(Xây dựng) - Mới đây, PGS.TS Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore (NUS) đã công bố trên website của trường kết quả báo cáo nghiên cứu khoa học với tiêu đề “Triển khai thu phí điện tử (ETC) trên cao tốc: Động thái toàn cầu, Lợi ích ước tính từ nghiên cứu trường hợp của Việt Nam và những thảo luận chính sách”.
 |
| PGS.TS Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore. |
Báo cáo dài gần 50 trang là công trình khoa học công phu về đề tài này, trong đó PGS.TS Vũ Minh Khương và đồng sự tập trung xem xét quá trình chuyển đổi hệ thống ETC để quản lý đường cao tốc, các mô hình tương tự và lợi ích đo lường được qua con số. Với cấu trúc gồm 7 phần, báo cáo đi từ việc khái quát các mô hình áp dụng ETC toàn cầu, bao gồm quá trình chuyển đổi tại Trung Quốc và Ấn Độ, đến việc chi tiết hóa những lợi ích tiềm năng của việc triển khai ETC trên đường cao tốc.
Các tác giả tiếp đó dành phần lớn dung lượng để phác họa những nỗ lực đặc biệt của Việt Nam trong việc triển khai ETC trên đường cao tốc, đặc biệt là lần đầu tiên lượng hóa được những lợi ích hữu hình mang lại cho nền kinh tế giai đoạn 2019-2023 cũng như dự báo đến năm 2030. Kết luận và một số bài học về các chính sách được trình bày trong 2 chương cuối.
Ước tính cả giai đoạn 2019-2030, báo cáo tính toán việc triển khai ETC tại Việt Nam có thể giúp giảm 2,3 triệu tấn khí thải CO2, tiết kiệm 727 nghìn tấn xăng và dầu diesel, hơn 1 tỷ giờ nhân lực, 445 triệu giờ tuổi thọ phương tiện và 465 triệu USD chi phí vận hành cho việc thu phí. Tính theo giá trị tương đương tiền, tổng lợi ích kinh tế mang lại cho xã hội trong giai đoạn nêu trên khoảng 5,3 tỷ USD.
 |
| Tính đến năm 2021, Việt Nam có 1.290km đường cao tốc và đang đặt mục tiêu có 5.000km vào năm 2030. |
Theo báo cáo, thị trường ETC toàn cầu đã có sự tăng trưởng đáng kể, đạt 9,2 tỷ USD vào năm 2023 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 9,4% kể từ năm 2020 và dự đoán sẽ tiếp tục giữ tốc độ CAGR 8,10%, đạt 14,7 tỷ USD vào năm 2029, chủ yếu nhờ việc áp dụng ETC tại các tuyến cao tốc (chiếm khoảng 90% thị trường).
Hai công nghệ chủ yếu đang được triển khai là RFID và DSRC tồn tại song song dựa trên nhu cầu và khả năng cơ sở hạ tầng ở từng thị trường, trong đó RFID (công nghệ đang áp dụng tại Việt Nam) vượt trội hơn DSRC cả về thị phần và tốc độ tăng trưởng.
Tại Việt Nam, tác giả báo cáo nhấn mạnh những thành tựu kinh tế đặc sắc của công cuộc đổi mới từ năm 1986 đến nay có động lực lớn đến từ đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng chiến lược, mà việc phát triển hệ thống đường cao tốc là một trong những trọng tâm hàng đầu.
Tính đến năm 2021, Việt Nam có 1.290km đường cao tốc và đang đặt mục tiêu có 5.000km vào năm 2030. Quá trình đó cũng gắn liền với việc chuyển đổi quyết liệt từ hệ thống thu phí thủ công (MTC) sang ETC trên các tuyến quốc lộ, cao tốc từ 2019 đến nay.
Những kết quả ấn tượng mang lại: Giảm đáng kể thời gian di chuyển, loại bỏ tình trạng tắc nghẽn giao thông tại các trạm thu phí, giảm mức tiêu thụ nhiên liệu và giảm lượng khí thải tương đương CO2. Qua đó, hiệu quả vận chuyển, môi trường và sức khỏe cộng đồng được cải thiện rõ rệt.
 |
| Báo cáo khẳng định sự phát triển của hệ thống ETC là tất yếu để hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ. |
Năm 2023, năm đầu tiên triển khai đầy đủ ETC trên đường cao tốc cả nước, tổng lượng khí thải CO2 giảm được lên tới 191.860 tấn, nhờ giảm 60.816 tấn xăng và nhiên liệu diesel tiêu thụ tại các trạm thu phí. Cùng năm đó, xã hội tiết kiệm được 93,3 triệu giờ cho nhân lực và 37,3 triệu giờ cho tuổi thọ của phương tiện. Xét về giá trị tương đương bằng tiền, Báo cáo chỉ ra tổng chi phí tiết kiệm được cho năm 2023 qua bốn thước đo - năng lượng, nhân lực, tuổi thọ phương tiện và chi phí vận hành - lên tới 442,7 triệu USD.
So với thời điểm bắt đầu thúc đẩy ETC năm 2019, lợi ích của việc giảm lượng khí thải tương đương CO2 và tổng tiết kiệm tương đương tiền đã tăng 14 lần. Tính chung cả giai đoạn 2019-2023, lợi ích mà Việt Nam có được từ việc triển khai ETC tương đương giá trị gần 1 tỷ USD.
Từ những kết quả ấn tượng nêu trên về việc triển khai ETC tại Việt Nam, PGS.TS Vũ Minh Khương và các đồng sự chỉ ra những bài học lớn cho quá trình chuyển đổi này tại các nền kinh tế đang phát triển. Báo cáo khẳng định sự phát triển của hệ thống ETC là tất yếu để hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ. Thông qua giảm tắc nghẽn, giảm lượng khí thải và nâng cao hiệu quả hoạt động, hệ thống ETC cung cấp các giải pháp bền vững cho những thách thức về di chuyển trong và ngoài đô thị.
Tiếp tục đổi mới, chính sách hỗ trợ và nỗ lực hợp tác giữa các bên liên quan là điều cần thiết để hiện thực hóa đầy đủ tiềm năng của công nghệ ETC trong việc tạo ra mạng lưới giao thông thông minh hơn, hiệu quả hơn. Công trình này cũng gợi mở cho các nghiên cứu trong tương lai để giải quyết các thách thức về kỹ thuật và tài chính, khám phá các công nghệ mới và phát triển các khuôn khổ cho khả năng tương tác toàn cầu nhằm tối đa hóa sức mạnh của hệ thống ETC.
Lê Trang
Theo
