TP Thủ Đức cần làm gì để phát triển đúng mục tiêu?

Chuyên gia cho rằng nếu không có cơ chế phù hợp và phương án đầu tư bài bản, TP Thủ Đức sẽ khó đạt mục tiêu là khu đô thị sáng tạo, tương tác cao.

Sau thời gian dài đề xuất với hàng loạt thủ tục, thành phố Thủ Đức chính thức hoạt động từ 22/1. Với tiềm năng, lợi thế sẵn có, đơn vị hành chính mới được sáp nhập từ 3 quận được kỳ vọng là hạt nhân thúc đẩy nền kinh tế của TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía nam.

Trao đổi với Zing, các chuyên gia đồng tình rằng nếu được đầu tư bài bản và có đường lối hoạch định chính sách hiệu quả, thành phố trực thuộc TP.HCM sẽ là bước đi có tính đột phá và tương trợ cho phần còn lại của trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, nếu không có giải pháp tận dụng tiềm lực, tháo gỡ những vướng mắc hiện hữu, TP Thủ Đức sẽ khó đạt được mục tiêu ban đầu.

Cần xác định lĩnh vực hạt nhân

Theo GS.TS Nguyễn Minh Hòa (Ủy viên Hội đồng Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM, Trưởng bộ môn Đô thị học ĐH KHXH&NV TP.HCM), quy hoạch hạ tầng của TP Thủ Đức đặt mục tiêu là khu đô thị sáng tạo, tương tác cao. Trong số các trung tâm của TP Thủ Đức, chỉ có khu Công nghệ cao và khu Đại học Quốc gia là 2 nơi phục vụ mục tiêu sáng tạo trong tương lai.

"Để phát huy tối đa hiệu quả nguồn lực đầu tư tài chính, TP Thủ Đức không thể đầu tư dàn trải mà phải tập trung vào 2 trung tâm trên. Hai trung tâm đã đủ quy mô, điều kiện để hướng tới mục tiêu sáng tạo, vấn đề là phát triển đến đâu, đầu tư, quy hoạch thể nào để thu hút được các nhà khoa học tầm thế giới", ông Nguyễn Minh Hòa góp ý.

Ủy viên Hội đồng Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM chia sẻ tương lai, khu Đại học Quốc gia cần được định hướng trở thành nơi nghiên cứu, khu Công nghệ cao sẽ đóng vai trò là nơi chế tạo và thương mại hóa sản phẩm.

"Diện tích tự nhiên của TP Thủ Đức rất rộng, gần 212 km2, chúng ta cần xác định những lĩnh vực để tập trung đầu tư. Tránh tình trạng 1 muỗng đường, thay vì pha trong 1 ly nhỏ thì lại pha vào một chậu lớn", ông Nguyễn Minh Hòa ví von.

Khu Công nghệ cao, một trong những trung tâm trọng điểm của TP Thủ Đức. Ảnh: Quỳnh Danh.

Cùng ý kiến trên, TS Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TP.HCM, cho rằng TP Thủ Đức cần phân vùng quản lý để tập trung phát triển những khu vực trọng tâm trước. Sau khi sáp nhập 3 quận, TP Thủ Đức sẽ có thêm điều kiện để phân bổ nguồn lực khoa học hơn.

"Lợi thế sau khi sáp nhập là bộ máy quản lý có thêm khả năng nhìn nhận, đánh giá tổng thể để xác định trọng tâm đầu tư. Nhưng thách thức là diện tích càng rộng, khoảng cách từ chính quyền tới người dân càng xa. Giải pháp ở đây là cần những phương án phân cấp quản lý phù hợp", ông Võ Kim Cương phân tích.

Cần giải được bài toán quy hoạch

"Để thành lập được một khu đô thị sáng tạo, tương tác cao, khu vực đó cần đáp ứng được những tiêu chuẩn nhất định như giao thông thuận lợi, nhiều cây xanh, không ô nhiễm và có hạ tầng dịch vụ hoàn thiện. Có như vậy, khả năng sáng tạo mới được đáp ứng", ông Nguyễn Minh Hòa nhấn mạnh.

Phân tích những bất cập của quy hoạch TP Thủ Đức hiện hữu, GS.TS Nguyễn Minh Hòa cho biết khu Công nghệ cao và khu Đại học Quốc gia đang bị ngăn cách bởi Xa lộ Hà Nội. Sự ngăn cách ấy đang cản trở dây chuyền nghiên cứu, chế tạo, thương mại hóa của Khu đô thị sáng tạo, tương tác cao phía đông TP.HCM.

"Để khép kín dây chuyền, chúng ta chỉ còn cách hạ ngầm hoặc làm đường trên cao. Có thể nói việc giải bài toán này rất khó nhưng vẫn cần có phương án phù hợp hơn", Ủy viên Hội đồng Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM nói.

TS Võ Kim Cương cũng cho rằng TP Thủ Đức cần tìm ra phương án quy hoạch để nâng cao hiệu quả từng khu vực. Ông Cương góp ý TP Thủ Đức có thể tham khảo mô hình của các vùng đô thị trên thế giới là giảm thiểu giao thông, tăng cường quy hoạch đô thị hỗn hợp.

TS Võ Kim Cương góp ý TP Thủ Đức nên tham khảo mô hình giảm thiểu giao thông, quy hoạch hỗn hợp. Ảnh: Quang Huy.

"Trong các đô thị hỗn hợp, khu vực dân cư, công trình tiện ích có thể giữ khoảng cách chứ không tách riêng lẻ. Ví dụ, chúng ta có thể xây dựng khu vực nhà ở, thương mại dịch vụ trong khu Công nghệ cao để tạo điều kiện sống tốt nhất cho chuyên gia, người lao động ở khu vực đó", ông Võ Kim Cương chia sẻ.

Nhiều tiềm lực để khai thác

Nhận định về những tiềm lực TP Thủ Đức có thể khai thác, TS Võ Kim Cương nói với diện tích rộng lớn, các cấp chính quyền cần tập trung vào nguồn lực đất đai để phát triển TP Thủ Đức. Bên cạnh đó, để tạo được bước đột phá trong đầu tư phát triển, TP Thủ Đức cần huy động những nguồn lực đầu tư từ nước ngoài.

"Trước khi những nguồn đầu tư lớn từ nước ngoài được huy động, chúng ta cần tìm cách phát huy nội lực từ đất. Đất phải chuyển được thành tiền, điều đó đòi hỏi những bước đi, chính sách, quy hoạch rất bài bản, cụ thể", TS Võ Kim Cương chia sẻ thêm.

Giao thông là một trong những lợi thế của TP Thủ Đức. Ảnh: Quỳnh Danh.

Phân tích thêm về nguồn lực đất đai, nguyên Kiến trúc sư trưởng TP.HCM cho biết chính quyền cần đặt trách nhiệm đầu tư hạ tầng cho từng thửa đất trong quy hoạch. Trách nhiệm đó sẽ khiến chủ đất thấy rõ nghĩa vụ cần đóng góp nguồn lực tài chính hoặc nguồn lực trực tiếp là đất đai để xây dựng hạ tầng TP Thủ Đức.

Ông Nguyễn Minh Hòa cũng cho rằng TP Thủ Đức có nhiều thế mạnh sẵn có để đạt được mục đích đề ra ban đầu. Điểm mạnh đầu tiên là thành phố thuộc TP.HCM nằm trong vệt đô thị năng động nhất miền Đông Nam Bộ, kéo dài từ Thủ Đức lên Biên Hòa rồi đến TP Vũng Tàu.

Ngoài ra, đơn vị hành chính mới của TP.HCM có nhiều tiềm năng về giao thông trong tương lai như tuyến metro số 1, đường cao tốc Long Thành - Biên Hòa - Vũng Tàu và được hưởng lợi thế từ sân bay Long Thành.

Bên cạnh đó, TP Thủ Đức thuộc khu vực đất cao, ít chịu ảnh hưởng bởi ngập lụt đô thị. TP Thủ Đức cũng là nơi tập trung những khu công nghiệp, khu đào tạo lớn nhất và chất lượng nhất của TP.HCM.

"Vấn đề cốt lõi hiện tại là TP Thủ Đức cần có cơ chế, phân cấp quản lý để khai thác hiệu quả những lợi thế đó. Nếu không, đơn vị hành chính này sẽ dừng lại ở việc hình thành một quận to hay chỉ là nơi gia công, lắp ráp các sản phẩm cho nước ngoài chứ không đạt được mục tiêu sáng tạo đề ra ban đầu", ông Nguyễn Minh Hòa nhấn mạnh.