Hồ Yên Trung: Danh sơn thủy mạc dưới chân non thiêng Yên Tử

(Xây dưng) - Khi rời quân ngũ, Kenreesing - một cựu chiến binh không quân Mỹ được Hội Cựu chiến binh Việt Nam khép lại quá khứ, mở lòng cho đến thăm nơi mình đã từng gây tội ác. Nay chiến trường thành thị trường, Kenreesing được đến thăm hồ Yên Trung cảnh quan sinh thái, nơi phát tích Bạch Thái Bưởi, vị doanh nhân đầu tiên của Việt Nam, từ đó mà nặng lòng với vùng đất này.

Hồ Yên Trung có nét giống phong cảnh Đà Lạt.

Xới chuyện du lịch, ở Quảng Ninh người nghe thường bị cuốn vào kỳ quan vịnh Hạ Long và một vùng biển Bái Tử Long mênh mông thắng cảnh hải đảo. Vùng đất điểm đầu hình chữ S Việt Nam này, không chỉ có thắng cảnh hải đảo, mà sơn khu còn nhiều “đụn vàng” kinh tế du lịch, trong đó hồ Yên Trung “hữu xạ tự nhiên hương” đệ nhất cảnh quan du lịch Hồ, lan truyền trên mạng quốc tế đã có lẻ một phần ba thế kỷ.

Cầu tình yêu trên hoa nở, dưới cá bơi, nơi hò hẹn của nam thanh nữ tú.

Tích xưa, Yên Trung là một thôn của xã Phương Đông, thành phố Uông Bí nằm ở thung lũng dưới chân Bảo Đài Sơn, thuộc cánh cung Đông Triều. Đầu thế kỷ XX, cụ Bạch Thái Bưởi (1874-1932) khởi nghiệp, đã mở mỏ làm than ở đây. Thổ đất “đắc tài sai lộc” cụ trở thành người thành đạt và giàu có nhất trong giới tư sản dân tộc thời đó. Và Yên Trung trở thành nơi phát tích doanh nhân Bạch Thái Bưởi (người được suy tôn thành hoàng làng doanh nghiệp Việt Nam).

Thôn Yên Trung có một lòng chảo sâu và rộng, đầu thập kỷ 60, địa phương đắp đập ngăn nước phục vụ nông nghiệp, nước dâng lên thành hồ, gọi là hồ Yên Trung. Hồ Yên Trung thủy diện trên 50ha, giữa hồ nổi lên 2 hòn đảo người địa phương gọi là đảo Chùa Tranh và đảo Bạch Thái Bưởi, mỗi hòn đảo có một sự tích riêng. Tục truyền đảo Chùa Tranh ngày trước là một mỏm đồi cao, cỏ săng (còn gọi là cỏ tranh) cao ngập đầu người, ở đó có một ngôi chùa cổ trong chuỗi lăng tự, chùa tháp thiền phái Trúc Lâm Yên Tử xây dựng thời Trần Triều. Mái chùa cũng lợp bằng cỏ tranh, gọi là Chùa Tranh. Chùa Tranh trên gò đất không tên giữa lòng hồ, người địa phương gọi luôn là đảo Chùa Tranh. Còn đảo Bạch Thái Bưởi, người già bảo đất ấy phong thủy, sinh thời Bạch Thái Bưởi đã chọn thổ đất này đưa di hài mẹ mình đến đây thổ táng. Nay vẫn còn phế tích mồ mả, lăng tẩm gia tiên nhà cụ Bạch Thái Bưởi, nên gọi là đảo Bạch Thái Bưởi.

Công viên hoa Yên Trung Lake tô đẹp cho hồ Yên Trung.

Giữa hồ nước mênh mang nổi lên hai hòn đảo sóng đôi, nom như tích núi Đôi (ở Sóc Sơn), nhưng nhô trên mặt nước, nên còn gọi là đảo cặp đôi. Hồ Yên Trung lưu truyền nhiều huyền bí, đảo cặp đôi như đôi mắt nhìn thấu dạ người. Mặt nước hồ thì như gương trời soi tỏ lòng người trắc ẩn. Đất thiêng chứng dạ người, không chuộng kẻ giả dối. Đảo cặp đôi như đũa có đôi còn ứng sự thành thân đôi lứa và chung thủy, tích ấy còn lưu đến tận bây giờ (Đoàn thanh niên thành phố đã tổ chức lễ kết hôn cho hàng trăm đôi nam nữ nên vợ nên chồng tại hồ Yên Trung). Hồ Yên Trung danh thiêng “bất hư truyền”, lưu vực hệ sinh thái tốt tươi, phong phú như một bảo tàng sinh vật lớn ngoài trời ngay dưới chân rừng Quốc gia Yên Tử, lại cách xa đô thị không gian yên tĩnh, mát mẻ, tiềm năng du lịch lớn.

Các dịch vụ du lịch nhỏ lẻ tự phát mọc lên, kiến trúc tuy còn mộc mạc nhưng hài hòa với cảnh quan môi trường.

Từ năm 2004, đã có nhiều nhà đầu tư được cấp phép nghiên cứu dự án làm dịch vụ du lịch tại đây với diện tích trên 425ha. Khi ấy Hồ còn hoang sơ, chưa nhìn thấy lợi nhuận, nhiều nhà đầu tư đặt chân đến rồi lại bỏ đi. UBND tỉnh đã phải lần lượt ra Quyết định chấm dứt nghiên cứu đầu tư gồm: Công ty Cổ phần Hoàng Gia, Công ty Cổ phần Đầu tư ATS, Công ty Cổ phần Nông trại nghỉ dưỡng và du lịch Phương Đông.

Hồ Yên Trung tuy không được các doanh nghiệp lớn (đã đến) mặn mà, nhưng nơi đây có bàn tay con người tạo dựng kết hợp với thiên nhiên ưu đãi, rừng núi trập trùng, thủy diện rộng trong xanh, gió ngàn đưa hương trầm thông ngan ngát, khí hậu trong lành. Trên mặt nước, núi đôi trầm tích, tiên cảnh “hữu xạ tự nhiên hương”, nhiều người có thú vui phượt rừng, du lịch điền dã tự tìm đến. Các dịch vụ du lịch nhỏ lẻ tự phát mọc lên, khởi đầu là quán trà xanh ven đường, dần dà là quán ăn khô giữa rừng. Hàng quán theo chân người, một dạng du lịch cộng đồng phát lộ, đa phần trong diện “giao đất giao rừng” từ những năm 2000 trở về trước. Hàng quán xây dựng đơn sơ, mộc mạc, kiểu tranh tre dựng tạm, nhưng ưa nhìn, phù hợp với nhu cầu du lịch chân quê điền dã.

Tuy là điểm du lịch nhỏ lẻ, nhưng địa phương cũng quan tâm quản lý. UBND thành phố giao cho UBND phường Phương Đông đôn đốc về an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, phòng chống cháy rừng, phòng chống tai nạn đuối nước. Thành phố trích một phần ngân sách tôn tạo cảnh quan, xây dựng trạm bơm, mương máng dẫn nước từ hồ Baza cách đó 4km về tưới cho 40ha đồng ruộng, thay thế 50% lượng nước hồ Yên Trung dùng cho nông nghiệp, để luôn giữ mực nước cả, làm đẹp mặt hồ. Đồng thời, địa phương giao cho Ban Quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử trồng hoa, cây xanh cảnh quan ven bờ phía Nam hồ Yên Trung. Mép nước xình lầy, cỏ dại biến thành một cụm tiểu cảnh bắt mắt gồm: Vườn Địa Đàng, cầu Tình Yêu, lầu Nghinh Phong, Vọng Cảnh và Đại tự địa danh hồ Yên Trung. Một công viên hoa Yên Trung Lake, vườn hoa lớn do một doanh nghiệp nhỏ đầu tư cận hồ, vườn trồng nhiều loài hoa quý, chăm sóc công phu bốn mùa hoa nở. Tiết xuân Canh Tý vườn hoa tươi tốt, muôn màu rực rỡ, rung rinh trong sắc xuân tràn đầy vượng khí, níu chân du khách bốn phương.

Hồ Yên Trung từ một đập nước sơ khai, một công trình thủy lợi cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, được bàn tay sáng tạo của những người lao động ở địa phương đã “tô điểm” thành một điểm du lịch sinh thái, cảnh quan hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế. Từ đầu năm đến nay, hồ Yên Trung đã đón trên 20 vạn lượt khách tham quan, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và giải quyết an sinh xã hội ở địa phương.

Tiếng thơm lan tỏa, hồ Yên Trung đã vào tầm ngắm của FLC, “người khổng lồ” làm kinh tế du lịch Việt Nam. Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC ngỏ ý đầu tư xây dựng Tổ hợp nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, đô thị cao cấp tại đây. Tháng 5/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh có văn bản số: 2957/UBND-QH1 chấp thuận nghiên cứu đầu tư, các bước chuẩn bị cho một dự án lớn đang diễn ra đúng tiến độ.

Chính quyền và nhân dân mở cửa đón tiếp FLC, nhà đầu tư chiến lược, như đón thần lộc - thần tài về xông đất đầu xuân. Người dân còn cam kết hiến các công trình xây dựng trên đất nhà mình trong diện giao đất giao rừng cho nhà đầu tư. Nhưng người dân còn có nguyện vọng dù một ngày không để đất chết, phải “vắt đất” làm cho đất sinh ra tiền, phục vụ dân sinh và đáp ứng nhu cầu thưởng ngoạn của nhân dân.

Nếu Ken Reesing có may mắn đi trên chiếc tàu biển hạng sang The World (của Mỹ), còn được gọi là tàu dân cư tư nhân với 165 căn hộ vừa cập Cảng Quốc tế Hạ Long ngày 28/12/2019, đón chào năm mới 2020 ở Quảng Ninh, mà đến thăm hồ Yên Trung thì sẽ ngỡ ngàng trước đổi thay của cảnh sắc nơi đây: Dưới cá bơi, trên chim hót, giữa vùng đất trăm hoa khoe sắc đưa hương, đậm đà bản sắc văn hóa Việt Nam tại danh sơn thủy mạc dưới chân non thiêng Yên Tử.

Hồ Yên Trung - một khu du lịch đặc sắc trong quần thể du lịch sinh thái, tâm linh Yên Tử kết nối với tour du lịch vịnh Hạ Long, Bái Tử Long... Trên là rừng, dưới là biển, một vùng du lịch đồng quê, hình thành thế chân vạc vững chắc cho ngành công nghiệp “không khói” Quảng Ninh vững bước đi lên.