Đầu tư hạ tầng giao thông đô thị ở TP.HCM: Áp lực nguồn vốn

Cầu dây văng Phú Mỹ được xây dựng từ nguồn vốn BOT.   Ảnh Lê Viên

Chỉ tính riêng từ đây đến 2015, mỗi năm TP.HCM cần khoảng 38.000 tỷ đồng. Đây là một con số quá lớn và vượt ra ngoài tầm của TP.HCM vì biết rằng mỗi năm tổng nguồn ngân sách dành cho đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông là 8.500 tỷ đồng. Với số vốn quá ít ỏi như hiện nay, nhiều người ví von rằng, TP.HCM như bà mẹ nghèo đông con đi chợ phân vân không biết mua thứ gì vừa no vừa rẻ.

Dạo qua một vài công trình giao thông mà TP.HCM kêu gọi đầu tư có thể nhận thấy con số vài ngàn tỷ đồng mỗi năm chỉ là muối bỏ bể: Đường vành đai số 2 vốn hơn 1.600 tỷ; vành đai số 3 giai đoạn 1 là 3.500 tỷ, giai đoạn 2 là 18.733 tỷ; vành đai số 4 là 8.434 tỷ; đường trên cao số 1 là 720 triệu USD, đường trên cao số 2 là 500 triệu USD... Đó là chưa kể đến các tuyến đường xuyên tâm, đường nhánh mở rộng lên các quận huyện ngoại thành, mỗi dự án con số hàng trăm tỷ đồng.

Công bằng mà nói, việc huy động mọi nguồn lực cho phát triển hạ tầng đô thị đã được TP.HCM tính đến từ trước. Cách đây hơn 10 năm, TP.HCM cũng là nơi đầu tiên thành lập Quỹ phát triển hạ tầng giao thông đô thị. Nhờ đó mà nhiều công trình đã mọc lên, bộ mặt đô thị cũng đã thay đổi đáng kể. Cầu Phú Mỹ - cây cầu dây văng biểu tượng của TP.HCM với tổng vốn hơn 2.000 tỷ đồng được xây dựng theo phương thức BOT và một số công trình được xây dựng cách đây 5 - 6 năm, thời điểm TP.HCM rất cần mở rộng một số dự án như QL1A đoạn An Sương - An Lạc, đường Huỳnh Tấn Phát... đã phát huy hiệu quả. Hay các dự án lớn vốn vay ODA như Đại lộ Đông Tây (hơn 6.500 tỷ đồng); 4 dự án cải tạo môi trường nước khoảng 1 tỷ USD sắp đưa vào sử dụng tạo những bước tiến quan trọng trong phát triển đô thị TP.HCM.

Tuy nhiên nhu cầu phát triển hệ thống giao thông trên địa bàn TP.HCM quá lớn, đụng vào đâu cũng thấy bức xúc, mọi con đường, cây cầu giờ đây đều rất nhỏ hẹp. Ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường sống đang ở mức cấp bách. Sự bùng nổ dân số và tốc độ đô thị hóa quá nhanh đang tạo nên một áp lực rất lớn cho các nhà hoạch định đô thị TP.HCM.

Trong khi đó hàng loạt các vướng mắc trong thu hút, kêu gọi đầu tư hình thành nên những rào cản thu hút nguồn lực từ DN. Các chuyên gia cho rằng, để huy động tốt hơn nữa nguồn lực từ các DN thì TP.HCM cần phải giải quyết được hai bài toán khó đó là thủ tục hành chính và GPMB. Một chủ DN lo ngại: “Chúng tôi làm một dự án, thủ tục nhanh lắm cũng mất từ 3 đến 5 năm, trong khi vật giá biến động hàng ngày, DN thiệt hại nặng”. Một dự án đã GPMB đến 95%, còn 5% người dân không chịu di dời, chính quyền cũng không có biện pháp nào hỗ trợ, hậu quả là dự án đình trệ thêm nhiều năm nữa làm DN thiệt hại nặng vì trượt giá và từ đó mất lòng tin.

Tại Hội nghị kêu gọi đầu tư hạ tầng giao thông đô thị cuối tháng 6 vừa qua, ông Nguyễn Thành Tài - Phó chủ tịch thường trực UBND TP.HCM cho biết, các giải pháp huy động nguồn lực từ các DN cùng chung tay xây dựng hạ tầng của lãnh đạo TP.HCM trong những năm qua đã phần nào phát huy được hiệu quả. Tuy nhiên ở các nước mô hình PPP (Nhà nước - tư nhân) đã thực hiện từ lâu, thì ở nước ta vẫn còn rất mới mẻ và hệ thống luật pháp kêu gọi đầu tư vẫn chưa đồng bộ. “TP sẽ tập trung hỗ trợ cải cách thủ tục hành chính để tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia dự án hình thức PPP. Đồng thời, tùy vào từng tình huống và thời điểm cụ thể, TP sẽ cùng DN giải quyết các vấn đề liên quan đến đền bù GPMB, trượt giá, hoàn vốn”, ông Tài nhấn mạnh.

Với việc huy động vốn theo PPP là một kênh kêu gọi đầu tư rất mới nhưng sẽ mang lại cho TP.HCM nhiều bài học: nâng cao năng lực quản lý, nâng cao hiệu quả thực hiện dự án, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đồng thời hài hòa lợi ích cho cả 3 đối tượng: Nhà nước (quản lý dịch vụ), DN (cung cấp dịch vụ) và người dân (thụ hưởng dịch vụ).

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đặng Huy Đông cho rằng, để huy động nguồn vốn từ khu vực tư nhân xây dựng cơ sở hạ tầng thông qua hình thức PPP, cần xây dựng một hệ thống chính sách mới phù hợp với thông lệ quốc tế trong lĩnh vực này. Điều quan trọng là phải có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các bộ, ngành Trung ương với các địa phương. Đây là những nhân tố quan trọng, quyết định cho việc thu hút nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân.

Hy vọng rằng, với những nỗ lực của mình trong kêu gọi đầu tư, những năm tới, TP.HCM sẽ có nhiều con đường, cây cầu nữa mọc lên bằng nguồn lực từ Nhà nước và DN, thúc đẩy kinh tế phát triển xứng tầm là đô thị lớn nhất nước.