Lệch pha cung - cầu khiến ‘thừa nhà cao cấp, thiếu nhà bình dân’

Đánh giá năng lực của các chủ thể thị trường bất động sản còn hạn chế, Phó ban Kinh tế Trung ương nêu thực tế thị trường thừa nhà ở cao cấp, thiếu nhà ở xã hội, nhà ở bình dân.

Sáng 27/11, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Hiệp hội Bất động sản TP.HCM và Đại học Mở TP.HCM tổ chức Hội thảo “Phát triển thị trường bất động sản, nhà ở minh bạch, bền vững thúc đẩy quá trình đô thị hóa và phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

“Rừng” văn bản như ma trận, làm nản lòng nhà đầu tư

Phó ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển nhận định đô thị hóa và phát triển đô thị là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo Phó ban Kinh tế Trung ương, những chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước ban hành thời gian qua đã góp phần quan trọng tạo nên những thành tựu đô thị hóa và phát triển đô thị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

“Không gian đô thị được mở rộng, tốc độ tăng trưởng và số lượng đô thị tăng nhanh, tỷ lệ đô thị hoá tăng từ 30,5% năm 2010 lên 39,3% năm 2020 tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế”, ông Hiển đánh giá.

Phó ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển chia sẻ kinh tế đô thị là một trong ba “trụ cột” tăng trưởng kinh tế quốc dân, đóng góp gần 70% GDP của cả nước. Ảnh: Thành Trung.

Theo ông, đô thị hoá đã góp phần đa dạng hoá các loại hình kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, kinh tế đô thị là một trong ba “trụ cột” tăng trưởng kinh tế quốc dân, đóng góp gần 70% GDP của cả nước.

Dù vậy, theo ông Hiển, đô thị hoá và phát triển đô thị nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Quá trình đô thị hoá còn mất cân đối, sự phân biệt đối xử và phúc lợi xã hội giữa người di cư, nhập cư với dân cư thành thị còn nhiều; người nhập cư khó tiếp cận các dịch vụ cơ bản và các cơ hội việc làm tại đô thị.

Ông Hiển cũng đánh giá hệ thống đô thị phát triển với mật độ thấp, manh mún, nhiều nơi còn mang tính tự phá. Số lượng đô thị tuy nhiều nhưng chất lượng đô thị còn kém, khả năng chống chọi yếu, thiếu bền vững.

Hệ thống kết cầu hạ tầng thiếu đồng bộ, nhất là giao thông; hạ tầng đô thị quá tải và thiếu liên kết; công tác quy hoạch đô thị chậm cải tiến, chất lượng quy hoạch thấp, thiếu bản sắc, kiến trúc riêng, thực hiện chưa nghiêm.

Từ việc đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa và phát triển đô thị, ông Hiển cho biết đã đặt ra những yêu cầu cao về phát triển hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đặc biệt là thị trường bất động sản công nghiệp và nhà ở cho cư dân đô thị.

“Bất động sản là tài sản nền tảng quan trọng của quốc gia. Thị trường bất động sản có vai trò quan trọng trong việc thu hút các nguồn lực, tạo ra các tài sản cố định cho nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu về chỗ ở của nhân dân, thúc đẩy các ngành kinh tế phát triển”, ông Hiển nhấn mạnh.

Ghi nhận những bước phát triển của thị trường bất động sản, nhà ở thời gian qua, song ông Hiển cũng chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập.

Điển hình là sự phát triển của thị trường bất động sản vẫn chưa thực sự bền vững, còn tiểm ẩn nguy cơ mất ổn định; việc phát triển bất động sản có lúc, có nơi chưa theo quy hoạch, không có kế hoạch, chưa căn cứ vào nhu cầu của thị trường và nguồn lực thực hiện.

Cũng theo ông Hiển, năng lực các chủ thể của thị trường bất động sản còn nhiều hạn chế, hoạt động thiếu chuyên nghiệp, đầu tư còn theo phong trào. Đặc biệt, còn tình trạng lệch pha cung - cầu, thị trường dư thừa nhà ở cao cấp, thiếu nhà ở bình dân và nhà ở xã hội.

Chung nhận định, ông Lê Hoàng Châu (Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM), cũng đánh giá hơn 10 năm qua, thị trường bất động sản đã xuất hiện dấu hiệu không ổn định và phát triển thiếu bền vững, thể hiện qua sự thăng trầm của thị trường, thậm chí có thời điểm đã xảy ra khủng hoảng nghiêm trọng, có lúc sốt nóng “bong bóng”, có lúc bị “đóng băng”.

Trong hàng loạt vướng mắc được nêu ra, ông Châu đề cập đến việc có cả “rừng” văn bản pháp luật điều chỉnh thị trường bất động sản. “Nhìn chung rất rườm rà phức tạp, chồng chéo, thậm chí mâu thuẫn, xung đột, như một ma trận làm nản lòng nhà đầu tư”, ông Châu nhận định.

Ông cho biết do những vướng mắc về thể chế pháp luật, mà tại TP.HCM, từ tháng 12/2015 đến tháng 9/2018, đã có 126 dự án nhà ở có quỹ đất hỗn hợp bị ngừng triển khai do “ách tắc” thủ tục đầu tư xây dựng.

Mỗi năm phải tăng khoảng 70 triệu m2 nhà ở đô thị

Nhận định nhu cầu về nhà ở giai đoạn 2021-2030 sẽ tiếp tục gia tăng, đặc biệt tại khu vực đô thị, Phó ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển tính toán mỗi năm phải tăng thêm khoảng 70 triệu m2 nhà ở đô thị.

Vì thế, theo ông, cần phân tích thực trạng cơ chế, chính sách tác động đến thị trường bất động sản để dự báo xu hướng, đề xuất các chính sách để thị trường bất động sản phát triển minh bạch, bền vững.

Do nhu cầu về nhà ở giai đoạn 2021-2030 sẽ tiếp tục gia tăng, đặc biệt tại khu vực đô thị, mỗi năm phải tăng thêm khoảng 70 triệu m2 nhà ở đô thị. Ảnh: Anh Tuấn.

Nhấn mạnh thể chế pháp luật quyết định môi trường kinh doanh, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM Lê Hoàng Châu cho rằng do còn hạn chế về thể chế nên môi trường kinh doanh trong lĩnh vực bất động sản chưa đảm bảo tính minh bạch, công bằng, bình đẳng và cạnh tranh lành mạnh.

Trong khi đó, công tác thực thi pháp luật cũng còn nhiều mặt hạn chế, nhất là quy trình thủ tục hành chính nhiêu khê, kéo dài, ẩn khuất cơ chế “xin-cho”, nhũng nhiễu, tiêu cực, cũng là “lực cản” và là một nguyên nhân làm tăng chi phí đầu tư, tăng giá nhà.

Ông Châu chia sẻ kỳ vọng Chính phủ sẽ xem xét ban hành một số văn bản quan trọng có liên quan trực tiếp đến các dự án đầu tư, dự án nhà ở và thị trường bất động sản, theo Chương trình xây dựng pháp luật của Chính phủ.

Với hội thảo tổ chức lần này, Phó ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho rằng đây sẽ là một trong những luận cứ để Ban Kinh tế Trung ương sử dụng nghiên cứu, tổng hợp vào Đề án đô thị hóa và phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong thời gian tới.

Đồng thời, là tài liệu để cho các Bộ, ngành Trung ương và các địa phương nghiên cứu, điều chỉnh các cơ chế, chính sách phù hợp với tình hình thực tiễn, để thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững.