(Xây dựng) - Tối 23/11, tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc rực rỡ ánh đèn và tràn ngập giai điệu Quan họ mượt mà, ngọt ngào chào mừng Lễ kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ tới Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bắc Ninh. |
Tinh hoa văn hóa Kinh Bắc
Dân ca Quan họ là một loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc của vùng Kinh Bắc, với lịch sử phát triển lâu đời và giá trị văn hóa sâu sắc. Năm 2009, Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những giá trị văn hóa đặc sắc của Quan họ, đồng thời cũng là niềm tự hào của người dân Bắc Ninh nói riêng và của cả nước nói chung.
 |
| Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trao tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho hai tập thể có thành tích xuất; 5 tập thể được nhận bằng khen từ Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch. |
Gửi lời chúc mừng và biểu dương sự tâm huyết, trách nhiệm cùng những thành tựu quan trọng mà Đảng bộ, chính quyền, nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã đạt được trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh: “Dân ca Quan họ là tinh hoa văn hóa, kết tinh từ cuộc sống, tình yêu và khát vọng của người dân Kinh Bắc. Với giai điệu trữ tình, lời ca giàu chất thơ, Quan họ là âm nhạc, là sợi dây gắn kết con người, là nơi sẻ chia tình yêu quê hương đất nước”.
Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, những làn điệu Quan họ mượt mà, đằm thắm, với sức sống bền bỉ qua nhiều thế hệ, đã trở thành “đặc sản văn hóa” của vùng đất Kinh Bắc địa linh nhân kiệt, là niềm tự hào của văn hóa Việt Nam. Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là minh chứng cho giá trị văn hóa, nghệ thuật độc đáo của di sản này, đồng thời cũng là trách nhiệm của chúng ta trong việc bảo tồn và phát huy.
Trước những nỗ lực của Quốc hội và Chính phủ về việc thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chủ trương của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đề nghị các cấp ủy, chính quyền tỉnh Bắc Ninh tiếp tục dành sự quan tâm xứng đáng cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh; chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể hóa và tổ chức thực hiện tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, ban hành kịp thời các cơ chế, chính sách có liên quan, nhất là chính sách tôn vinh, đãi ngộ các nghệ nhân quan họ, nhất là những nghệ nhân tuổi cao sức yếu.
Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh và mở rộng các hình thức truyền dạy Quan họ cho thế hệ trẻ, xây dựng lớp nghệ nhân kế cận, duy trì hoạt động của các câu lạc bộ Quan họ. Phát huy vai trò của các nghệ nhân, liền anh, liền chị trong việc trao truyền di sản, lan tỏa không gian Quan họ tới học sinh, sinh viên, cán bộ, công chức và người lao động. Để làm được điều đó, cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất, phát triển không gian diễn xướng, mở rộng môi trường thực hành di sản; khuyến khích và trân trọng những thể nghiệm mới, sáng tạo nghệ thuật mang âm hưởng Quan họ phù hợp với nhịp sống hiện đại; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá di sản.
 |
| Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh: “Dân ca Quan họ là tinh hoa văn hóa, kết tinh từ cuộc sống, tình yêu và khát vọng của người dân Kinh Bắc”. |
Phó Chủ tịch Quốc hội tin tưởng rằng: “Với tình yêu và niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc, bằng tất cả tâm huyết, trách nhiệm và quyết tâm, các cấp ủy Đảng, chính quyền và cộng đồng dân cư, cùng với các nghệ nhân Bắc Ninh sẽ chung sức bảo tồn và phát huy di sản Quan họ. Không chỉ riêng Quan họ Bắc Ninh, mà tất cả di sản văn hóa nói chung sẽ tiếp tục được trao truyền và lan tỏa, góp phần gìn giữ những giá trị tốt đẹp của văn hóa Việt Nam, mãi tỏa sáng trong dòng chảy văn minh nhân loại, trở thành sức mạnh nội sinh, động lực để phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”.
Hành trình 15 năm bảo tồn và phát huy
Với “Danh thơm nức tiếng” cùng sự lan tỏa mạnh mẽ trong việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản, tỉnh Bắc Ninh hiện có 44 làng Quan họ gốc, 150 làng Quan họ thực hành và gần 400 câu lạc bộ Quan họ với hàng chục nghìn người tham gia. Trong đó, hơn 600 người có khả năng truyền dạy Quan họ, góp phần gìn giữ và phát triển di sản văn hóa độc đáo này. Trên khắp cả nước và quốc tế, hàng trăm câu lạc bộ Quan họ đã được thành lập và duy trì hoạt động, minh chứng cho sức sống mãnh liệt của Quan họ Bắc Ninh.
 |
| Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn phát biểu tại buổi lễ. |
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn đã khắc họa nên hình ảnh vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc, nơi giao thoa giữa văn hiến và truyền thống cách mạng. Nơi đây, huyền sử hòa quyện vào lịch sử, rực rỡ sắc màu lễ hội, hun đúc nên con người Bắc Ninh - Kinh Bắc tài hoa, thanh lịch, sống trọn nghĩa, vẹn tình.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh, Quan họ ngoài lời ca, tiếng hát, còn là một nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, là nghệ thuật ứng xử giao tiếp tinh tế, thể hiện cốt cách thanh lịch, tài hoa của người Kinh Bắc. Trong hát Quan họ, người hát là những nghệ sĩ thực thụ, am hiểu về lời ca, nhạc điệu, cách thức hát, ứng đối. Người nghe cũng cần có sự am hiểu nhất định mới cảm nhận hết cái hay, cái đẹp của Quan họ.
 |
| Tiết mục múa “Hồn gốm” đã tái hiện làng nghề gốm Phù Lãng với vẻ đẹp thanh bình, mộc mạc của làng quê Bắc bộ. |
Kể từ khi được UNESCO vinh danh, Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Tỉnh Bắc Ninh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực để bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Các làng Quan họ gốc được quan tâm bảo tồn, tôn tạo. Các làng Quan họ thực hành được mở rộng. Nhiều câu lạc bộ Quan họ được thành lập, thu hút đông đảo người dân tham gia. Song song đó, tỉnh luôn chú trọng đến việc truyền dạy Quan họ cho thế hệ trẻ thông qua các lớp học, câu lạc bộ, đội văn nghệ. Các nghệ nhân Quan họ được tạo điều kiện để truyền dạy, trao truyền kinh nghiệm cho lớp kế cận.
Bên cạnh những nỗ lực nghiên cứu làm sáng tỏ giá trị di sản, nhiều công trình kiến trúc lấy cảm hứng từ Quan họ cũng đã gặt hái được những thành công đáng kể. Nổi bật trong số đó là Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, một tuyệt tác kiến trúc hiện đại mang đậm hồn dân tộc. Được xây dựng từ năm 2016 và hoàn thành vào năm 2020 trên diện tích rộng lớn 19.400m2, nhà hát là kết tinh của sự đầu tư công phu với tổng kinh phí lên đến hơn 241 tỷ đồng. Lấy cảm hứng từ "Không gian Văn hóa Quan họ" và hình ảnh mái đình truyền thống, kết hợp với lớp vỏ bao che hai lớp độc đáo cùng họa tiết nón Ba Tầm, nhà hát mang đến một vẻ đẹp vừa hiện đại, phóng khoáng, vừa đậm đà bản sắc dân tộc. Bước vào bên trong, không gian nhà hát toát lên vẻ tinh tế với cách sử dụng vật liệu, màu sắc giản dị mà hài hòa, điểm xuyết bằng những hoa văn họa tiết truyền thống Việt Nam. Với sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại đã giúp công trình giành giải Bạc hạng mục Kiến trúc công cộng Quốc gia lần thứ 15 (2022 - 2023).
Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh nhìn nhận, để có được thành quả hôm nay, là nhờ sự quan tâm, chỉ đạo của Trung ương, sự phối hợp giúp đỡ của các tỉnh, thành phố bạn, cùng với sự lãnh đạo quyết liệt, hiệu quả của các cấp ủy Đảng, chính quyền tỉnh và sự tham gia của các đoàn thể, cộng đồng các làng Quan họ. Đặc biệt, là vai trò to lớn của các nghệ nhân Dân ca Quan họ - những "Báu vật nhân văn sống", những người đã và đang thực hiện sứ mệnh bảo tồn, truyền dạy và quảng bá di sản văn hóa độc đáo này.
 |
| Dân ca ví dặm, Bắc Ninh – Hà Tĩnh cùng chung câu hát nghĩa tình. |
Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh khẳng định: "Dân ca Quan họ là báu vật của quê hương Kinh Bắc, là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam. Chúng ta cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, bằng những hành động cụ thể để di sản này mãi tỏa sáng, góp phần làm giàu thêm kho tàng văn hóa đất nước... để Dân ca Quan họ thực sự là sức mạnh nội sinh, bản sắc văn hóa đặc trưng của người dân Bắc Ninh - Kinh Bắc, như lời ca Quan họ mộc mạc mà đượm tình “…để rồi khách đi xa giữ chẳng cho về và hẹn hội sau người nhớ sang chơi”.
 |
| Các liền chị “nhí” - thế hệ “măng non” đến từ câu lạc bộ Quan họ Trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi tỉnh Bắc Ninh tham gia cùng các liền anh, liền chị với bài “Tình quê quan họ”. |
Bên lề lễ kỷ niệm, liền chị "nhí" Vũ Thu Huyền, 11 tuổi - thế hệ măng non đến từ Trung tâm hoạt động câu lạc bộ Quan họ thanh thiếu nhi tỉnh Bắc Ninh chia sẻ đầy hào hứng: "Cháu rất vui khi được tham gia hát ở chương trình hôm nay. Cháu học hát Quan họ được 2 năm rồi. Cháu thích Quan họ Bắc Ninh vì đây là làn điệu dân ca nổi tiếng, được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Cháu rất tự hào khi được học hát làn điệu này”.
 |
| Di sản văn hóa Quan họ được gìn giữ qua những làn điệu truyền thống và được tôn vinh bằng những công trình nghiên cứu và kiến trúc độc đáo. |
Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã trao tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho 2 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao tặng Bằng khen cho 5 tập thể đã có những đóng góp tích cực trong công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh.
Lễ kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đã khép lại với chương trình nghệ thuật "Sum họp trúc mai" với sự tham gia của hai tỉnh bạn là Hà Tĩnh và Tây Ninh. Chương trình được chia làm 4 trường đoạn: Nghe câu quan họ người ơi tìm về; câu Ví - Dặm đằm trong nỗi nhớ; sâu lắng nghệ thuật đờn ca tài tử; Bắc Ninh vui ngày hội, mang đến cho khán giả những tiết mục đặc sắc, thể hiện vẻ đẹp của Dân ca Quan họ, cũng như sự giao thoa, kết nối với các loại hình dân ca khác của Việt Nam.
Nguyên Khánh
Theo
