơn tiền bán 50 tạ khoai (mỗi công khoai thu được khoảng 50 tạ, mỗi tạ 60kg, tương đương 3 tấn khoai lang, với giá 600 đồng/kg, chỉ bán được 1,8 triệu đồng). Đó chưa kể đến chuyện xới đất, mua giống, mướn trồng, chăm sóc tưới nước, phân bón… mỗi công tốn thêm hơn 10 triệu đồng nữa, nên vụ này mỗi công khoai lang lỗ khoảng 15 triệu đồng.

Trước đây, nghề trồng khoai lang huyện Bình Tân thu nhập rất cao. Mỗi công đất cho 3 tấn khoai lang, với giá 10.000 đồng/kg, thu nhập 30 triệu đồng, trừ các chi phí còn lãi 12 triệu đồng/ công, tính ra lãi 120 triệu đồng/ha, gấp nhiều lần so với trồng lúa nên diện tích trồng khoai ngày tăng lên. Điều bất ngờ, năm nay khoai lang Bình Tân mất giá, nông dân trồng khoai điêu đứng. Để giải quyết khó khăn cho người trồng khoai lang Bình Tân, tỉnh Đoàn Vĩnh Long đã tổ chức cho đoàn viên, thanh niên “Chung tay hỗ trợ khoai lang Bình Tân” hỗ trợ dỡ khoai và vận chuyển khoai đi bán lẻ với giá 3.000 đồng/kg (bằng giá mua tại ruộng). Tuy nhiên, chỉ giải quyết khoảng 15 tấn khoai lang, so với sản lượng hàng trăm ngàn tấn khoai toàn huyện Bình Tân chỉ là “muối bỏ biển”. Sự chung tay hỗ trợ chỉ được một phần nhỏ so với sản lượng quá lớn khoai lang Bình Tân.

Ông Nguyễn Văn Năm, xã Thành Trung, cho biết: “Khoai lang của tôi còn gần 02 tháng nữa mới thu hoạch mà nghe giá mua như bây giờ đang lo ngủ không ngon. Nếu đến thu hoạch giá không tăng nữa thì nông dân trồng khoai lang năm nay lỗ nặng. Mấy ngày nay, thấy đoàn viên, thanh niên Vĩnh Long tổ chức “giải cứu” khoai lang Bình Tân nhưng nông dân trồng khoai lang chúng tôi không mong muốn “giải cứu” mà mong sao nhà nước, ngành nông nghiệp có “giải pháp” phát triển bền vững nghề trồng khoai lang cho nông dân trồng khoai đỡ khổ…”.

Khoai lang Bình Tân trúng mùa mất giá, người trồng khoai lang điêu đứng kêu cứu.

“Vương quốc khoai lang Bình Tân” hiện nay còn nhiều bất cập. Tuy Bình Tân, có hơn 10.000 ha khoai lang, sản lượng mỗi năm 300-400 ngàn tấn khoai lang nhưng hiện nay vùng trồng khoai lang chưa có chuỗi giá trị khoai lang: trồng trọt-chế biến-tiêu thụ. Nhà máy chế biến khoai lang để thành những sản phẩm giá trị gia tăng như miến khoai lang, bột khoai lang, mứt khoai lang, khoai lang sấy… vẫn chưa có mà chỉ bán khoai lang thô. Thị trường xuất khẩu chính vẫn là Trung Quốc. Vì thế, khi thị trường Trung Quốc không “ăn hàng”, khoai lang Bình Tân bị khủng hoảng thừa, thương lái ép hạ giá. Nghĩ rằng giải pháp để phát triển bền vững hơn, khoai lang Bình Tân phải hình thành liên kết chuỗi giá trị trồng trọt-chế biến-tiêu thụ, sản xuất chế biến những sản phẩm giá trị gia tăng để tăng thêm giá trị khoai lang. Đồng thời, nông dân trồng khoai lang Bình Tân phải trồng khoai lang “sạch” và theo nhu cầu thị trường, phải từ bỏ “ao làng” để vươn ra “biển cả” thì mới hy vọng sẽ vượt qua sóng to gió lớn.