Kỳ 1: Đi một ngày đàng

Sông Nho Quế bắt nguồn ở vùng núi có độ cao hơn 1.800m, bắt đầu từ Vân Nam (Trung Quốc), chảy theo hướng tây bắc - đông nam, đổ vào Việt Nam qua huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang rồi nhập với sông Gâm ở Nà Mát trở thành nhánh cấp 1 của dòng sông này. Với ba dự án thủy điện đang được xây dựng, dòng Nho Quế được bà con ở Đồng Văn - Mèo Vạc gọi là “Dòng sông sáng”.

Đoạn sông này sẽ là nơi xây dựng Nhà máy thủy điện Nho Quế 2

5 giờ sáng 23/7/2011, xe chúng tôi rời Hà Nội. Đường xa, lại khó đi, nên lần này trên xe có tới 3 “thợ lái”: Cường, Phong, Luyến. Luyến đi lần đầu; còn Cường, Phong thì không biết đã bao lần từ công trường Nho Quế về Hà Nội trong đêm khuya. Trời lác đác mưa từ Hà Nội, đến địa phận Vĩnh Yên là bắt đầu mưa lớn, cứ thế lên đến tận Hà Giang.

Ăn tạm bữa cơm ở quán ven đường, xe chúng tôi đội mưa mà đi. Đoạn Hà Giang - Quản Bạ mưa to. Từ vách núi, từ những mảnh ruộng bậc thang, nước xối xả tuôn ra, trông xa như những con rồng bạc. Mới qua cổng trời Quản Bạ, ở một khúc cua, nằm ngay bên vệ đường một mảnh stato (nặng 28 tấn) của máy phát tổ máy số 1 Nho Quế 3. Cường bảo: Xe từ Hải Phòng lên, đến đây thì đổ. Mới thôi, hôm đầu tuần. Cũng may là không hư hại gì.

Cường là lái xe cho KS Vũ Chí Mỹ - Tổng giám đốc Cty CP BITEXCO - Nho Quế, chủ đầu tư xây dựng nhà máy thủy điện Nho Quế 3. Giải thích cho tân binh Luyến, Cường bảo: Càng đi nhiều đến thuộc đường, càng thấy quá nhiều đoạn đường hiểm nguy mà ai mới đi lần đầu, coi thường. Từ khi công trường mở ra đã hơn 4 năm, cũng đã vài lần xe chở xi măng, sắt thép lật nhào. Cũng may là chưa có thiệt hại về người.

Tôi không phải là người đặt chân tới công trường từ buổi đầu, khi Tập đoàn BITEXCO phải làm chiếc cầu tạm qua sông Miện để xe chở vật tư, thiết bị qua. Nhưng tôi đã chứng kiến việc các kỹ sư, công nhân quàng dây vào người tụt từ vách đá dựng đứng xuống bờ phải của dòng Nho Quế, để từ vách đá, đào dũi một con đường ra hai phía. Tôi bảo Luyến: “Trên này, trộn bê tông bằng đá xay nhỏ”. Luyến “mắt tròn, mắt dẹt”: “Sao không dùng cát? - Một mét khối cát từ TP Hà Giang lên đến đây (khoảng 180km) giá đã gấp 20 lần, chịu sao thấu. Cho nên phải nghiền đá thành bột, thay cát. Xi măng, sắt thép cũng vậy. Nếu chỉ vì lợi ích kinh tế đơn thuần, nhiều DN sẽ không chọn Đồng Văn - Mèo Vạc làm nơi khởi nghiệp. Vậy mà Tập đoàn BITEXCO đã chọn Nho Quế 3 làm nơi khởi nghiệp cho Cty CP BITEXCO - Nho Quế của mình. Theo khảo sát thực tế, thì đoạn sông Nho Quế chạy trên đất Hà Giang có thể xây dựng 3 nhà máy thủy điện: Nho Quế 1 (32MW), Nho Quế 2 (48MW) và Nho Quế 3 (110MW). Nho Quế 1 và 2 đã có chủ đầu tư. BITEXCO được giao làm Nho Quế 3, nhà máy có công suất lớn nhất. Trọng trách được giao vào tay KS Vũ Chí Mỹ, lúc đó đang là Phó giám đốc Cty Sông Đà 9 (TCty Sông Đà). Với Hà Giang, Mỹ cũng nhiều duyên nợ, hoàn thành xây dựng nhà máy thủy điện Nậm Mu (công suất 12MW ở huyện Bắc Quang trong thời gian hơn 2 năm). Hàng loạt kỹ sư, công nhân kỹ thuật giỏi của Sông Đà 9 theo Vũ Chí Mỹ về Nho Quế 3, chung lưng đấu cật, sau hơn một năm phá đá làm đường, cuối tháng 12/2009 công trường tổ chức ngăn sông đợt 1, chính thức làm lễ khởi công. Đến quý IV năm nay, tổ máy số 1 của Nho Quế 3 phát điện...

Cách Mèo Vạc chừng 5km, từ xa lái xe Phong phát hiện có chiếc xe tải nằm giữa đường. Đường Mèo Vạc lắm đoạn 2 xe không tránh được nhau, nằm giữa đường thế kia thì gay đấy. Quả vậy, xe Đông Phong mang biển số 30L-8100 chạy đúng đến đây thì hết dầu. May sao, một lúc sau thấy 2 xe chở xi măng của Cty vận tải Trung Lộc đỗ lại. Lái xe miền núi rất thương nhau, cho nhau vay một can dầu để chạy tiếp về Mèo Vạc. Thế là cả đoàn xe được giải phóng.

Đã hiểu thế nào là “độc quyền”, chúng tôi càng thấm thía hơn hai chữ này ở Mèo Vạc. Trạm xăng duy nhất của cả huyện cũng mất điện. Có máy nổ nhưng “ai tính tiền dầu cho chúng tôi”. 90 phút chờ đợi cho đến 8 giờ tối, nhờ mối quen biết mà “nhà xăng” nổ máy phát điện, bơm xăng dầu cho mấy chiếc xe chầu chực từ chập tối.

Từ Mèo Vạc vào Khau Vai rồi từ Khau Vai vào công trường, xe đi trong biển sương dày đặc. Cũng may, mưa to nên đường sạch, chỉ có đá lổn nhổn. Lái xe Phong nhiều lúc phải chồm khỏi tay lái, căng mắt ra mà nhích từng vệt bánh. Đến khi nhìn thấy ánh điện sáng rực của công trường, cả đoàn mới thở phào: Đã đến đích rồi