Đưa Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn sớm vào cuộc sống

(Xây dựng) - Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn chính thức được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8. Luật gồm 5 Chương và 59 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025.

Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. Diện mạo đô thị và nông thôn đồng bộ, hiện đại.

Chặt chẽ về nội dung

Theo Bộ Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn đã bổ sung những điểm mới gồm: Tăng cường phân cấp, phân quyền trong lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch đô thị và nông thôn; Đơn giản hóa trình tự thủ tục trong lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, đáp ứng yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

Từ hai Luật là Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 và Luật Xây dựng năm 2014, Bộ Xây dựng đã xây dựng lại, hệ thống hóa một cách rõ nét quy định về quy hoạch đô thị và nông thôn; đơn giản và tích hợp, lồng ghép một số quy hoạch như quy hoạch phân khu tại các đô thị loại III, IV, V vào quy hoạch chung; đơn giản hóa cấp độ quy hoạch, nội dung quy hoạch, đảm bảo trình tự trong quá trình thực hiện; tạo hướng mở để Chính phủ quy định loại hình quy hoạch, đối tượng lập quy hoạch, quy mô cần thiết lập quy hoạch. Bổ sung các yêu cầu, nguyên tắc mang tính thống nhất, phù hợp của cấp độ quy hoạch nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc tại địa phương thời gian qua. Đơn giản hóa về trình tự, thủ tục, thời gian lập quy hoạch để công cụ quy hoạch sẽ là những bước quan trọng dẫn dắt, thu hút đầu tư và định hình không gian, kiến trúc cảnh quan khu vực đô thị, nông thôn. Tăng cường phân cấp, ủy quyền cho địa phương lập quy hoạch từ công tác tổ chức lập, phê duyệt. Bổ sung các yêu cầu chặt chẽ trong công tác điều chỉnh cục bộ quy hoạch và làm rõ hơn nguồn lực cho công tác lập quy hoạch, tổ chức thực hiện quy hoạch.

Trong đó, một trong những điểm mới đáng chú ý là bổ sung, quy định rõ về nội dung quy hoạch không gian ngầm; bổ sung, quy định chặt chẽ về điều kiện, yêu cầu đối với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch; quy định rõ nguồn kinh phí cho công tác quy hoạch, đảm bảo nguồn lực thực hiện quy hoạch; quy định rõ điều kiện năng lực, trách nhiệm của tổ chức tư vấn trong lập và tổ chức thực hiện quy hoạch; bổ sung quy định về hợp tác quốc tế và chính sách của Nhà nước đối với công tác quy hoạch đô thị và nông thôn; bổ sung các quy định để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Khả thi trong thực tiễn

Theo các chuyên gia của Sở Xây dựng Hòa Bình, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024 cơ bản bảo đảm tính thống nhất giữa các Luật. Luật lần này đã giải quyết được vướng mắc, mâu thuẫn giữa các quy hoạch đô thị và nông thôn; tạo tiền đề thúc đẩy sự phát triển của hệ thống hạ tầng để thu hút đầu tư. “Khu vực nội thành, nội thị, ngoại thành, ngoại thị" vốn có tính liên kết cao, giúp quy hoạch được thực hiện toàn diện, thống nhất, thúc đẩy sự phát triển của hệ thống hạ tầng, tạo môi trường thuận lợi, thu hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển.

Một số điểm mới như: Không yêu cầu lấy ý kiến của dân cư khi xây dựng nhiệm vụ quy hoạch; chỉ lấy ý kiến của Bộ Xây dựng khi xét quy hoạch đô thị loại III trở lên; bổ sung quy định cụ thể về quy hoạch không gian ngầm; những nội dung khi công khai quy hoạch đô thị và nông thôn; quy định chặt chẽ hơn với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch; kinh phí cho hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn… đã phần nào khắc phục được những tồn tại, vướng mắc trong công tác quản lý và điều chỉnh quy hoạch, đáp ứng được yêu cầu phát triển chung của xã hội hiện nay.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhận định: Để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay, bảo đảm hợp hiến, sự thống nhất, đồng bộ của pháp luật, Bộ Xây dựng cần cụ thể hóa thêm về cơ sở pháp lý, làm rõ thuật ngữ về nông thôn, giải thích vấn đề quản lý nhà nước về quy hoạch đô thị và nông thôn. Xem xét và tìm hiểu sâu thêm về điều chỉnh cục bộ, nội dung về chuyên gia tham gia hội đồng thẩm định. Làm rõ nội hàm cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước của các tỉnh, thành phố. Đặc biệt, phải có lộ trình trong việc đơn giản hóa về lập quy hoạch phân khu đô thị.

Đóng góp cho Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024, đại diện Sở Xây dựng Khánh Hòa chia sẻ: Đề nghị bổ sung điều khoản hướng dẫn việc áp dụng quy hoạch để quản lý, cấp giấy phép xây dựng đối với các khu vực nằm trong quy hoạch chung thành phố nhưng chưa được lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết. Theo quy định hiện nay thì không hướng dẫn việc thể hiện sơ đồ tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan trong đồ án quy hoạch phân khu (là 1 trong thành phần bản vẽ của đồ án quy hoạch). Thực tế trong sơ đồ tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan của các đồ án quy hoạch phân khu đã thể hiện cụ thể mặt bằng mái công trình, phân ranh từng lô đất, hướng của công trình… do đó gây khó khăn trong công tác quản lý quy hoạch, cấp giấy phép xây dựng để đảm bảo tuân thủ sơ đồ tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan.

đề nghị cần hướng dẫn cụ thể cách thể hiện sơ đồ tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan, cũng như việc áp dụng sơ đồ trong công tác quản lý quy hoạch để tránh vướng mắc khi thực hiện. Việc xác định “khu vực có ý nghĩa quan trọng về chính trị, văn hóa, lịch sử, an ninh, quốc phòng trên cơ sở các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương xác định” để xác định thẩm quyền lập (của UBND tỉnh), thẩm quyền phê duyệt (của Thủ tướng Chính phủ) do cơ quan nào xác định? Tiêu chí, cách thức xác định như thế nào (trường hợp quy hoạch tỉnh chưa xác định rõ), đề nghị bổ sung, làm rõ để thuận lợi cho việc triển khai thực hiện.

Chủ động chuẩn bị thực thi

Chia sẻ về phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) Trần Thu Hằng cho biết: Trong thời gian tới, Vụ sẽ đẩy mạnh triển khai tổ chức tập huấn, phổ biến Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; lấy ý kiến Nghị định hướng dẫn thi hành Luật, các Quyết định, Thông tư… Do đó, Vụ đề nghị các Sở Xây dựng và chính quyền địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong xây dựng Nghị định hướng dẫn, Quyết định, Thông tư mang tính hiệu quả, phù hợp thực tiễn. Vụ sẽ phối hợp, tăng cường công tác hướng dẫn kiểm tra tại các địa phương để giảm bớt vi phạm quy định pháp luật về quy hoạch.

Công tác rà soát, điều chỉnh của các đô thị cần được triển khai kịp thời. Vụ Quy hoạch – Kiến trúc đề nghị các địa phương khi rà soát cần phải lập và điều chỉnh quy hoạch với tinh thần mới của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; hoàn thành các quy hoạch đã được phê duyệt nhiệm vụ như Hà Nội, TP.HCM, Thủ Đức, Long Thành, Cần Thơ, Nhơn Trạch… và các khu chức năng mang tầm quốc gia. Tăng cường công tác xây dựng công cụ hệ thống thông tin địa lý (GIS) phục vụ công tác quản lý nhằm rút ngắn thời gian quản lý, đánh giá sự phù hợp của các cấp độ quy hoạch.

Vụ cũng có trách nhiệm tổ chức thực hiện hiệu quả Luật Kiến trúc và Định hướng kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tiếp tục triển khai thực hiện dự án UPIS; kế hoạch tổng thể thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP và Chỉ thị số 05/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường chấn chỉnh công tác quy hoạch xây dựng, quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch được duyệt. Chỉ đạo đôn đốc việc thực hiện các đồ án quy hoạch theo phân cấp đảm bảo tiến độ được phê duyệt. Đôn đốc địa phương triển khai thực hiện quy hoạch chung xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng các khu chức năng và công khai quy hoạch trên trang thông tin điện tử.