(Xây dựng) – Bộ Xây dựng vừa có văn bản gửi Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an về kết quả giám định lại, xác định hậu quả, thiệt hại trong việc nghiệm thu, thanh toán đối với gói thầu 33, 34 thuộc Dự án Ngàn Trươi - Hà Tĩnh.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet).
Bộ Xây dựng luôn chỉ đạo các đơn vị chuyên môn (Cơ quan giám định) và các giám định viên phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ tối đa công tác điều tra, xác minh để đảm bảo tiến độ theo quy định.
Mặc dù số lượng cán bộ của Bộ Xây dựng rất ít, khối lượng công việc chuyên môn được Chính phủ giao nhiều, nhưng Bộ Xây dựng đã cố gắng kịp thời phân công và chỉ đạo cơ quan giám định, giám định viên hoàn thành việc giám định tư pháp đáp ứng được yêu cầu của Cơ quan trưng cầu giám định.
Đối với vụ án xảy ra tại dự án hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang, tỉnh Hà Tĩnh, ngay sau khi nhận được Văn bản số 2585/C46(P11) và Quyết định trưng cầu giám định số 101/C46(P11) ngày 31/7/2017 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, Bộ Xây dựng đã kịp thời phân công cơ quan giám định (Cục Kinh tế xây dựng) và giám định viên trực tiếp thực hiện công tác giám định tại Văn bản số 263/BXD-VP ngày 10/8/2017.
Sau khi được Bộ Xây dựng phân công, cơ quan giám định và giám định viên Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an tiến hành giám định theo đúng phạm vi yêu cầu giám định và tuân thủ quy định của pháp luật. Mặc dù khối lượng công việc của cơ quan giám định trong thời gian vừa qua rất lớn, lực lượng cán bộ đáp ứng yêu cầu giám định rất mỏng, nhưng cơ quan giám định và giám định viên Bộ Xây dựng đã nỗ lực phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, giám định viên của các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư tiến hành giám định theo đúng phạm vi yêu cầu giám định; đảm bảo trung thực, chính xác, khách quan, vô tư, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.
Ngày 12/02/2018, giám định viên Bộ Xây dựng đã ban hành kết luận giám định gửi Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an. Kết luận giám định ngày 12/2/2018 của giám định viên Bộ Xây dựng đã chỉ rõ nội dung nào phù hợp và nội dung nào chưa phù hợp với các quy định của pháp luật theo từng yêu cầu giám định của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an. Các nội dung đã được kết luận là: Đối với việc phê duyệt thiết kế; về việc tổ chức đấu thầu; về việc ký kết hợp đồng xây lắp; về nghiệm thu, thanh toán giai đoạn; về thanh toán đá cấp IV.
Những nội dung chưa phù hợp với quy định của pháp luật đã được giám định viên Bộ Xây dựng chỉ rõ là chưa phù hợp với điểm, khoản, điều nào của từng văn bản quy phạm pháp luật cụ thể.
Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan giám định và giám định viên Bộ Xây dựng những nội dung các chủ thể thực hiện chưa phù hợp với quy định pháp luật trong quá trình triển khai thực hiện các gói thầu này không có cơ sở kết luận thiệt hại. Do vậy, giám định viên Bộ Xây dựng đã không kết luận nội dung này.
Sau khi kết luận giám định được ban hành và bàn giao cho Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, cơ quan trưng cầu chưa yêu cầu cơ quan giám định, giám định viên giải thích kết luận giám định, chưa hỏi thêm người giám định về những tình tiết cần thiết để làm sáng tỏ kết luận giám định theo quy định tại Điểm b, Khoản 2, Điều 22, Luật Giám định tư pháp năm 2012, Khoản 3, Điều 213, Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2015.
Đồng thời, cơ quan trưng cầu giám định cũng chưa trưng cầu giám định bổ sung đối với những nội dung chưa rõ, chưa đầy đủ đã được kết luận giám định theo quy định tại Khoản 1, Điều 29, Luật Giám định tư pháp năm 2012, Điểm a, Khoản 1, Điều 210, Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2015.
Ngày 06/5/2019, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an có Quyết định trưng cầu giám định lại số 03/C03-P15 với các lý do cụ thể được nêu trong Quyết định trưng cầu giám định lại (lần 1).
Về nội dung này, cơ quan giám định và giám định viên Bộ Xây dựng giải thích như sau: Đối với ý kiến của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho rằng: “Việc Ban 4 tổ chức thẩm định, phê duyệt sai khối lượng đá cấp IV, đất cấp IV; không căn cứ vào hồ sơ thiết kế đã được thẩm tra; không yêu cầu tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra sửa đổi, bổ sung thiết kế theo thẩm quyền vi phạm Điều 57, Luật Xây dựng 2003 và Điều 22, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP”.
Về nội dung này, cơ quan giám định và giám định viên giải thích như sau: Kết luận giám định do giám định viên Bộ Xây dựng ký ngày 12/02/2018 đã nêu rõ việc phê duyệt thiết kế của Ban 4 là chưa phù hợp với khoản 2, Điều 4, khoản 2, Điều 6, Khoản 2, Điều 43, Điểm đ, Khoản 2, Điều 52, Điểm d, Khoản 1, Điều 57, Luật Xây dựng 2003; Khoản 2, Điều 8, Điểm b, Khoản 1, Điều 10, Nghị định số 112/2009/NĐ-CP; Khoản 3, Điều 16, Thông tư số 04/2010/TT-BXD.
Như vậy, giám định viên Bộ Xây dựng đã kết luận việc chủ đầu tư phê duyệt thiết kế mà không “yêu cầu sửa đổi, bổ sung thiết kế” là chưa phù hợp với quy định tại Điểm d, Khoản 1, Điều 57, Luật Xây dựng 2003. Tuy nhiên, đây là quy định về quyền của chủ đầu tư, không phải là nghĩa vụ.
Tài liệu giám định thể hiện quá trình triển khai thực hiện các gói thầu này, sau khi thiết kế kỹ thuật được Ban 4 phê duyệt thì không có sự thay đổi hay điều chỉnh thiết kế kỹ thuật (quy mô xây dựng, thông số kỹ thuật kết cấu công trình chủ yếu, mặt cắt hố móng đào không thay đổi), mà Ban 4 chỉ chính xác hóa khối lượng công tác xây dựng theo thực tế thực hiện được nghiệm thu.
Trong khi đó, Điều 22 Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng là quy định liên quan đến thay đổi thiết kế so với thiết kế đã được phê duyệt. Do vậy, giám định viên Bộ Xây dựng đã không căn cứ vào quy định này để đưa ra kết luận.
Đối với ý kiến của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho rằng: “Giám định viên đã không kết luận việc lập hồ sơ mời thầu, thẩm định hồ sơ mời thầu, tổ chức đấu thầu, ký kết hợp đồng không căn cứ vào tài liệu thiết kế kèm theo dự toán đã được phê duyệt, vi phạm quy định Điểm a, Khoản 2, Điều 23 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP”.
Về nội dung này cơ quan giám định và giám định viên giải thích như sau: Tài liệu giám định thể hiện hồ sơ mời thầu và hợp đồng được ký kết với các nhà thầu được Ban 4 lập, thẩm định và phê duyệt trên cơ sở hồ sơ thiết kế kỹ thuật được chủ đầu tư phê duyệt, thực tế Ban 4 đã căn cứ vào tài liệu thiết kế kèm theo dự toán được phê duyệt để lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ mời thầu.
Nội dung liên quan đến công tác lựa chọn nhà thầu đã được giám định viên Bộ Xây dựng và giám định viên Bộ Kế hoạch và Đầu tư kết luận tại kết luận giám định gửi cho Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an.
Nội dung kết luận giám định đã chỉ rõ những nội dung Ban 4 thực hiện chưa phù hợp với quy định của pháp luật tại điểm, khoản và điều nào của từng văn bản quy phạm pháp luật cụ thể.
Ngoài ra, cơ quan giám định và giám định viên Bộ Xây dựng đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an căn cứ vào kết luận giám định của giám định viên Bộ Kế hoạch và Đầu tư để kết luận cho đúng quy định pháp luật.
Đối với ý kiến của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho rằng: “Việc thẩm định, phê duyệt khối lượng đá cấp IV thi công bằng biện pháp nổ mìn không dựa trên các biện pháp thi công thực tế của nhà thầu, không điều chỉnh thiết kế, không đúng với dự toán duyệt ban đầu. Trong khi thực tế nhà thầu chỉ thi công hạng mục này bằng 23% biện pháp nổ mìn vi phạm Điều 60, Luật Xây dựng 2003; Điều 7, Điều 22, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP; Điều 29, Nghị định số 12/2009/NĐ-CP.
Việc Ban 4 phê duyệt dự toán bổ sung toàn bộ khối lượng đá cấp IV thi công bằng biện pháp nổ mìn không điều chỉnh hồ sơ thiết kế, không theo những tiêu chí đã phê duyệt trong dự toán ban đầu mà chỉ căn cứ vào khái niệm đá cấp IV là đá có cường độ kháng nén 600 kg/cm2 để áp dụng đơn giá nổ mìn cho 100% khối lượng đá cấp IV vi phạm điểm b, khoản 1, Điều 11, Nghị định số 112/2009/NĐ-CP; Khoản 1, Điều 15, Thông tư số 04/2010/TT-BXD.
Việc giám sát thi công, nghiệm thu thanh toán giai đoạn với khối lượng đá cấp IV thi công bằng biện pháp nổ mìn không dựa trên biện pháp thi công thực tế của nhà thầu, không căn cứ vào hồ sơ thiết kế đã được duyệt vi phạm Điều 29, Nghị định số 12/2009/NĐ-CP; Điều 7, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP”.
Về các nội dung này cơ quan giám định và giám định viên giải thích như sau: Đây là các gói thầu được đấu thầu rộng rãi tại giai đoạn thiết kế kỹ thuật; áp dụng hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh; đơn giá để thi công 1 đơn vị khối lượng (100m3) đá cấp IV đã được xác lập trong hợp đồng thông qua đấu thầu rộng rãi.
Hồ sơ mời thầu thi công công tác đào phá đá không mời theo biện pháp thi công; Hồ sơ dự thầu thể hiện biện pháp thi công đào phá đá bằng biện pháp nổ mìn kết với các loại máy đào công suất lớn và thủ công.
Hồ sơ thiết kế kỹ thuật của các gói thầu này không điều chỉnh trong quá trình thi công (quy mô xây dựng, thông số kỹ thuật kết cấu công trình chủ yếu, mặt cắt hố móng đào không thay đổi), mà chỉ có khối lượng đất, đá và các khối lượng công tác khác được chuẩn xác lại theo khối lượng thực tế hoàn thành được nghiệm thu.
Theo thiết kế kỹ thuật được phê duyệt biện pháp thi công đá được thực hiện bằng biện pháp khoan nổ mìn, sau khi đã đào hết đất và đá phong hóa hoàn toàn.
Do trong thực tế thi công khối lượng đào đất, đá các loại thường có sự sai khác so với hồ sơ thiết kế, dự toán được phê duyệt. Vì vậy, quá trình quản lý chi phí đầu tư xây dựng, chủ đầu tư phải cùng với tư vấn giám sát nghiệm thu khối lượng thực tế hoàn thành trên hiện trường. Việc nghiệm thu khối lượng thi công hoàn thành theo thực tế là phù hợp với hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh.
Quá trình điều chỉnh giá hợp đồng theo khối lượng hoàn thành thực tế được nghiệm thu, Ban 4 đã thực hiện đúng thẩm quyền theo quy định tại khoản 1, Điều 34, Nghị định số 48/2010/NĐ-CP ngày 07/5/2010 của Chính phủ về hợp đồng trong hoạt động xây dựng.
Vì thực tế thi công có sự sai khác về cấp đất, đá các loại so với hợp đồng đã ký; khi thanh toán khối lượng hoàn thành các bên chưa thống nhất được đơn giá thanh toán (sử dụng đơn giá trong hợp đồng thông qua đấu thầu rộng rãi hay xác định lại đơn giá để thanh toán), do đó Ban 4 đã phê duyệt, tạm phê duyệt đối với các khối lượng công tác thi công được xác định là đá cấp IV theo biện pháp khoan nổ mìn như biện pháp thi công theo hồ sơ thiết kế kỹ thuật đã được phê duyệt khi đấu thầu.
Theo quy định của pháp luật về hợp đồng xây dựng và pháp luật về thanh toán vốn đầu tư, thì khối lượng đá cấp IV được thanh toán là khối lượng thực tế được nghiệm thu có xác nhận của chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu. Tài liệu giám định thể hiện hồ sơ thanh toán giai đoạn đối với khối lượng đá cấp IV do Ban 4 thực hiện đã thể hiện đầy đủ các yêu cầu theo quy định của pháp luật.
Việc Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho rằng nhà thầu chỉ thi công có 23% (27,6%) biện pháp nổ mìn (theo giám định viên hiểu, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã căn cứ vào lượng thuốc nổ tiêu hao thực tế, so sánh với định mức tiêu hao thuốc nổ theo định mức dự toán được Bộ Xây dựng công bố để đưa ra nhận định này) là không có cơ sở và không đúng quy định của pháp luật.
Việc này, Bộ Xây dựng đã có nhiều văn bản hướng dẫn các đơn vị khi nghiệm thu không được căn cứ vào khối lượng vật tư tiêu hao để xác định khối lượng công tác hoàn thành, mà khối lượng công tác xây dựng hoàn thành được nghiệm thu phải căn cứ vào hồ sơ thiết kế (đối với công tác đào đất, đá phải căn cứ vào cả tính chất cơ lý của đất, đá cần đào), quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng và nội dung hợp đồng ký kết. Nếu nghiệm thu theo khối lượng vật tư tiêu hao sẽ dẫn đến sai về bản chất công tác xây dựng, ví dụ như sử dụng thuốc nổ để đào đất mà lại nghiệm thu là đá là sai về bản chất công tác xây dựng.
Kết luận giám định của giám định viên Bộ Xây dựng và giám định viên Bộ Tài chính đã chỉ rõ việc nghiệm thu khối lượng này là phù hợp các quy định của pháp luật tại từng điểm, khoản, điều của các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể, ngoại trừ việc không sử dụng đơn giá trong hợp đồng để thanh toán mà lại thanh toán theo đơn giá, định mức của Nhà nước. Kết luận giám định cũng đã chỉ rõ, việc làm này là chưa phù hợp với quy định pháp luật, nhưng để đảm bảo tiến độ thi công nhà thầu tạm chấp nhận đơn giá đó với giá trị thanh toán thấp hơn giá hợp đồng đã ký.
Như vậy, việc thẩm định, phê duyệt, nghiệm thu khối lượng đá cấp IV của Ban 4 theo thực tế thi công là không vi phạm Điều 60, Luật Xây dựng 2003; Điều 7, Điều 22, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình; Điều 29 Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/02/2009 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình; Điểm b, Khoản 1, Điều 11, Nghị định số 112/2009/NĐ-CP ngày 14/12/2009 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình; Khoản 1, Điều 15, Thông tư số 04/2010/TT-BXD ngày 26/5/2010 của Bộ Xây dựng hướng dẫn lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.
Đối với ý kiến của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho rằng: “Kết luận giám định viên Bộ Xây dựng không đề cập đến tính trung thực, chính xác của khối lượng đá cấp IV đã được nghiệm thu; không xác định hành vi sai phạm; không chỉ ra hậu quả, thiệt hại theo yêu cầu của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an”.
Về nội dung này cơ quan giám định và giám định viên giải thích như sau: Tài liệu giám định thể hiện, trước khi tiến hành giám định, Dự án này đã được Thanh tra Bộ Xây dựng tiến hành thanh tra và đã có Kết luận thanh tra số 515/KL-TTr ngày 29/12/2016. Trước đó vào năm 2015, Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư của dự án đầu tư xây dựng công trình hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang, tỉnh Hà Tĩnh (giai đoạn 1) và đã có Báo cáo kiểm toán ngày 04/9/2015.
Các nội dung kết luận thanh tra và Kiểm toán Nhà nước đã được Ban 4 thực hiện (giảm trừ theo ý kiến của Thanh tra Bộ Xây dựng và Kiểm toán Nhà nước). Tại thời điểm giám định, công tác đào đá cấp IV đã được thi công xong, do đó căn cứ trên tài liệu giám định đã thì việc nghiệm thu khối lượng công tác này đã tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.
Đồng thời, các khối lượng công tác xây dựng, trong đó có khối lượng đá cấp IV, thực tế hoàn thành được nghiệm thu để thanh toán đã được Thanh tra Bộ Xây dựng, Kiểm toán Nhà nước thực hiện, đảm bảo tính xác thực và chính xác. Vì vậy, các khối lượng được nghiệm thu thanh toán đã được xác thực đảm bảo tính chính xác.
Việc xác định tính trung thực (có phải đá hay đất theo các tiêu chí trong kết luận giám định) không phải là nhiệm vụ của giám định viên giám định tuân thủ quy định của pháp luật, mà là trách nhiệm của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an nếu có cơ sở cho rằng việc nghiệm thu của chủ đầu tư theo các tiêu chí đưa ra không trung thực.
Do vậy, giám định viên Bộ Xây dựng không thực hiện giám định nội dung này và đây cũng không phải là nội dung yêu cầu giám định. Giám định viên Bộ Xây dựng giám định sự tuân thủ quy định pháp luật, không giám định (xác định) lại khối lượng hoàn thành được nghiệm thu, thanh toán và tính trung thực của các khối lượng này, việc này đã được thực hiện bởi các cơ quan có liên quan và Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an.
Trong nội dung kết luận giám định của giám định viên Bộ Xây dựng và giám định viên của các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư đã chỉ rõ việc một số nội dung Ban 4 chưa thực hiện đúng với quy định của pháp luật, nhưng theo đánh giá của giám định viên những hành vi này không có cơ sở để xác định thiệt hại nên giám định viên Bộ Xây dựng không kết luận nội dung này.
Theo nội dung báo cáo của cơ quan giám định, giám định viên nêu tại mục 3 của văn bản này và kết luận giám định ngày 12/02/2018, Bộ Xây dựng nhận thấy kết luận giám định của giám định viên Bộ Xây dựng đã phản ánh đầy đủ nội dung yêu cầu giám định của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, đảm bảo tính trung thực, chính xác, khách quan và đúng quy định của pháp luật.
Do đó, Bộ Xây dựng đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an căn cứ vào kết luận giám định ngày 12/02/2018 và nội dung giải thích kết luận giám định như nêu tại mục 3 của văn bản này để thực hiện theo quy định của pháp luật.
Trường hợp còn nội dung nào chưa rõ, chưa cụ thể, đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an liên hệ với Bộ Xây dựng và cơ quan giám định, giám định viên được Bộ Xây dựng phân công để được giải thích, làm sáng tỏ theo quy định theo quy định tại Điểm b, Khoản 2, Điều 22, Luật Giám định tư pháp năm 2012, Khoản 3, Điều 213 Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2015.
Theo quy định của pháp luật về hợp đồng xây dựng, việc thanh toán, quyết toán hợp đồng xây dựng thực hiện theo nội dung hợp đồng đã ký giữa các bên, phù hợp với hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu và quy định của pháp luật có liên quan; Đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh việc thanh toán, quyết toán hợp đồng được thực hiện trên cơ sở khối lượng thực tế hoàn thành được nghiệm thu và đơn giá đã điều chỉnh theo quy định của hợp đồng; khối lượng thi công công tác đá được thanh toán, quyết toán theo đơn giá đá và khối lượng thi công công tác đất được thanh toán theo đơn giá đất trong hợp đồng đã ký.
Bộ Xây dựng thông báo để Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an biết và thực hiện theo quy định.
Khánh An
Theo
