Tết khó quên trong ngôi nhà có 120 cây cột nổi tiếng ở Long An

Nhà cổ trăm cột sở hữu nét đẹp kiến trúc hiếm gặp ở Long An được trang trí, chạm trổ suốt 3 năm từng là nơi đón Tết náo nhiệt, đông vui của gia đình giàu có bậc nhất làng Long Hựu xưa.

Nhà cổ trăm cột nổi tiếng tại xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước, tỉnh Long An. Ảnh: Hà Nguyễn

Nhà trăm cột

Sáng cuối năm, bà Trần Thị Ngỏ (78 tuổi, xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước, tỉnh Long An) cẩn thận quét bụi trên bao lam trong ngôi nhà cổ trăm cột của gia đình.

Ngôi nhà được cụ ông Trần Văn Hoa xây dựng từ năm 1898 và hoàn thành vào năm 1903. Hiện nay, căn nhà được bà Ngỏ, cháu dâu của cụ Hoa quản lý.

Bên trong, ngôi nhà có đến 120 cây cột với 68 cột tròn, 52 cột vuông. Ảnh: Hà Nguyễn

Bà Ngỏ chia sẻ: “Căn nhà có từ thời ông nội của chồng tôi. Đến chồng tôi đã là đời thứ 3. Gọi là nhà trăm cột nhưng ngôi nhà có tới 120 cột gồm 68 cột tròn, 52 cột vuông. Toàn bộ nhà được dựng bằng gỗ quý như cẩm lai, gõ đỏ, gõ mật...

Cha mẹ chồng tôi kể rằng, lúc làm nhà, cụ Hoa thuê 15 nghệ nhân nghề mộc từ Huế vào chạm khắc trang trí ở kèo, đòn tay, bao lam, vách tường… Nhóm thợ chạm trong 3 năm, ăn hết 3 thiên gạo mới hoàn thiện”.

Từ tháng Chạp, bà Ngỏ đã chăm những chậu cây cảnh trước sân nhà và thăm nom mỗi ngày để chuẩn bị đón Tết. Ảnh: Hà Nguyễn

Cũng theo bà Ngỏ, xưa kia cụ Trần Văn Hoa giữ chức Hương sư làng Long Hựu, tổng Lộc Thành Hạ, tỉnh Chợ Lớn. Ngày ấy, gia đình cụ Hoa nổi tiếng giàu có.

Gia đình có đông người, cùng sinh sống trong căn nhà trăm cột. Vì vậy dịp Tết, ngôi nhà đông vui, náo nhiệt nhất làng. Công việc chuẩn bị đón tết Nguyên đán của gia đình được chuẩn bị từ tháng Chạp.

Mọi người chung tay quét dọn, trang hoàng căn nhà. Bà Ngỏ kể: “Từ lúc về làm dâu, tôi đã được nghe cha mẹ chồng kể chuyện trước kia, gia đình có rất đông người giúp việc.

Giữa tháng Chạp, mọi người đã chia nhau trang hoàng nhà cửa chuẩn bị đón Tết. Lúc đó nhà có người chuyên dệt vải, may quần áo Tết, có người chuyên gói bánh tét, làm bánh in. Số còn lại thì chuyên lo việc bếp núc, giữ trẻ nhỏ…

Tôi ấn tượng nhất với chuyện kể ngày cuối năm tá điền, gia nhân của ông nội cùng nhau dùng giẻ lau từng cây cột trong nhà cho nhẵn bóng. Sau đó họ treo câu đối đỏ, trang hoàng hoa cảnh, bánh trái đầy ắp trong nhà, ngoài sân…

Ai cũng tất bật làm việc nên không khí lúc nào cũng đông vui, náo nhiệt. Đến ngày Tết, cả nhà xếp hàng chúc Tết, nhận phong bao lì xì đỏ từ ông nội”.

Tết đông vui, náo nhiệt

Ngày nay, con cháu cụ Hoa vẫn giữ thói quen tập trung đón Tết tại căn nhà cổ của gia đình. Khoảng 25 tháng Chạp, bà Ngỏ đi tảo mộ rồi thuê người lau dọn nhà cửa vì không còn đủ sức làm.

Sau đó, bà đi chợ chọn mua hoa, trái cây tươi, bánh mứt truyền thống để bày trên bàn thờ gia tiên. Tuổi cao, bà Ngỏ không gói bánh tét vào dịp Tết nữa mà đặt mua để dâng lên ông bà, tổ tiên.

Trong khi đó, con gái út của bà Ngỏ vẫn giữ nghề truyền thống làm bánh in. Thế nên ngày Tết, bên cạnh những đòn bánh tét, bàn thờ gia tiên trong ngôi nhà cổ luôn có những chiếc bánh in dẻo ngọt, phảng phất hương gừng, bột nếp.

Bà Ngỏ thích trang trí cây kim tiền để tăng thêm không khí Tết. Ảnh: Hà Nguyễn

Ngày tất niên, bà Ngỏ cùng con gái nấu các món ăn truyền thống như thịt kho tàu, canh khổ qua nhồi thịt, canh chua tôm… để cúng. Vào ngày này, con cháu trong gia đình, dòng họ tề tựu đông đủ tại nhà cổ, dâng hương tưởng nhớ tổ tiên.

Sau đó, gia đình đem hoa, bánh, trái ra sân cúng giao thừa. Mọi người cùng chờ thời khắc giao thừa để cầu may mắn, sức khỏe, bình an. Mùng 1 Tết, bà Ngỏ nấu mâm cơm chay cúng gia tiên rồi chào đón những lượt khách đến tham quan nhà cổ.

Thay vì đi du lịch, chúc Tết họ hàng, những ngày đầu năm mới, bà Ngỏ cùng các thành viên khác trong nhà tất bật tiếp khách tham quan. Bà say sưa kể về quá trình hình thành ngôi nhà, không khí đón Tết xưa tại nhà cổ.

Bà cho biết, dù ngày xưa hay ngày nay, không khí Tết ở nhà trăm cột lúc nào cũng đông vui, náo nhiệt. Ảnh: Hà Nguyễn

Nếu khách yêu cầu, bà và con gái nấu cơm, chế biến các món truyền thống rồi ăn cùng với khách giữa căn nhà cổ. Vì vậy, ngày Tết, căn nhà trăm cột của gia đình luôn đông người, náo nhiệt và rộn ràng cho đến hết mùng 10 âm lịch.

"Dù xưa hay nay, không khí Tết ở nhà trăm cột lúc nào cũng đông vui, náo nhiệt. Ngày nay, ngoài con cháu tề tựu, tôi còn được chia sẻ niềm vui đón Tết với khách đến tham quan nên cảm thấy rất ấm áp, mãn nguyện”, bà Ngỏ tâm sự.

Ngày 27/9/1997, Bộ Văn hóa – Thông tin ban hành Quyết định số 2890/QĐ-VH xếp hạng nhà trăm cột là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.