(Xây dựng) - Một doanh nghiệp Nhà nước có tiếng trong làng khai thác khoáng sản ở Việt Nam trong nhiều năm qua khai thác hàng chục triệu tấn quặng apatit không phép, thu hàng nghìn tỷ đồng mà không bị phát hiện.
Theo báo cáo, chỉ 17,6 triệu tấn quặng bị Cty Apatit Việt Nam múc lên đem tiêu thụ khỏi 05 khai trường không có giấy phép.
Đào khoáng sản đi bán... không ai biết
Câu chuyện chỉ được phanh phui khi Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai yêu cầu các Sở, ngành liên quan vào cuộc rà soát việc chấp hành Luật của Cty TNHHMTV Apatit Việt Nam (Cty Apatit Việt Nam), thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam. Nhiều cán bộ là thành viên trong đoàn kiểm tra không khỏi bàng hoàng khi “tiếp cận” những con số mà Cty Apatit Việt Nam “khoắng” quặng từ dưới lòng đất lên đem bán mà không ai hay biết.
Chỉ vài ngày sau khi kết luận Thanh tra được ban hành, nó lan nhanh tới mức, hỏi bất kì người dân nào sinh sống tại Thành phố Lào Cai ai ai cũng biết, và nhiều người nói vui rằng, lịch sử Cty Apatit Việt Nam còn lâu hơn lịch sử hình thành tỉnh Lào Cai. Nên chuyện bây giờ “mới biết” của lãnh đạo tỉnh là không có gì bất ngờ.
Xin được giải thích, quặng Apatit được khai thác chủ yếu để chế tạo phân bón cho ngành nông nghiệp, hoặc để sản xuất phốt pho vàng... Và trữ lượng quặng Apatit tại Lào Cai khoảng 778 triệu tấn, trong đó quặng loại I là 31 triệu tấn, quặng loại II 234 triệu tấn, quặng loại III 222 triệu tấn, quặng loại IV là 291 triệu tấn. Trữ lượng đã thăm dò và dự báo khoảng 2,45 tỷ tấn quặng.
Theo kết luận Thanh tra, Cty Apatit Việt Nam đã khai thác quặng apatit không phép tại 05 khai trường (KT) số 11,12,14,17,31, còn KT số 17 khai thác sai lệch so với giấy phép của tỉnh Lào Cai cấp. Ngay sau đó, ông Nguyễn Văn Vịnh - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã ra quyết định số 1453/QĐ-UBND ngày 14/6/2013 về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, đất đai và bảo vệ môi trường đối với Cty Apatit với tổng số tiền là 1 tỉ 130 triệu đồng.
Ngoài quyết định phạt hành chính của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai nêu trên, tỉnh còn áp dụng hình thức phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả như buộc Công ty Apatit Việt Nam chấm dứt mọi hoạt động khai thác tại các khai trường 11, 14, 17, 31; thực hiện các giải pháp cải tạo, phục hồi môi trường và đất đai tại các khu vực đã khai thác và trả lại toàn bộ diện tích đất đai cho chính quyền địa phương quản lý.
Trong số 05 KT chưa có giấy phép, ngoài ra còn có 07 KT nằm trong khu vực được cấp giấy phép nhưng không có quyết định cho thuê đất và chưa nộp tiền sử dụng đất, với tổng diện tích 1.489.600m2, bao gồm: Cam Đường 2 (KT 4); KT 15A; Cam Đường 3 (KT5); Làng Hèo, Làng Hang (KT 1); Làng Cóc, Cuống, Phời Thuộc (KT2); KT31; KT 13.
Theo báo cáo, tổng khối lượng quặng apatit mà Cty Apatit Việt Nam khai thác được từ 05 KT không có giấy phép từ 1995 đến cuối năm 2012 là gần 17,6 triệu tấn, doanh thu thu về xấp xỉ 2,7 nghìn tỷ đồng. Một con số đáng nghi ngờ, bởi lẽ sau ngần ấy năm số lượng khai báo như vậy là quá khiêm tốn, bởi hầu hết những khai trường này trên địa bàn TP Lào Cai có trữ lượng hàng chục triệu tấn. Và ai có thể chứng minh được số lượng quặng mà Cty Apatit Việt Nam “múc” từ những KT không phép kia khi đã khai báo với các cơ quan chức năng là chuẩn xác.
Vậy do đâu mà tất cả những việc làm này đều được thực hiện một cách công khai, với thời gian dài, lượng quặng khai thác không phép được đưa ra nước ngoài khai tiêu thụ mà không gặp bất cứ trở ngại nào?
Khai trường 31 được Cty Apatit Việt Nam khai thác “triệt để”.
Đổ lỗi cho lịch sử
Với mức độ sai phạm nghiêm trọng như vậy, ban lãnh đạo Cty Apatit Việt Nam đã thừa nhận có “sai sót” nhưng lại đổ lỗi cho quy hoạch mỏ và do lịch sử để lại.
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Kim Thành – Chánh văn phòng Cty Apatit Việt Nam cho biết: “Công ty chúng tôi được thành lập từ năm 1955, đến nay là 58 năm. Trước đây, khi chưa có Luật Khoáng sản và Môi trường thì chúng tôi khai thác trên cơ sở quy hoạch tổng thể của Liên Xô giúp chúng ta và đã được Chính phủ phê duyệt, nhiều khai trường vẫn nằm trong tổng thể quy hoạch của Liên Xô”.
Theo tìm hiểu của PV, lịch sử mà phía Cty Apatit Việt Nam đưa ra chính là việc mỏ Apatit Lào Cai đã được bắt đầu khai thác từ năm 1955. Trải dài đến năm 1981 được Liên Xô (cũ) giúp lập Luận chứng kinh tế - kỹ thuật (gọi tắt là TEO) để khai thác, sau đó khi các chuyên gia của Liên Xô rút về nước thì Công ty Apatit Lào Cai được tiếp nhận. Và từ đó đến nay, Cty Apatit Việt Nam mặc nhiên coi việc khai thác là hợp lệ.
Theo tìm hiểu của PV, nhiều khai trường khai thác quặng không phép, tận thu quặng xuất khẩu sang nước ngoài, hoặc tiêu thụ trong nước nhưng đến nay chỉ bị UBND tỉnh Lào Cai phạt hành chính vài chục triệu đến vài trăm triệu, đưa khu mỏ về trạng thái an toàn... nhưng bản chất của vấn đề là, số tiền mà Cty Apatit Việt Nam đã thu được từ việc bán quặng loại I đến loại IV là bao nhiêu, tiền thuế phải hoàn trả là bao nhiêu thì chưa được nhắc đến.
Nếu các cơ quan tỉnh Lào Cai, Bộ TN&MT, Bộ Công thương không vào cuộc xử lý dứt điểm thì đây sẽ là “tiền lệ” cho nhiều công ty khai khoáng tại Lào Cai cũng như trên cả nước học thuộc “bài” của Cty Apatit Việt Nam. Cứ múc, tận thu, đổ lỗi cho lịch sử...rồi nộp phạt.
Báo Xây dựng tiếp tục thông tin về vụ việc này.
Vũ Quang
Theo
