Rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan đến nhà ở xã hội

(Xây dựng) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký ban hành Quyết định số 927/QĐ-TTg về kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới.

Gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phát triển nhà ở xã hội.

Đưa nhà ở xã hội vào chỉ tiêu phát triển của địa phương

Kế hoạch nêu rõ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, chính quyền các cấp tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả 5 nhiệm vụ, giải pháp. Cụ thể: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm về công tác phát triển nhà ở xã hội; Rà soát, hoàn thiện chính sách, hệ thống pháp luật có liên quan đến nhà ở xã hội; Nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trong phát triển nhà ở xã hội và thực hiện các chính sách hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn cho phát triển nhà ở xã hội; Đổi mới phương thức, mô hình quản lý và phát triển nhà ở xã hội.

Đồng thời, kế hoạch giao nhiệm vụ cho các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, chính quyền các cấp tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, Đảng viên, nhất là người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội về tính chất, ý nghĩa của công tác phát triển nhà ở xã hội, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trong đó, Chính phủ yêu cầu nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội đối với công tác phát triển nhà ở xã hội. Bên cạnh đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò và gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phát triển nhà ở xã hội; đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm của địa phương.

Hiện nay, tỉnh Lào Cai đã quy hoạch khoảng 81ha đất dành cho phát triển nhà ở xã hội. Vị trí quy hoạch các khu nhà ở xã hội này nằm gần các dự án tiểu khu đô thị và nhà ở thương mại nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, giúp người có thu nhập thấp dễ tiếp cận với các dịch vụ đô thị (công viên, cây xanh, vận tải công cộng, y tế, giáo dục, thương mại, vui chơi, giải trí, thể dục, thể thao…) nhưng vẫn đảm bảo theo quy định đối với việc dành quỹ đất trong các đồ án quy hoạch để xây dựng nhà ở xã hội.

Dự kiến đến năm 2025, tỉnh Lào Cai sẽ triển khai khoảng 6 dự án nhà ở xã hội với tổng diện tích sàn khoảng 420.000m2/4.600 căn, trên diện tích đất khoảng 15ha và đến năm 2030 tiếp tục triển khai các khu nhà ở xã hội trên quỹ đất hiện có.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn còn một số vướng mắc. Cụ thể như gói tín dụng 120.000 tỷ đồng lãi suất vẫn chưa thực sự hấp dẫn doanh nghiệp, trong khi tiêu chí để áp dụng gói vay còn nhiều điều kiện, thủ tục khó khăn hơn áp dụng lãi suất thông thường. Ngay cả lãi suất của gói áp dụng do người dân mua nhà vẫn còn cao so với mặt bằng lãi suất hiện nay dẫn đến người mua nhà khó tiếp cận dẫn đến tỷ lệ bán hàng thấp dẫn đến doanh nghiệp cũng khó khăn trong việc ra quyết định đầu tư dự án.

Ngoài ra, với đặc thù địa phương mẫu của Bộ Xây dựng về xác nhận đối tượng và thực trạng nhà ở là cho hộ gia đình, trong thực tế có nhiều hộ gia đình trẻ đang sinh sống nhờ bố mẹ nên việc xác nhận đối tượng (hộ gia đình trẻ) chưa có nhà ở cũng không đúng mẫu. Hồ sơ khách hàng nộp theo quy định phải có xác nhận thực trạng về nhà ở của UBND cấp xã, phường. Tuy nhiên, có một số xã, phường chưa xác nhận, xác minh thông tin này do chưa khẳng định được chủ hộ gia đình đã có đất ở chỗ khác hay chưa nên chưa dám xác nhận cho người dân dẫn đến chủ đầu tư và Sở Xây dựng không có thông tin để duyệt đối tượng.

Trao đổi với phóng viên, đại diện Sở Xây dựng tỉnh Lào Cai cho biết: Sở Xây dựng Lào Cai đã và đang rà soát các quy định của Luật để tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật. Đảm bảo thời gian ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực cùng với thời gian có hiệu lực của Luật. Đồng thời kịp thời cung cấp nhu cầu nhà ở cho các đối tượng có thu nhập thấp, công nhân tại các khu, cụm công nghiệp; tạo điều kiện cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội và các doanh nghiệp xây dựng nhà ở xã hội và có điều kiện được tiếp cận với các chương trình ưu đãi và một số chính mới theo Luật Nhà ở năm 2023.

Bất cập về nguồn cung và ưu đãi tín dụng

Nhận định về việc này, Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) cho biết, hiện nay các dự án nhà ở xã hội trong cả nước mà nhà đầu tư đã thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất và đang có quyền sử dụng đất đều bị “ách tắc” thủ tục “chấp thuận chủ trương đầu tư với đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư” do “vướng” quy định tại điểm c khoản 7 Điều 31 Nghị định 31/2021/NĐ-CP quy định chi tiết điểm a khoản 3 Điều 33 Luật Đầu tư 2020 về “đánh giá sự phù hợp của dự án đầu tư với quy hoạch đô thị”.

Mặt khác, “Chương trình phát triển ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” đã được nhiều tập đoàn, doanh nghiệp bất động sản lớn hưởng ứng đăng ký tham gia thực hiện với tổng số căn hộ nhà ở xã hội lên đến hơn 1,5 triệu căn hộ. Chính sách ưu đãi tín dụng nhà ở xã hội theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định số 100/2024/NĐ-CP được thiết kế theo hướng ưu đãi lãi suất vay nhiều hơn đối với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội thuê mua và ưu đãi lãi suất vay cao nhất đối với các dự án nhà ở xã hội chỉ để cho thuê so với các dự án nhà ở xã hội để bán sẽ góp phần kéo giảm giá thành, giá bán nhà ở xã hội. Tuy nhiên, rà soát lại quy định về chính sách cho vay vốn ưu đãi đối với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội vẫn còn một số “bất cập”.

HoREA đề nghị xem xét xây dựng một “Chương” riêng về “huy động tiền gửi tiết kiệm nhà ở xã hội” bổ sung vào Nghị định 100/2024/NĐ-CP, bởi lẽ nội dung chính sách “huy động tiền gửi tiết kiệm của hộ gia đình, cá nhân trong nước có nhu cầu mua, thuê mua nhà ở xã hội” không thể giao cho Ngân hàng Chính sách xã hội tự quy định và cũng không thể chỉ quy định chỉ tại khoản 4 Điều 46 Nghị định 100/2024/NĐ-CP như hiện nay vì có liên quan đến các hộ gia đình, cá nhân trong nước như quy định về “mức huy động tiền gửi tiết kiệm nhà ở xã hội hàng tháng”, “lãi suất tiền gửi tiết kiệm”, “thời hạn tối thiểu gửi tiết kiệm nhà ở xã hội”, “thứ tự ưu tiên được mua, thuê mua nhà ở xã hội sau thời hạn gửi tiết kiệm tối thiểu”.