Nâng cao chất lượng Giải thưởng Kiến trúc quốc gia

(Xây dựng) - Năm 2022 sẽ diễn ra kỳ Giải thưởng Kiến trúc quốc gia (GTKTQG) lần thứ 15. Nhằm nâng cao chất lượng GTKTQG, ngày 12/4, tại Hà Nội, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã tổ chức tọa đàm “GTKTQG 28 năm nhìn lại”.

GTKTQG là giải thưởng danh giá, uy tín hàng đầu.

GTKTQG do Thủ tướng Chính phủ thành lập và giao cho Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Bộ Xây dựng, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đồng tổ chức từ năm 1994, theo định kỳ 2 năm một lần.

Đây là Giải thưởng chính thống cao nhất, có uy tín lâu đời nhất về kiến trúc tại Việt Nam, được Nhà nước Việt Nam công nhận là cơ sở để xét tặng các giải thưởng quốc gia cao quý khác bao gồm Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật, Giải thưởng Hồ Chí Minh cũng như các Giải thưởng về thành tựu kiến trúc quốc tế…

GTKTQG hướng đến các mục tiêu chính là thúc đẩy sáng tạo kiến trúc; Tôn vinh các tác giả, tác phẩm kiến trúc xuất sắc; Góp phần định hướng phát triển nền kiến trúc Việt Nam và nâng cao nhận thức cộng đồng về nghệ thuật kiến trúc…

Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Phan Đăng Sơn cho biết: Trải qua 14 kỳ Giải thưởng, Hội đồng GTKTQG đã nhận được 2.124 tác phẩm tham dự và đã trao 01 Giải thưởng Lớn, 21 giải Nhất (sau này đổi thành giải Vàng), 102 giải Nhì (giải Bạc), 213 giải Ba (giải Đồng), 194 giải Khuyến khích (Giải Chuyên đề, Thể loại) và Giải thưởng Hội đồng cho các tập thể và cá nhân tác giả - tác phẩm đoạt giải.

Hội đồng GTKTQG cũng đã trao 18 Bằng khen Kiến trúc sư trẻ tiêu biểu, 10 Bằng khen cho các đơn vị, tập thể và cá nhân tích cực tham dự Giải, 14 Chứng nhận danh hiệu “Nhà đầu tư thông minh” cho các chủ đầu tư công trình đạt giải cao, có tầm nhìn mang tính đột phá cũng như quan tâm sâu sắc đến lợi ích chung của xã hội, cộng đồng…

Về số lượng tác phẩm tham gia có tăng - giảm từng kỳ do tình hình kinh tế - xã hội, nhưng 2 kỳ gần đây đều tăng trên 30% so với kỳ giải thưởng trước đó.

Với mong muốn GTKTQG ngày càng nâng cao chất lượng, theo sát với thực tiễn sáng tác, mục đích và ý nghĩa của giải thưởng ngày càng được lan tỏa, thu hút sự quan tâm của giới nghề và xã hội, Hội Kiến trúc sư Việt Nam cũng đã nhiều lần tổ chức tọa đàm, lấy ý kiến các chuyên gia, các kiến trúc sư và các Hội cơ sở… từ đó, tiếp thu các ý kiến đóng góp để đổi mới Giải thưởng.

Tại tọa đàm lần này, các kiến trúc sư giàu kinh nghiệm, uy tín trong giới làm nghề tiếp tục đóng góp ý kiến nhằm nâng cao chất lượng Giải thưởng.

KTS. Nguyễn Tấn Vạn, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết, GTKTQG là một trong những giải thưởng Nhà nước cấp quốc gia có sự tham gia tổ chức của 2 Bộ. Tuy nhiên, cần phải có sự phối hợp tốt hơn giữa Hội Kiến trúc sư Việt Nam và Bộ Xây dựng, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, trong đó cần làm rõ vai trò thường trực, chủ trì của Hội Kiến trúc sư Việt Nam.

Ông Nguyễn Tấn Vạn cho biết, qua các kỳ Giải thưởng, Hội đồng chấm GTKTQG luôn được chọn ra kỹ lưỡng, chấm giải công tâm, khách quan, minh bạch. Hiện GTKTQG là một trong những giải thưởng uy tín, danh giá hàng đầu đối với giới làm nghề.

Đáng mừng là giải thưởng ngày càng thu hút sự tham gia đông đảo của các kiến trúc sư trẻ, các kiến trúc sư trẻ cũng đạt nhiều thành tích cao. Tuy nhiên, thời gian gần đây lại sự tham gia của các đơn vị tư vấn lớn…

Cũng khẳng định GTKTQG là giải thưởng danh giá hàng đầu, KTS. Hoàng Đạo Kính cho rằng, nên “cô đọng” trong việc chấm chọn, trao giải để những tác phẩm đạt giải thực sự là những “tinh hoa”.

Nhiều ý kiến khác lại cho rằng chỉ nên “cô đọng” đối với các giải thưởng cao như giải thưởng Lớn, giải Vàng, giải Bạc, song mở rộng hơn với các giải Chuyên đề, giải Hội đồng… nhằm ghi nhận từng mặt, từng khía cạnh nổi trội mà tác phẩm đạt được.

Đây cũng là một cách để động viên, khuyến khích kiến trúc sư tham gia dự giải, tạo cảm hứng cho các kiến trúc sư theo đuổi nghề nghiệp say sưa hơn, hình thành không khí làm nghề sôi nổi hơn. Tránh tình trạng, GTKTQG khó đạt quá, kiến trúc sư nản trí.

Hội đồng GTKTQG không nên quá khắt khe, phải thống nhất quan điểm các tác phẩm đạt Giải thưởng Lớn, giải Vàng, giải Bạc, giải Đồng là đủ điều kiện được được tham gia Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật…

Các ý kiến đều ủng hộ việc chia các hạng mục trong từng thể loại tác phẩm kiến trúc công trình, đồ án quy hoạch, tác phẩm kiến trúc nội, ngoại thật, ấn phẩm kiến trúc… Ở mỗi hạng mục, ngay ở vòng chấm loại, phải có các tiểu ban kỹ thuật chuyên ngành chấm chọn, bảo đảm không để lọt các tác phẩm có chất lượng tốt không vào được vòng trong. Mỗi mùa chấm giải nên xác định chủ đề trọng tâm mà Hội đồng Giải thưởng muốn hướng đến. Đặc biệt, cần đánh giá đúng mức hơn đối với các tác phẩm quy hoạch trong cơ cấu Giải thưởng…

Một số ý kiến thì đặt vấn đề nên chăng đối với các tác phẩm vào vòng trong, nên dành thời gian cho tác giả, nhóm trình bày ý tưởng, để Hội đồng giải thưởng hiểu rõ bối cảnh, sự sáng tạo của kiến trúc sư. Các kiến trúc sư đạt giải được miễn điều kiện phát triển nghề nghiệp liên tục khi gia hạn chứng chỉ hành nghề kiến trúc.

KTS. Nguyễn Quốc Thông thì đánh giá cao vai trò quan trọng của thành viên Hội đồng Giải thưởng. Thậm chí, ngay trong giai đoạn khởi động Giải thưởng đã cần sớm công bố công khai thành viên hội đồng để giới làm nghề thấy rõ uy tín của giải. Trong trường hợp bản thân thành viên hội đồng hoặc người thân thành viên hội đồng có tác phẩm dự thi, theo điều lệ giải, không được tham gia chấm giải thì sẽ tiến hành bầu thành viên hội đồng bổ sung.

Toàn cảnh tọa đàm.

KTS. Hoàng Thúc Hào cho rằng, không nên tách riêng thể loại tác phẩm dành cho kiến trúc sư nước ngoài bởi các tác phẩm lớn, làm tốt đương nhiên được Hội đồng Giải thưởng ghi nhận, đánh giá cao, trao giải. Hưởng lợi từ các công trình tốt vẫn là quốc gia, là cộng đồng. Các kiến trúc sư trong nước chưa đạt giải càng phải nỗ lực phấn đấu hơn nữa...

Các ý kiến cũng cho rằng cần đẩy mạnh truyền thông liên quan đến Giải thưởng, các tác phẩm đạt giải nhằm tạo nên những chuyển biến trong nhận thức xã hội, giúp mọi người hiểu rõ về vài trò, chức năng của kiến trúc, về bản chất văn hóa, tính xã hội sâu sắc của kiến trúc trong đời sống...