Hiện tượng lún sụt mặt đất đã xảy ra từ nhiều năm nay trên địa bàn xã Ninh Dân, huyện Thanh Ba (tỉnh Phú Thọ). Đặc biệt, trong những ngày gần đây, khu vực ven đường tỉnh lộ 314 trên địa bàn xã xuất hiện những hố sụt rộng 7 - 8m2, đã làm người dân lo lắng trước hiện tượng bất thường này. Chính quyền các cấp và các cơ quan liên quan đang phải gấp rút thực hiện những giải pháp bảo đảm sự an toàn cho người dân, phương án di dời, tái định cư cho các hộ dân sẽ được thực hiện.
Những hộ nguy hiểm đã được di dời đến nơi an toàn.
Không đùa với tính mạng
Cho đến thời điểm này, do sụt lún mở rộng, 10 hộ dân trong xã đã phải di dời khẩn cấp để bảo đảm an toàn. Nhiều hộ dân khác trong xã cũng chịu ảnh hưởng. Một điều đáng lo ngại là mặc dù đã được các cơ quan chức năng cảnh báo và khoanh vùng khu vực thu hồi đất để di dời đến nơi ở mới, nhưng một số người dân trong xã vẫn tiếp tục cơi nới, xây dựng nhà ở tại khu vực này với những biện pháp không bảo đảm an toàn. Điều này không những gây khó khăn cho công tác di dời khỏi vùng sụt lún mà còn là tác nhân ảnh hưởng an toàn đến tính mạng của chính họ.
Trước sự lo lắng của người dân, bảo đảm sự an toàn khu vực xã Ninh Dân, từ đầu năm 2011, UBND tỉnh Phú Thọ đã giao cho các cơ quan chuyên ngành của tỉnh như Sở TN&MT, Sở Công Thương, Sở Xây dựng... phối hợp với Cty CP Xi măng Sông Thao - đơn vị khai thác mỏ đá vôi trên địa bàn xã Ninh Dân thực hiện khảo sát, kiểm tra hiện trường sụt nền, nứt tường của những hộ dân xung quanh mỏ đá vôi để tìm nguyên nhân, đưa giải pháp khắc phục. Trên cơ sở luận cứ khoa học địa chất về tai biến karst (cát - tơ), báo cáo kiểm tra đã đưa ra kết luận: Hiện tượng sụt lún đất đều xảy ra trên bề mặt địa hình karst bằng phẳng. Phía trên là lớp trầm tích đệ tứ hiện đại bở rời, gắn kết yếu, độ dày từ 2 - 5m. Phía dưới lớp trầm tích đệ tứ là móng đá vôi dạng khối bị nứt nẻ mạnh, chứa nhiều hang hốc karst. Khu vực đá vôi Ninh Dân nằm gọn trong khu vực này.
Khu 3, khu 4 xã Ninh Dân bị ảnh hưởng nhiều nhất do tai biến karst, khu vực này có khoảng 50 hộ dân đang sinh sống. Địa hình khu vực sụt đất là khu vực thấp trũng ven đồi chịu tác động mạnh của các dòng chảy mặt và nước mưa, nhất là vào mùa mưa lũ. Với bề mặt phủ lớp đất bở rời gắn kết yếu tuổi, khi gặp nước rất dễ bị tan rã, dưới lớp phủ đệ tứ đá vôi nằm ở các độ sâu khác nhau. Tạo thành này bị chi phối bởi các quá trình karst hóa và hoạt động tân kiến tạo. Đồng thời với các hoạt động trên, hoạt động của nước ngầm đã tạo nên một số khu vực hình thành các hang hốc kasrt ngầm, các đới dập vỡ nứt nẻ kiến tạo... Với sự cấu tạo địa chất như vậy những khu vực xung yếu dễ nhạy cảm với một số tai biến địa chất trên bề mặt địa hình như trượt đất, sụt đất, nứt đất và xói ngầm trong nội tầng đá vôi và trầm tích khi có trấn động của tự nhiên...
Theo kết luận của đoàn kiểm tra (tại Công văn số 14/KTAT&MT-SCT của Sở Công Thương Phú Thọ, ngày 18/02/2011), nguyên nhân chính xuất hiện sụt đất ở khu của vực này là do tồn tại khu vực có yếu tố tự nhiên nhạy cảm với nứt sụt đất. Hiện tượng nứt sụt đất xảy ra trên diện rộng không chỉ xung quanh khu vực khai thác đá vôi mà xảy ra trên cả các khu vực cách xa nơi khai thác. Tuy nhiên cộng với ảnh hưởng của việc khai thác mỏ đá cũng như các tác nhân khác như đào giếng, khai thác nước ngầm đã thúc đẩy nhanh sự xuất hiện tai biến nứt sụt đất.
Thực hiện biện pháp di dời
Trao đổi xung quanh vấn đề này, ông Lê Minh Hải - Tổng giám đốc Cty CP Xi măng Sông Thao cho biết: Với trách nhiệm của DN trên địa bàn, Cty CP Xi măng Sông Thao đã chủ động xây dựng phương án thu hồi đất và tái định cư cho các hộ dân nằm trong vùng bị lún sụt phía tây nam của mỏ đá. Theo phương án này sẽ di dời 50 hộ dân đang sinh sống tại đây, bố trí khu TĐC khoảng 2ha (đủ TĐC cho 75 hộ), kinh phí dự kiến khoảng trên 30 tỷ đồng. Diện tích đất sau khi thu hồi sẽ phục vụ cho việc nâng công suất nhà máy vào giai đoạn 2 và làm hành lang an toàn. Chủ trương này cũng đã được tỉnh Phú Thọ, huyện Thanh Ba cũng như chính quyền và nhân dân địa phương đồng tình. Đặc biệt sau buổi kiểm tra và làm việc trực tiếp về vấn đề này, vào tháng 3/2011, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hoàng Dân Mạc đã chỉ đạo huyện Thanh Ba xác lập khu tái định cư, phối hợp với Cty CP Xi măng Sông Thao trước mắt tiến hành di dời 50 hộ dân thuộc khu vực nguy hiểm đến nơi ở mới. Quy mô khu tái định cư này được mở rộng để có thể đáp ứng nhiều hơn số hộ tái định cư khi Nhà máy Xi măng Sông Thao có kế hoạch mở rộng diện tích vùng khai thác nguyên liệu hoặc khi có các sự cố khác tương tự ở các khu vực lân cận.
Đến thời điểm này, Cty CP Xi măng Sông Thao đã hoàn tất công tác khoanh vùng lún sụt, giai đoạn 1 khoảng 62 hộ dân có đất ở và nhà. Một số hộ dân thuộc diện nguy hiểm cũng đã được di dời không để xảy ra tai nạn. UBND huyện Thanh Ba cũng triển khai công tác quy hoạch khu tái định cư, xác định vị trí khu tái định cư cho các hộ, lập phương án xây dựng khu khu tái định cư để chuyển dân. Dự kiến số tiền chi trả đền bù, khu tái định cư khoảng 38 tỷ đồng. Tuy nhiên theo danh sách các hộ có nhà ở cần di dời do UBND xã Ninh Dân xác nhận có tới 83 hộ, ngoài ra còn có 14 hộ có đất cũng bị ảnh hưởng cũng phải đền bù.
Do phải tính nguồn kinh phí để đền bù, khu tái định cư cho người dân nên Cty CP Xi Măng Sông Thao cho rằng, cần phải có biện pháp xác định vùng ảnh hưởng cụ thể cũng như mức ảnh hưởng mới có thể thực hiện tốt phương án di dời, khu tái định cư. Đặc biệt trong giai đoạn khó khăn của các DN hiện nay, việc bố trí nguồn kinh phí lớn như vậy là bài toán nan giải đối với đơn vị, rất cần sự hỗ trợ của tỉnh Phú Thọ và chính quyền địa phương.
Mới đây nhất, trước diễn biến của hiện tượng nứt, sụt đất trở nên nghiêm trọng hơn, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hoàng Dân Mạc đã yêu cầu các cơ quan liên quan cần tập trung gấp rút giải quyết những việc phòng ngừa, khắc phục không để xảy ra tai nạn nghiêm trọng, các ngành và chính quyền huyện, xã phải phát huy trách nhiệm theo chức năng, tinh thần ảnh hưởng thiên tai. Công việc cấp bách là khảo sát, xác định rõ khu lún sụt báo cáo tỉnh trong tháng 10 để có phương án xử lý có phương án xây dựng khu khu tái định cư, trường mầm non. Cty CP Xi măng Sông Thao và huyện Thanh Ba thực hiện tốt công tác di dời bảo đảm giải quyết nơi ăn ở, học tập cho dân di dời. Bước đầu, tỉnh sẽ ứng ngân sách cho Cty vay để đền bù và di chuyển dân đến nơi ở mới. Đặc biệt chính quyền địa phương và người dân cần hiểu rõ tình hình, cùng với nhà nước và DN tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện để Cty CP Xi măng Sông Thao tiếp tục đẩy mạnh sản xuất.
Nguyên Vũ
Theo baoxaydung.com.vn
