Cần chính sách mới cho người làm tư vấn

Thưa ông, vì sao khung giá tư vấn trong nước hiện nay lại thấp hơn nhiều so với tư vấn ngoại ?

- Sở dĩ có sự bất cập này là do khi xây dựng mặt bằng giá, giá dành cho tư vấn thiết kế cũng được tính chung như những ngành nghề khác. Trong khi đó, tư vấn xây dựng là hoạt động mang tính đặc thù, đòi hỏi trình độ lao động trí óc cao. Nếu chỉ căn cứ vào mức lương hay tính phần trăm trên giá trị xây lắp công trình mà tính giá tư vấn thì chưa đầy đủ. Thực tế, hạch toán giá thành tư vấn còn bao gồm nhiều yếu tố quan trọng khác như thiết bị, công nghệ, bản quyền, chi phí mua phần mềm (vốn rất đắt)… Tất cả những yếu tố đó cần phải được tích hợp và tính toán vào giá thành tư vấn. Hiện giá tư vấn thiết kế của Việt Nam bằng 1/4 - 1/5 các nước trong khu vực như: Thái Lan, Singapore; bằng 1/7 - 1/10 tư vấn châu Âu, Mỹ và chỉ bằng 1/12 - 1/15 các Cty tư vấn hàng đầu thế giới. Với cùng một công trình trong nước, các Cty tư vấn ngoại vẫn được tính theo giá quốc tế, trong khi tư vấn nội chỉ được tính bằng giá trong nước. Điều đó dễ dẫn đến hiện tượng tư vấn ngoại ký hợp đồng rồi thuê lại tư vấn trong nước làm.

Điều đó ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả hoạt động của công tác tư vấn, nhất là đối với các Cty Nhà nước như VNCC?

- Tôi thử làm một phép tính thế này nhé: Một KTS trẻ mới ra trường là người ngoại tỉnh, để tồn tại được ở Hà Nội, anh ta phải thuê nhà, ăn uống, đổ xăng, học nâng cao… lương tối thiểu cũng phải từ 2,5 - 3 triệu đồng/tháng thì mới tạm đủ chi tiêu cơ bản. Họ không đủ thời gian và sự kiên trì để chờ đợi, trong khi đó nhiều tổ chức tư vấn bên ngoài mời gọi, nên họ ra đi cũng là điều dễ hiểu. Nhưng vấn đề không chỉ là lương thấp, mà giá tư vấn thấp vừa chưa đánh giá đúng năng lực của lực lượng tư vấn, vừa khiến khả năng tích lũy hạn chế, không có tiền đầu tư mua sắm máy móc, trang thiết bị, thuê nhà thầu phụ… Điều đó có ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của ngành tư vấn, nhất là trong vai trò tổng thầu và vai trò làm chủ. TCty VNCC có bề dày 55 năm truyền thống, đã được đón nhận nhiều phần thưởng cao quý, có đóng góp đáng kể trong việc đưa ngành tư vấn nước nhà phát triển. Tuy nhiên hiện nay, VNCC cũng không tránh khỏi những khó khăn chung này. Hàng năm, chúng tôi vẫn phải chấp nhận một lực lượng lao động (khoảng 5%) rời bỏ Cty. Có nhiều lý do khiến họ chuyển đi, nhưng điều chúng tôi băn khoăn nhất là phải làm sao để giữ chân được những cán bộ có trình độ, năng lực và kinh nghiệm.

Khó khăn là vậy, theo ông để thu hẹp khoảng cách giữa tư vấn nội và tư vấn ngoại ?

- Đúng là khoảng cách giữa tư vấn Việt Nam và thế giới hiện nay là khá xa, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể tiếp cận gần với họ nếu có những chính sách phù hợp và biết cách huy động nguồn nội lực từ con người. Đối với VNCC, chúng tôi cũng đang nỗ lực vì mục tiêu này. Chúng tôi đang giữ chân anh em bằng cách có một mức lương hợp lý, tạo dựng một môi trường làm việc chuyên nghiệp, hệ thống, tạo điều kiện cho anh em được tham quan, học hỏi và tham gia vào các dự án, công trình lớn. Nhưng về lâu dài, Nhà nước cần thay đổi những chính sách không còn phù hợp với ngành tư vấn. Ví như có mức giá bình đẳng giữa tư vấn nội và ngoại, tạo ra một sân chơi cạnh tranh lành mạnh. Chúng tôi cũng đề xuất Bộ Xây dựng ban hành suất đầu tư mới cho phù hợp với từng loại công trình thay cho suất đầu tư hiện nay. Đối với các công trình sử dụng nguồn vốn Nhà nước, cần có những chế tài để tư vấn nội có thể cọ sát với tư vấn ngoại, từ đó học hỏi, rút ra kinh nghiệm, nâng cao trình độ, tiến đến việc mình có thể kiểm soát và làm chủ được công trình…

Nhưng quan trọng hơn nữa, đó cũng là cách để thu hẹp khoảng cách giữa ngành tư vấn trong nước và tư vấn thế giới.

Xin cảm ơn ông!