Phát triển kinh tế biển Việt Nam bền vững

(Xây dựng) - Ngày 12/6, tại Phú Yên, Ban Kinh tế Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và Tỉnh ủy Phú Yên tổ chức Diễn đàn “Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2022”.

Tham dự Diễn đàn có đại diện lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành cơ quan Trung ương, Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội và lãnh đạo 28 tỉnh, thành phố ven biển...

Đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương chủ trì và phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn.

Kết quả sau 4 năm thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW

Diễn đàn “Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2022” nằm trong chuỗi sự kiện Tuần lễ biển và hải đảo Việt Nam năm 2022, nhằm đánh giá các kết quả đạt được và hạn chế, yếu kém, nguyên nhân sau 4 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, từ đó kiến nghị, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư những nhiệm vụ, giải pháp thực hiện tốt Nghị quyết trong thời gian tới.

Phát biểu khai mạc Diễn dàn, đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhận định: Sau 04 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW, các cơ quan Trung ương và các địa phương có biển đã ban hành chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết.

Nhận thức của toàn hệ thống chính trị và người dân về vị trí, vai trò của biển, đảo đối với phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền quốc gia được nâng lên rõ rệt. Chủ quyền, an ninh quốc gia trên biển được giữ vững; công tác tìm kiếm cứu nạn, an toàn hàng hải được tăng cường; công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế về biển được chủ động triển khai toàn diện. Kinh tế biển, các vùng biển, ven biển đang trở thành động lực phát triển của đất nước.

Cùng với đó, hệ thống kết cấu hạ tầng được quan tâm đầu tư; đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng biển được cải thiện rõ rệt. Nghiên cứu khoa học, điều tra cơ bản, phát triển nguồn nhân lực về biển đạt được nhiều kết quả tích cực. Công tác quản lý, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên môi trường biển, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng được chú trọng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, đồng chí Trần Tuấn Anh cũng cho rằng, phát triển kinh tế biển trong những năm qua chưa thực sự ấn tượng. Quy mô kinh tế biển còn khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng. Cơ cấu ngành nghề chưa hợp lý. Hệ thống các cơ sở nghiên cứu khoa học - công nghệ biển, đào tạo nguồn nhân lực cho kinh tế biển; các cơ sở quan trắc, dự báo, cảnh báo biển, thiên tai biển, các trung tâm tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn... ở ven biển còn nhỏ, trang bị thô sơ, năng lực còn yếu. Môi trường biển biến đổi theo chiều hướng xấu. Đa dạng sinh học biển và nguồn lợi thủy sản đang giảm sút nghiêm trọng, thiếu bền vững...

Những thách thức

Tại Diễn đàn, các đại biểu đã đóng góp ý kiến nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW hiệu quả hơn, trong thời gian tới.

Phát biểu tham luận tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân nhấn mạnh: Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế, là cơ quan tham mưu, tổng hợp, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận thấy cần cập trung ba khâu đột phá trong Chỉ thị số 31/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 24/11/2021 về đổi mới và tăng cường tổ chức thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trước mắt, cần tập trung thực hiện một số nội dung cụ thể như: Kiến tạo môi trường chính sách hợp lý cho nền kinh tế biển bền vững, kinh tế xanh để khai thác bảo vệ hiệu quả tài nguyên môi trường phát triển bền vững kinh tế biển, thúc đẩy thu hút, huy động được các nguồn lực xã hội đầu tư cho phát triển nhiều lĩnh vực kinh tế biển mới; khẩn trương triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch liên quan đến biển và hải đảo…

Đồng chí Trần Đình Luân, Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng: Nhiều quy hoạch ngành quốc gia liên quan đến biển căn cứ vào quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ. Tuy nhiên, đến nay cả 2 quy hoạch mới chỉ bắt đầu quá trình xây dựng. Các chương trình, đề án thực hiện Chiến lược biển đã được xây dựng nhưng nguồn lực triển khai thực hiện chưa nhiều. Dự báo và điều tra nguồn lợi thủy sản còn nhiều hạn chế…

Ông Lê Anh Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam - CTCP (VIMC) cho biết: Nhằm gia tăng năng lực khai thác, thực hiện theo tinh thần Nghị quyết số 36-NQ/TW “Xây dựng và hoàn thiện hạ tầng logistics và các tuyến đường giao thông, kết nối liên thông các cảng biển các vùng, miền, địa phương trong nước và quốc tế”, Tổng Công ty tập trung đầu tư phát triển để hình thành ít nhất 03 trung tâm logistics lớn tại khu vực miền Bắc (Hải Phòng, Hà Nội), miền Trung (Đà Nẵng, Quy Nhơn), miền Nam (khu vực Cái Mép - Thị Vải, Đồng bằng sông Cửu Long). Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động đầu tư phát triển hệ thống ICD, kho bãi mới còn chậm do khả năng tiếp cận quỹ đất tại các vùng kinh tế trọng điểm gặp nhiều khó khăn vì hạn chế về quỹ đất và giá đất tăng cao. Các doanh nghiệp rất khó xác định, tìm kiếm được khu vực vừa có quỹ đất phù hợp, vừa đảm bảo khả năng kết nối giao thông thuận lợi, vừa nằm gần nguồn hàng, có đủ quỹ đất để đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài, có diện tích tối thiểu 05ha đối với các cảng cạn hình thành mới theo quy định…

Thúc đẩy phát triển kinh tế biển

Cũng trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2022 đã diễn ra phiên Trao đổi - thảo luận, dưới dự điều phối chương trình là đồng chí Nguyễn Duy Hưng, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương.

Dưới khía cạnh của các cơ quan quản lý, các địa phương cùng các chuyên gia trong nước và quốc tế, các nội dung thảo luận, trao đổi tập trung vào một số nội dung quan trọng như: Phát triển bền vững kinh tế biển, trong đó phát triển hạ tầng cảng biển, mạng lưới kết nối giao thông; phát triển năng lượng, công nghiệp ven biển; phát triển du lịch, dịch vụ; phát triển kinh tế biển của một số địa phương như Hải Phòng, Đà Nẵng, Kiên Giang và khuyến nghị của đại diện Chương trình phát triển của Liên hợp quốc tại Việt Nam về một số lĩnh vực kinh tế biển của Việt Nam…

Phát biểu kết luận Diễn đàn, đồng chí Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Việc thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW trong thời gian tới đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nỗ lực thực nhiệm một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, cần tiếp tục tăng cường tuyên truyền, nâng cao và thống nhất nhận thức trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội về biển, đảo, về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển. Tích cực chỉ đạo, giám sát việc triển khai thực hiện Nghị quyết 26/NQ-CP về Kế hoạch tổng thể và Kế hoạch 5 năm của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW và Chỉ thị 31/CT-TTg ngày 24/11/2021 về đổi mới và tăng cường tổ chức thực hiện Chiến lược phát triển bền vững Kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Thứ hai, tập trung rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới hệ thống pháp luật về biển và hải đảo; từng bước thực hiện đầy đủ và toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp trong Nghị quyết số 36-NQ/TW của Trung ương và Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho việc khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững kinh tế biển, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, phù hợp với chuẩn mực luật pháp và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Các đại biểu tham luận nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết 36-NQ/TW trong thời gian tới.

Thứ ba, triển khai quản lý tổng hợp vùng bờ giữa các ngành, địa phương; bố trí ngân sách và nguồn lực nhằm hỗ trợ tăng cường năng lực và hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ quản lý tài nguyên, môi trường biển, hải đảo tại các địa phương có biển.

Tiếp tục đầu tư phát triển, hiện đại hóa đô thị biển; phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại; kết nối phát triển kinh tế biển giữa các địa phương. Đầu tư phát triển năng lượng tái tạo trên các đảo phục vụ sản xuất, sinh hoạt, bảo đảm quốc phòng, an ninh; đầu tư xây dựng, khai thác điện gió, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác trên các vùng biển và hải đảo...

Thứ tư, chú trọng bảo vệ các hệ sinh thái biển, đảo, khoanh vùng, bảo vệ các khu, hệ sinh thái san hô, cỏ biển trên vùng biển.

Thứ năm, củng cố quốc phòng, an ninh; kiên quyết, kiên trì bảo vệ và giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; Triển khai hiệu quả hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế, củng cố môi trường hòa bình, ổn định và thuận lợi để phát triển.

Trên cơ sở những nội dung được báo cáo, tham luận, phát biểu, thảo luận, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cũng đề nghị Ban Tổ chức Diễn đàn tổng hợp, chắt lọc, tiếp thu tối đa những nội dung được trình bày và ý kiến đóng góp để tiếp tục giám sát tình hình thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW và kiến nghị, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư những giải pháp thực hiện tốt Nghị quyết trong thời gian tới.