Kỹ sư xây dựng ươm mầm tri thức qua các dự án sách cộng đồng

(Xây dựng) - Là một kỹ sư tư vấn xây dựng tại Công ty CP Tư vấn xây dựng và đô thị Việt Nam (VCC) nhưng hơn 12 năm qua, anh Đỗ Tiến Thành vẫn miệt mài với công việc tặng sách, khuyến đọc cho các em nhỏ ở khắp mọi nơi và tham gia gây dựng những tủ sách để lan tỏa văn hóa đọc đến cộng đồng.

Anh Đỗ Tiến Thành lan tỏa văn hóa đọc đến mọi người qua những dự án sách ý nghĩa.

Từ năm 2013, anh Đỗ Tiến Thành đã là thành viên tích cực của Chương trình Sách hóa nông thôn Việt Nam, đến nay, nam kỹ sư đã truyền cảm hứng cho nhiều người cùng tham gia dự án nhân văn này. Bắt đầu từ những hành động thiết thực, bền bỉ cùng tinh thần “Chia sẻ trách nhiệm xã hội”, câu chuyện tặng sách của nam kỹ sư ngành Xây dựng đã gieo hạt mầm văn hóa đọc đến mọi người. PV đã có cuộc trao đổi với anh Đỗ Tiến Thành.

PV: Điều gì thôi thúc anh thực hiện những dự án tặng sách ý nghĩa này?

Anh Đỗ Tiến Thành: Lý do rất đơn giản xuất phát từ trải nghiệm cá nhân của tôi. Từ nhỏ, tôi đã may mắn được mẹ tặng cho cuốn sách “Không gia đình” và những câu chuyện hết sức nhân văn trong đó đã theo tôi đến tận bây giờ. Lúc đó, gia đình tôi cũng chưa có tủ sách và việc đọc chỉ thực sự liên tục khi tôi có gia đình riêng và con nhỏ. Những cuốn sách hay như cái duyên đã giúp mình thấy và tin vào giá trị của việc đọc sách đối với sự phát triển tư duy và hình thành nhân cách của mỗi con người.

Đi khảo sát nhiều vùng ở nông thôn, chúng tôi thấy các thư viện trường học có rất ít sách, không có nhiều các đầu sách hay và đa dạng cho trẻ em như ở các thành phố lớn. Nhiều gia đình, do thế hệ cha mẹ từ nhỏ không được tiếp cận sách nên cũng không dành sự quan tâm nuôi dưỡng thói quen đọc sách cho con em mình. Vì vậy, việc xây dựng tủ sách gia đình và tủ sách lớp học sẽ giúp trẻ có cơ hội tiếp cận với tri thức ngay trong chính không gian sống và học tập của các cháu. Sách được tiếp xúc nhiều về mặt thời gian và không gian sẽ giúp trẻ dễ hình thành thói quen, nhu cầu đối với việc đọc sách.

PV: Mô hình tủ sách được tổ chức như thế nào để có thể hoạt động hiệu quả?

Anh Đỗ Tiến Thành: Chúng tôi nghiên cứu tủ sách lớp học, tủ sách phụ huynh theo hình thức xã hội hóa, ngoài thư viện ở trường học thì có các tủ sách lớp học. Hằng ngày các em học sinh đến lớp nhìn thấy sách và sẽ thấy quen thuộc và gần gũi. Các em tự đọc, tự quản lý, chủ động về mặt thời gian đọc hay mượn sách mang về nhà đọc.

Nhiều đầu sách hay, giá trị được trao tặng cho các em học sinh ở các trường học trên cả nước.

Chúng tôi khuyến khích mỗi phụ huynh hoặc các cựu học sinh tham gia đưa sách về quê và trường cũ, có thể đóng góp một khoản kinh phí nhất định cùng nhau làm tủ sách hoặc góp tặng những cuốn sách. Khi một lớp có 50 học sinh, chỉ cần mỗi bạn đóng góp một cuốn sách, các em sẽ có cơ hội đọc 50 cuốn sách khác nhau. Điều này cũng nhân lên giá trị chia sẻ tri thức, giúp đỡ lẫn nhau, qua đó rèn kỹ năng và nâng cao tính chia sẻ với cộng đồng cho trẻ.

Không chỉ dừng lại ở tủ sách lớp học, chúng tôi còn kiên trì vận động các bậc cha mẹ xây dựng tủ sách gia đình cho con mình. Đây là cách rất hiệu quả để trẻ tiếp cận người bạn sách ngay tại nhà thay vì dành quá nhiều thời gian xem tivi hay điện thoại thông minh. Khi sách trở thành một phần trong cuộc sống thường nhật, trẻ sẽ coi việc đọc sách là một nhu cầu tự nhiên.

Trong quá trình đọc, các em có thể chia sẻ, tương tác và đặt những câu hỏi cần cha mẹ giải đáp. Điều này buộc cha mẹ cũng phải đọc sách, từ đó gia đình cùng nhau xây dựng thói quen đọc. Tôi tin rằng đây là một cách tuyệt vời để xây dựng mối quan hệ gia đình bền chặt, đồng thời tạo nền tảng tư duy lâu dài và khả năng tự học, tự tìm tòi kiến thức cho trẻ.

Kỹ sư Đỗ Tiến Thành trong buổi chia sẻ “Hướng dẫn xây dựng Tủ sách và phát triển văn hóa đọc trong gia đình” tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

PV: Sách hóa nông thôn Việt Nam hướng đến các đối tượng nào và có các mô hình tủ sách nào?

Anh Đỗ Tiến Thành: Mô hình tủ sách chúng tôi hướng đến rất nhiều đối tượng khác nhau như: tủ sách lớp học cho các em học sinh thầy cô; tủ sách gia đình cho cha mẹ con cái; tủ sách cộng đồng tại nhà văn hóa; tủ sách trong trại giam, nhà máy công nghiệp; tủ sách ở các doanh nghiệp... với mong muốn lan tỏa đến cộng đồng, nhiều người cùng làm theo.

Chúng tôi luôn thực hiện song song các hoạt động khuyến đọc, tuy nhiên vẫn ưu tiên lứa tuổi mầm non, tiểu học bởi hiệu quả của nó. Khi một đứa trẻ chưa bị tác động nhiều bởi thông tin bên ngoài hoặc các thiết bị điện tử hay các nhu cầu giải trí khác sẽ dễ hình thành thói quen đọc sách. Đây là điều các bậc cha mẹ cần lưu tâm và dành thời gian hơn.

Để trẻ duy trì việc đọc hằng ngày thì cần cộng đồng xung quanh, nếu người thân cũng thường xuyên đọc sách thì đứa trẻ có thể học theo và coi đó như nhu cầu đương nhiên của cuộc sống.

Nam kỹ sư và các bạn khóa K42 tặng sách cho sinh viên trường Đại học Xây dựng Hà Nội.

Ngoài ra, khi làm việc, tôi cũng quan tâm đến nhu cầu của đối tác, đồng nghiệp, họ có vấn đề vướng mắc trong cuộc sống hoặc trong quá trình nuôi dạy con, mình có thể đưa ra tư vấn về những cuốn sách phù hợp. Trong quá trình làm công việc thiết kế xây dựng, tôi cũng vận động khách hàng đưa tủ sách vào trong các công trình hay các căn hộ. Chúng ta đã thấy nhiều gia đình ở Việt Nam khá quen thuộc với trưng bày tủ rượu, tôi nghĩ tủ sách cũng cần được quan tâm và hiện diện nhiều hơn nữa.

PV: Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ, việc xây dựng văn hóa đọc gặp rất nhiều thách thức. Anh nghĩ sao về vấn đề này?

Anh Đỗ Tiến Thành: Đúng vậy, sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội mang đến nhiều cơ hội, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức cho văn hóa đọc. Chúng ta sống trong một xã hội tất bật trong guồng quay công việc đầy áp lực vì vậy dễ bị cuốn vào các nội dung giải trí trên mạng xã hội. Đọc sách, nếu không có thói quen từ nhỏ, sẽ rất khó để dành thời gian tập trung đọc và sẽ cần sự nỗ lực, động lực rất lớn.

Tôi nghĩ việc có thêm các nhóm, cộng đồng đọc sách ở ngoài không gian gia đình cũng là một cách để tạo cảm hứng đọc tốt hơn.

PV: Khi xây dựng các tủ sách doanh nghiệp làm sao để thu hút được sự quan tâm đón đọc của nhân viên thay vì chỉ tò mò, hứng thú trong thời gian đầu? Liệu những tủ sách doanh nghiệp có thật sự phát huy hiệu quả?

Anh Đỗ Tiến Thành: Đây cũng là câu hỏi tôi thường nhận được và cũng đang phải đối mặt, vì thực tế việc này không hề dễ dàng trong thời đại công nghệ số hiện nay. Tuy nhiên chúng ta không thể cầu toàn cả 100% nhân viên của một doanh nghiệp đều thích đọc sách. Đọc sách, cũng như các nhu cầu khác sẽ có một tỷ lệ nhất định các độc giả thường xuyên.

Tủ sách kết nối ở công ty tôi đã thành lập được hơn 5 năm. Tuy chưa được như kỳ vọng nhưng chúng tôi đã làm được nhiều hoạt động thiết thực như: Tặng sách cho con em đồng nghiệp; tổ chức các sự kiện giao lưu hang năm về sách có sự tham gia của các tác giả, chuyên gia khuyến đọc; giới thiệu các cuốn sách hay và tăng cường kết nối các thành viên trong công ty. Tủ sách cũng giúp lan tỏa hình ảnh văn hóa doanh nghiệp như thu hút sự quan tâm của các đối tác khi đến công ty làm việc hoặc tạo ra những năng lượng tích cực kết nối các thành viên với nhau.

Không gian “Tủ sách kết nối” được anh Thành cùng Đoàn Thanh niên công ty phối hợp thực hiện.

PV: Là một kỹ sư trong ngành Xây dựng, anh đánh giá thế nào về vai trò của sách đối với lĩnh vực chuyên môn của mình?

Anh Đỗ Tiến Thành: Khi làm nghề tư vấn xây dựng, các kỹ sư sẽ phải đọc hiểu rất nhiều về tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng, các văn bản pháp luật với lượng kiến thức và thông tin vô cùng lớn. Vì vậy, xây dựng nền tảng và thói quen đọc hiểu của mỗi người là rất cần thiết.

Nếu người kỹ sư có thói quen đọc và kiến thức tốt có thể giao tiếp, trao đổi với khách hàng, khả năng tư duy và trình bày ý tưởng sẽ tốt hơn. Bên cạnh công việc và chuyên môn, việc giao lưu chia sẻ về các vấn đề khác trong cuộc sống cũng rất thú vị và tạo ra sự gắn kết.

PV: Theo anh, trong xu hướng phát triển của sách điện tử, mạng xã hội hiện nay thì phương thức tặng sách, phát triển văn hóa đọc qua những cuốn sách in có thay đổi không?

Anh Đỗ Tiến Thành: Đây là vấn đề được bàn luận rất nhiều trên các diễn đàn. Tôi thấy mỗi người có nhu cầu, thói quen và sở thích đọc khác nhau. Hiện nay cũng có rất nhiều hình thức sách như sách in, sách điện tử, sách nói… để phục vụ nhu cầu độc giả. Mỗi hình thức đều có những vai trò và giá trị riêng, phù hợp với nhu cầu và điều kiện của từng nhóm độc giả. Chúng ta đọc các nội dung phù hợp, cho dù với hình thức nào, đều tốt cả. Với cá nhân tôi, sách giấy vẫn sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng, đem lại nhiều cảm xúc từ việc chạm, nhìn.

Xin nói thêm, trong những dịp lễ, Tết văn hóa tặng quà nhau hay lì xì tiền đã vốn rất phổ biến. Tại sao chúng ta không thử tặng sách hoặc coi việc “mừng tuổi sách” như một món quà tinh thần ý nghĩa dịp đầu năm?

Trong nhiều năm qua, Chương trình Sách hóa nông thôn Việt Nam đã làm nhiều phong trào về mừng tuổi sách trong dịp năm mới và Tết cổ truyền để tạo ra một thói quen mới về chia sẻ tri thức. Chúng ta có thể cùng nhau làm và truyền thông về mừng tuổi sách để mọi người thấy rằng việc mừng tuổi sách là một nét văn hóa đẹp đầu xuân. Tuy nhiên, khi tặng sách mình cũng cần nắm bắt được lứa tuổi, nhu cầu, sở thích đọc của người được tặng để lựa chọn cuốn sách phù hợp.

PV: Xin cảm ơn anh và chúc những dự án sách cộng đồng ngày càng lan tỏa hơn đến với mọi người.