Cần coi công nghiệp hỗ trợ là "linh hồn" của quá trình công nghiệp hóa

(Xây dựng) - Mặc dù đóng vai trò then chốt trong công nghiệp chế tạo, lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp nước ngoài.

Mặc dù vậy, nhiều doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể trong việc nâng cao năng lực sản xuất, cạnh tranh trực tiếp với các tập đoàn đa quốc gia và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo đó, lĩnh vực chế biến, chế tạo, bao gồm công nghiệp hỗ trợ và cơ khí, tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của ngành công nghiệp. Trong 4 tháng đầu năm 2024, lĩnh vực chế biến chế tạo duy trì đà tăng trưởng 6,3% so với cùng kỳ (cao hơn mức tăng chỉ số phát triển công nghiệp - IIP).

Doanh nghiệp công nghệ hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất, cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hoạt động công nghiệp hỗ trợ ngày càng phát triển, cung cấp nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất trong nước. Tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều ngành sản xuất đang dần được cải thiện, ví dụ như dệt may - da giày (45-50%) và cơ khí chế tạo (hơn 30%). Sản phẩm công nghiệp hỗ trợ đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu của cả nước, chiếm hơn 85% tổng giá trị xuất khẩu năm 2023.

Tuy nhiên, công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Doanh nghiệp nội địa còn yếu, khó cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài về nhiều mặt. Chính sách thu hút FDI chưa gắn liền với việc hỗ trợ doanh nghiệp trong nước. Nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước còn hạn chế, khó tiếp cận. Công nghiệp cơ khí gặp khó khăn do đòi hỏi vốn đầu tư lớn, thị trường hẹp.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận định, doanh nghiệp FDI thường ưu tiên hợp tác với các đối tác "cùng hệ", trong khi doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam còn yếu kém.

Mặc dù đã có những nỗ lực trong việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong một số lĩnh vực như linh kiện xe máy, ôtô, máy nông nghiệp, dệt may, da giày, nhưng kết quả đạt được vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao.

Nguyên nhân chính là do nguồn lực hỗ trợ còn hạn chế, chính sách thu hút FDI chưa gắn kết với doanh nghiệp trong nước. Công nghiệp cơ khí cũng gặp nhiều khó khăn do đòi hỏi vốn đầu tư lớn, thị trường hẹp và cạnh tranh gay gắt.

Để thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề xuất rà soát lại chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp về mặt bằng, hạ tầng, vốn và nhân lực. Cần sửa đổi Luật Đầu tư để tăng cường liên kết, chia sẻ giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Đồng thời, cần đầu tư nguồn lực cho công nghiệp hỗ trợ, đào tạo nhân lực và hoàn thiện chính sách, trong đó có việc xây dựng Luật Công nghiệp trọng điểm.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng cần có giải pháp đồng bộ để khắc phục những khó khăn của ngành công nghiệp hỗ trợ. Cụ thể, cần hỗ trợ doanh nghiệp nội địa hợp tác với doanh nghiệp FDI, xây dựng các trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D) và ban hành thêm chính sách hỗ trợ. Đặc biệt, cần coi công nghiệp hỗ trợ là "linh hồn" của quá trình công nghiệp hóa, xây dựng chiến lược phát triển bền vững cho ngành.