Thứ tư 15/01/2025 14:54 24h qua English RSS
Hotline: 094 540 6866
Trang chủ / Văn hóa /

Hát xoan - khúc môn đình

10:46 | 17/01/2008
 
Hát xoan tại đình làng An Thái.
 
Vùng xoan gốc nằm ở 4 làng: An Thái, Thét, Phù Đức, Kim Đái đều thuộc huyện Hạc Trì, tỉnh Phú Thọ. Từ sau cải cách, An Thái thuộc xã Phượng Lâu (TP Việt Trì); còn Thét, Phù Đức và Kim Đái thuộc xã Kim Đức (huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ). Khác với quan họ Bắc Ninh, hát xoan ở Phú Thọ mang đầy màu sắc tín ngưỡng. Hát xoan xuất hiện khá sớm ở thời kỳ Văn Lang - Âu Lạc. Thời ấy, người Văn Lang tổ chức các cuộc hát xoan vào mùa xuân không chỉ để vui chơi mà còn để cầu mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt và chúc tụng các vua Hùng. Hát xoan là một loại dân ca lễ nghi, hát dô ở đồng bằng sông Hồng. Nó xuất hiện vào ngày lễ hội không chỉ đơn thuần vui chơi, giải trí mà còn lưu giữ mạch nguồn tuôn chảy của màu sắc tâm linh của dòng giống con lạc cháu hồng.
 
Khi nghe tôi giới thiệu và nêu mục đích chuyến đi, cụ Trùm Ngũ vui vẻ vào chuyện. Cụ bảo: “Lâu lắm rồi mới có người hỏi chuyện hát xoan ở Kim Đức. Tuy là cái nôi của làn điệu xoan truyền thống nhưng nhiều người không biết xoan là gì. May mắn lắm mới có vài cụ cao niên còn biết đến xoan, một hai bài xoan cổ. Hội làng thỉnh thoảng được tổ chức nhưng các bài xoan cổ được lũ trẻ thay bằng các ca khúc đời mới. Xoan ở Kim Đức đang đứng trước sự suy vong và nỗi lo thất truyền”. Nét mặt cụ đượm buồn, sau khi uống một ngụm trà, cụ nói tiếp: “Hồi còn trẻ chúng tôi được vào phường xoan là cả một niềm tự hào của gia đình và chòm xóm. Các phường hội được lập ra rất tự phát mang màu sắc văn hoá dân gian. Ngơi tay cày tay bừa lại lao vào học hát. Mùa lễ hội đến, các phường xoan lại được tụ họp rồi đi hát thi với nhau vui vẻ, rộn ràng. Hát xoan khó lắm. Ngoài chất giọng dáng điệu, cử chỉ cái khó nhất là thuộc các “quả cách” hay còn gọi là các làn điệu. Quả cách nhuần nhuyễn thì mới bắt đầu tập bài… Tổng cộng xoan gồm 20 bài. Từ nhuần nhuyễn quả cách đến học thuộc được bài là một sự khổ luyện và bắt buộc người ta phải có trí nhớ. Ngày ấy, chuyện hát xoan đã được tôn vinh và đặt đúng vị trí. Trai thanh, gái lịch không vào phường, vào hội thì cũng phải tập hát. Hát để dựng vợ gả chồng. Hồi ấy không biết hát xoan thì khó kiếm vợ, kiếm chồng lắm.
 
Niềm vui cụ Trùm Ngũ chợt lắng đi khi nghĩ tới hiện tại. Bằng giọng khá ngậm ngùi, cụ nói: “Bây giờ, anh đi khắp làng gặp thanh niên trai gái hỏi xoan là gì, cái nôi của xoan ở đâu, họ trả lời không biết”. Thời gian là một sự thay đổi, biến tấu khôn lường, cái nghèo, cái đói bắt người ta lãng quên nhiều chuyện. Từ thời cụ Trùm Ngũ đến thế hệ trẻ bây giờ, hát xoan ở Kim Đức đã không được “gieo trồng” và “chăm sóc”, nó sẽ lụi tàn nếu một ngày kia, thế hệ như cụ Trùm Ngũ sẽ “đi xa” thì hát xoan sẽ về đâu?

Cao Khương

Theo baoxaydung.com.vn

Từ khóa:
Cùng chuyên mục
Xem thêm
  • Quảng Ninh: Hội tụ nhiều thuận lợi để phát triển công nghiệp văn hóa

    (Xây dựng) - Công nghiệp văn hóa được Việt Nam xác định là các ngành công nghiệp sản xuất ra các sản phẩm mang tính nghệ thuật và sáng tạo, thông qua khai thác những giá trị văn hóa để thu về những nguồn lợi kinh tế. Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra nhiệm vụ: “Khẩn trương triển khai phát triển có trọng tâm, trọng điểm ngành công nghiệp văn hóa và dịch vụ văn hóa trên cơ sở xác định và phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam”. Thực hiện “Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” của Chính phủ, bên cạnh tài nguyên văn hóa giàu có, Quảng Ninh còn hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển.

    08:55 | 09/01/2025
  • Đà Nẵng: DIFF 2025 hứa hẹn nhiều đột phá trong trình diễn

    (Xây dựng) – Tiếp nối thành công của DIFF 2024, Lễ hội Pháo hoa quốc tế Đà Nẵng (DIFF) 2025 sẽ có nhiều đổi mới và sáng tạo đột phá hứa hẹn mở ra một kỷ nguyên mới của pháo hoa Đà Nẵng, đánh dấu một giai đoạn phát triển thăng hoa mạnh mẽ hơn nữa của thành phố Đà Nẵng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

    10:42 | 08/01/2025
  • Bảo vệ, phát huy di sản văn hóa phi vật thể võ cổ truyền Bình Định

    (Xây dựng) - Võ cổ truyền Bình Định không chỉ là một môn võ thuật, mà còn là kết tinh của tinh thần thượng võ, ý chí tự cường và văn hóa ứng xử cao đẹp của người Việt. Với chiều sâu lịch sử, văn hóa và triết lý sống, võ cổ truyền Bình Định chính là một trong những di sản phi vật thể cần được nhận diện, bảo vệ và phát huy.

    16:55 | 05/01/2025
  • Lạng Sơn: Chi hơn 14 tỷ đồng tổ chức Lễ hội Hoa Đào Xứ Lạng

    (Xây dựng) – UBND tỉnh Lạng Sơn vừa ban hành Quyết định số 2374/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự toán kinh phí tổ chức Lễ hội Hoa Đào Xứ Lạng và các hoạt động mừng Đảng, mừng Xuân Ất Tỵ năm 2025.

    20:27 | 03/01/2025
  • Công nhận 33 bảo vật quốc gia

    (Xây dựng) - Phó Thủ tướng Lê Thành Long ký Quyết định số 1712/QĐ-TTg công nhận 33 bảo vật quốc gia (đợt 13, năm 2024).

    08:14 | 03/01/2025
  • Phát triển đô thị di sản trong kỷ nguyên mới: Bước ngoặt của vùng đất cố đô

    (Xây dựng) - Việt Nam đang chuyển mình trong kỷ nguyên đổi mới và hội nhập quốc tế, phát triển các đô thị di sản đã trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của đất nước. Nhiều đô thị hiện nay đang sở hữu một hệ thống di sản văn hóa phong phú được công nhận ở cấp quốc gia và quốc tế, với hàng chục di sản vật thể, phi vật thể và thiên nhiên được UNESCO vinh danh. Việc gìn giữ và phát triển các đô thị di sản không chỉ khơi dậy niềm tự hào dân tộc mà còn góp phần quan trọng thúc đẩy du lịch, phát triển kinh tế địa phương.

    20:57 | 01/01/2025
  • Kỷ lục mới: Gần 1 triệu người đổ bộ các tọa độ ăn chơi “họ Vin” trong đại tiệc chào năm mới 2025

    (Xây dựng) - Với không gian trải nghiệm đa dạng, từ mua sắm đến vui chơi giải trí, cùng âm nhạc đỉnh cao quy tụ dàn nghệ sĩ đình đám và vũ điệu pháo hoa rực sáng bầu trời… chuỗi “tọa độ Vin” từ Bắc vào Nam thực sự đã sáng nhất trong đêm 31/12 khi là nơi chào đón năm mới 2025 của gần 1 triệu du khách trong nước và quốc tế.

    15:16 | 01/01/2025
  • Bình Định: Tưng bừng đại tiệc âm nhạc tại đêm Countdown “Quy nhơn - Thiên đường biển - Vươn tầm khởi sắc"

    (Xây dựng) – Chương trình Countdown Tết Dương lịch 2025 "Quy nhơn - Thiên đường biển - Vươn tầm khởi sắc" đã đem đến cho khán giả một không gian bùng nổ trong âm thanh, ánh sáng bên bờ biển thơ mộng cùng hiệu ứng hỏa thuật đặc sắc.

    09:37 | 01/01/2025
  • Chào năm mới với niềm tin và hy vọng

    Ðêm 31/12/2024, các tỉnh, thành phố trong cả nước tổ chức nhiều chương trình, sự kiện văn hóa, thu hút rất đông người dân, nhất là giới trẻ, chào đón thời khắc chuyển sang năm mới. Năm 2024 với nhiều biến động vừa trôi qua. Vượt qua nhiều khó khăn, kinh tế đất nước tăng trưởng cao, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện. Mọi người hy vọng sang năm 2025 - năm hoàn thành các chỉ tiêu nhiệm kỳ 2020-2025, với thời cơ vận hội mới, đất nước sẽ có nhiều chuyển biến mới.

    09:31 | 01/01/2025
  • Nâng tầm di sản văn hóa xứ Kinh Bắc

    (Xây dựng) - Bắc Ninh tiếp tục khẳng định vị thế là vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa khi 11 di tích tiêu biểu vừa được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

    18:15 | 30/12/2024
...

Tin bài cuối cùng

Không còn dữ liệu để load