Đồng bằng sông Cửu Long đang sụt lún ở mức độ nhanh hơn so với mực nước biển dâng

(Xây dựng) - Đây là khẳng định của các chuyên gia tham dự Hội thảo về sụt lún đất Đồng bằng sông Cửu Long do Bộ Xây dựng phối hợp Tổ chức Hợp tác và Phát triển Đức (GIZ) tổ chức tại Cần Thơ ngày 22/11.

PGS.TS Mai Thị Liên Hương - Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng phát biểu tại hội thảo (Ảnh: Minh Anh)

Hội thảo nằm trong khuôn khổ chương trình thoát nước và chống ngập đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu do Chính phủ Đức và Chính phủ Thụy Sĩ tài trợ.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Mai Thị Liên Hương, Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cho biết: “Đồng bằng sông Cửu Long đã và đang phải đối mặt với nhiều thách thức bởi đây là nơi rất mẫn cảm với những thay đổi của tự nhiên. Bên cạnh tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng thì tình trạng sụt lún đất đang xuất hiện ở nhiều nơi của khu vực này đã và sẽ mang đến nhiều hệ lụy”.

Các chuyên gia đồng quan điểm rằng vấn đề sụt lún ở Đồng bằng sông Cửu Long cần được ưu tiên giải quyết hàng đầu (Ảnh minh họa: Internet).

Ông Olaf Neusser thuộc Tổ chức GIZ thông tin Đồng bằng sông Cửu Long là nơi có tuổi địa chất còn rất trẻ, chỉ khoảng 6.000 năm và sụt lún đất đã xuất hiện trong suốt quá trình hình thành lên đồng bằng và mức độ sụt lún đó đã được bù lại từ nguồn phù sa, trầm tích do các cơn lũ mang lại hàng năm. Tuy nhiên, chuyên gia nhận định Đồng bằng sông Cửu Long đang sụt lún ở mức độ nhanh hơn so với mực nước biển dâng.

Các số liệu do vệ tinh thu thập được từ cuối năm 2014 đến đầu năm 2019 đã vẽ nên một bức tranh khá khắc nghiệt về các khu vực đang bị sụt lún, với tốc độ không hề giảm. Tốc độ sụt lún mỗi năm từ 2cm - 4cm, nơi có độ lún lớn nhất là bán đảo Cà Mau. Dự báo đến 2050, khoảng 60% diện tích của bán đảo Cà Mau sẽ thấp hơn mực nước biển. Riêng vùng lún trên 10cm nằm ở thành phố Hồ Chí Minh, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp… Tuy sụt lún đến mức báo động nhưng Đồng bằng sông Cửu Long hiện chưa có hệ thống mốc quan trắc lún hoàn chỉnh. Do đó công tác ứng phó, khắc phục còn hạn chế.

PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu, Đại học Cần Thơ lý giải nguyên nhân sụt lún là do, tầng đất mặt dưới sâu của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu là lớp cát trong khi đó nền đất thì 80% là đất yếu nên chỉ việc xây dựng nhà cửa, đường giao thông cũng đã xuất hiện lún. Cùng với đó, quá trình phát triển nông nghiệp, công nghiệp, mạch nước ngầm bị khai thác tràn lan là nguyên nhân chính của sụt lún. Khi nền đất bị dịch chuyển sẽ kéo theo việc sạt lở bờ sông, bờ biển.

Ông Nguyễn Minh Khuyến, Phó cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết: Kết quả quan trắc từ 339 điểm tại thành phố Hồ Chí Minh và Đồng bằng sông Cửu Long cho thấy điểm lún nhiều nhất miền Nam hiện nay là khu vực phường An Lạc, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh. Theo đó, tổng độ lún là 81 cm trong 10 năm. Các tỉnh An Giang, Long An có tổng độ lún nhỏ nhất.

Nhiều khu vực ở Đồng bằng sông Cửu Long cần được xác định nguyên nhân sụt lún, dự báo xu hướng lún để bổ sung cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu (Ảnh: Internet).

Các chuyên gia cho rằng khai thác nước ngầm là yếu tố chính góp phần gây sụt lún. Thống kê toàn vùng có khoảng 9.650 giếng khai thác nước ngầm tập trung quy mô trên 10m3/ngày, với tổng lưu lượng khoảng 1,97 triệu m3/ngày. Riêng thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 1.920 giếng, với lưu lượng khai thác 520.000 m3/ngày. Ngoài ra, còn khoảng trên 1 triệu giếng khai thác lẻ quy mô hộ gia đình, với lưu lượng khai thác khoảng 840.000 m3/ngày.

Đa số đại biểu thống nhất dù ngừng khai thác nước ngầm hoàn toàn thì cũng không thể ngăn chặn được hiện tượng sụt lún. Tuy nhiên, nếu quản lý tốt việc lấy nước từ lòng đất thì tốc độ sụt lún nhờ đó có thể được giảm thiểu.

Các chuyên gia khuyến cáo xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống theo dõi, giám sát diễn biến sụt lún đất, nhất là tại một số khu vực có mức độ lún cao.