(Xây dựng) - Thời gian gần đây dư luận tại Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh và các vùng lân cận rất quan tâm đến việc Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu chủ đầu tư dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn thuộc phường Tân Vạn, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đã có nhiều dấu hiệu sai phạm khi ồ ạt thực hiện đầu tư nhiều hạng mục công trình như bờ bao dự án, kè dự án. Điều đặc biệt là khi các cơ quan chức năng vào cuộc thì hàng loạt những sai phạm đã được chỉ ra.
Thi công chưa có đánh giá tác động môi trường
Trước thông tin dư luận và phản ánh của người dân, doanh nghiệp ở xung quanh dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn, UBND tỉnh Đồng Nai đã có văn bản chỉ đạo Sở Xây dựng phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở tài nguyên và Môi trường, Thanh tra tỉnh, UBND TP Biên Hòa, UBND phường Tân Vạn và Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu tiến hành kiểm tra thực tế hiện trạng công trình xây dựng để tham mưu xử lý việc thi công xây dựng bờ kè dự án. Theo đó, ngày 17/4/2017 Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã có báo cáo số 50/BC-SXD về kết quả kiểm tra như sau:
Dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 tại Quyết định số 3784/QĐ-UBND ngày 14/11/2008 và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường tại Quyết định số 4358/QĐ-UBND ngày 11/12/2007. Đến ngày 6/6/2014, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1671/QĐ-UBND về việc duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 thay thế Quyết định số 3784/QĐ-UBND. Đồng thời, dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư tại Quyết định số 3678/QĐ-UBND ngày 3/11/2016. Như vậy, so với quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 được phê duyệt năm 2008, dự án có thay đổi về quy mô và chức năng sử dụng đất, nên chủ đầu tư phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường trình UBND tỉnh phê duyệt lại.
Trên thực tế, việc thi công tại dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch được triển khai từ cuối năm 2016 và vào thời điểm đầu tháng 3/2017 chủ đầu tư đã ồ ạt thi công nhiều hạng mục công trình trên dự án và trong đó có hạng mục bờ kè dọc bao quanh dự án. Tuy nhiên, đến ngày 30/3/2017 Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu mới bổ sung Báo cáo đánh giá tác động dòng chảy và báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án. Theo quy định việc thực hiện đánh giá tác động môi trường phải thực hiện trong giai đoạn chuẩn bị dự án, chưa có quy định đối với trường hợp đã triển khai. Do đó, để có cơ sở thẩm định phải xin hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Do vậy, báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án chưa được thực hiện.
Về mặt quản lý xây dựng chuyên ngành, Sở Xây dựng Đồng Nai đã nhiều lần yêu cầu chủ đầu tư bổ sung, hoàn chỉ hồ sơ thiết kế cơ sở tại Văn bản số 3711/SXD-QLHĐXD ngày 28/11/2016; qua tổng hợp ý kiến của Sở ngành liên quan, sở Xây dựng thông báo kết quả thẩm định thiết kế cơ sở dự án tại văn bản số 274/SXD-QLHĐXD ngày 24/1/2017. Đến ngày 5/4/2017 Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu mới nộp hồ sơ đề nghị Sở Xây dựng thẩm định thiết kế kỹ thuật – dự toán Dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù Lao Tân Vạn. Hồ sơ thiếu báo cáo đánh giá tác động môi trường được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Rà soát lại hàng loạt hạng mục công trình
Tại báo cáo này, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh Đồng Nai cho rằng: Việc Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu tổ chức thi công san lấp mặt bằng và xây dựng Kè phía rạch Bà Lồ (kết cấu bê tông cốt thép) khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép là vi phạm pháp luật về xây dựng, theo quy định: dự án điều chỉnh quy hoạch về quy mô và chức năng sử dụng đất phải được UBND tỉnh phê duyệt lại báo cáo đánh giá tác động môi trường; dự án chưa hoàn tất thủ tục đất đai theo quy định pháp luật đất đai; chưa được UBND tỉnh phê duyệt dự án theo quy định…Mặt khác, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai thẩm định thiết kế bản vẽ thi công là chưa đủ cơ sở theo đúng trình tự thủ tục trong đầu tư xây dựng khi dự án chưa được phê duyệt .
Chính từ những vấn đề nêu trên, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các cơ quan liên quan một số nội dung như: Yêu cầu Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu ngừng thi công xây dựng hạng mục Kè phía rạch Bà Lồ, đồng thời khẩn trương lập hồ sơ dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Chỉ cho phép tiếp tục thi công khi được cấp có thẩm quyền cho phép. Giao Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát, hướng dẫn cho doanh nghiệp bổ sung điều chỉnh báo cáo đánh giá tác động môi trường, trình UBND tỉnh phê duyệt; kiểm tra thực địa ranh đất được giao thực hiện dự án với hiện trạng xây dựng kè bê tông đã thi công có đúng ranh đất được giao không. Có văn bản kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn địa phương về việc phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với dự án khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn khi dự án đã triển khai.
Đồng thời, giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rà soát lại việc thẩm định hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công hạng mục kè thuộc dự án khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn. Chủ trì hướng dẫn chủ đầu tư thực hiện đánh giá tác động của dự án tới thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt, lở lòng, bờ bãi sông. Thành lập hội đồng để thực hiện đánh giá tác động của dự án tới thoát lũ, lưu thông dòng chảy, bồi lắng, sạt, lở lòng, bờ bãi sông do Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của Bộ Tài nguyên và Môi trường tại Văn bản số 1235/BTNMT-TNN ngày 20/3/2017, để làm cơ sở cho việc quyết định triển khai dự án.
Ngoài ra, giao Sở Giao thông vận tải, Sở Xây dựng kiểm tra, rà soát, hướng dẫn, xử lý những vấn đề liên quan đến an toàn giao thông, thẩm định hồ sơ và các thủ tục liên quan. UBND TP Biên Hòa tổ chức kiển tra thường xuyên việc xây dựng đúng theo quy định trong xây dựng cơ bản.
Liệu có để lại những hệ lụy?
Với những nội dung báo cáo đánh giá của Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai thì có thể thấy rõ được hầu hết các thủ tục cần thiết để tiến hành thi công tại dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân vạn do Công ty CP đầu tư Tín Nghĩa Á Châu chưa được hoàn chỉnh hoặc phải chỉnh sửa bổ sung. Trước những bất cần của chủ đầu tư thì việc đã thi công và sự hình thành của dự án này trong tương lai có để lại những hệ lụy đến môi trường cũng như dòng chảy của sông Đồng Nai?.
Sẽ gây ra ảnh hưởng đến sông, rạch quanh dự án
Nằm cách cầu Đồng Nai khoảng 500m đường chim bay Khu du lịch, dịch vụ Cù lao Tân Vạn có diện tích hơn 47,4 ha, tổng vốn đầu tư hơn 7,1 nghìn tỷ đồng, quy mô phục vụ 18 nghìn người. Dự án được kết hợp từ bốn cù lao nằm dọc theo sông Đồng Nai và sát quốc lộ 1A, phía Bắc giáp sông Đồng Nai, đối diện Cù lao Phố; phía Tây giáp rạch Ông Dầu; phía Đông giáp sông Đồng Nai và phía Nam giáp rạch Bà Lồ. Mục tiêu phát triển dự án ban đầu là nhằm hình thành khu nhà ở cao cấp cho thuê, khu sân golf, dịch vụ giải trí, du lịch, khu dịch vụ văn phòng gắn với cảnh quan đặc thù sông nước với hệ thống hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh.
Theo phản ánh của một số hộ dân tại khu phố Quyết Thắng, phường Bình Thắng, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương (phía Nam dự án) phản ánh thì từ tháng 9/2016 chủ đầu tư đã tiến hành thi công với sà lan neo đậu bơm cát và xà lan đóng cọc làm kè ra giữa lòng sông quanh cù lao. Đến thời điểm hiện nay việc thi công tại dự án đã tạm dừng nhưng “thành quả” của việc tranh thủ “lấn” sông của chủ đầu tư vẫn còn nguyên vẹn. Theo quan sát của phóng viên, với chiều dài bao quanh dự án khoảng hơn 5 km, phía sông Đồng Nai tại khu vực km 35.500 chủ đầu tư đã dùng bao cát kè được khoảng hơn một km chạy dọc mặt tiền sông Đồng Nai và theo quan sát thì chỗ lấn ra sông thấp nhất khoảng hơn mười mét, chỗ rộng nhất chiếm khoảng 20 mét mặt sông được bơm đầy cát. Về phía mặt tiền rạch Bà Lồ dường như đã được hoàn thành việc dùng bao cát kè với chiều dài khoảng 1,5 km và trong đó phía giáp với phường Tân Vạn, TP Biên Hòa đã được xây kè bê tông và tường rào cao khoảng hơn hai mét từ mép bờ bao bằng cát dài khoảng hơn 300m. Theo phản ánh của người dân thì phía mặt rạch Bà Lồ việc san lấp của dự án Khu du lịch, dịch vụ Cù lao Tân Vạn lấn ra mặt sông khoảng 30 mét và đã gây rất nhiều cản trở phương tiện giao thông đường thủy.
Thực tế, trước phản ánh của dư luận với những dấu hiệu việc lấn sông trong thi công dự án, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chính thức có văn bản đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo chủ đầu tư và các sở, ngành dừng thực hiện việc thi công xây dựng kè lấn sông. Theo văn bản này, việc san lấp mặt bằng và thi công, xây dựng bờ kè dự án có lấn ra sông Đồng Nai và các rạch Ông Dầu, Bà Lồ sẽ gây ảnh hưởng đến sông, rạch xung quanh dự án, nhất là các vị trí giáp các rạch có chiều rộng hẹp và gây tác động đến dòng chảy của sông rạch, cụ thể: mặt cắt sông, rạch, hình thái thay đổi dẫn đến thay đổi dòng chảy, lòng dẫn các sông, rạch. Tuy nhiên, nội dung này chưa được chủ đầu tư đánh giá ảnh hưởng và chưa có ý kiến của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về tài nguyên nước, trong khi sông Đồng Nai là sông liên tỉnh.
Liệu để chuyện đã rồi?
Dòng chảy sông Đồng Nai có tác động trực tiếp và cung cấp nguồn nước chính cho 11 tỉnh, thành chạy dọc từ thượng nguồn cho đến cửa biển Bà Rịa – Vũng Tàu. Trong khi đó, khu vực TP Biên Hòa là những nhà máy nước sạch cung cấp cho khoảng 1,5 triệu người dân sống tại TP Biên Hòa và hàng chục triệu dân đang sinh sống tại TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, dòng chảy này ngày càng bị xâm hại nghiêm trọng với hàng loạt thủy điện nơi đầu nguồn, cát tặc hoành hành và giờ đây với những vi phạm pháp luật về xây dựng của chủ đầu tư dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn thì chắc chắn ít nhiều tác động trực tiếp đến lưu lượng dòng chảy sông Đồng Nai. Thế nhưng, dư luận lại đang đặt câu hỏi với những dấu hiệu vi phạm và tổ chức thi công như một “đại công trường” tại dự án thì liệu đặt các cấp chính quyền trong tình trạng “chuyện đã rồi” ?. Thực tế, trước đó tỉnh Đồng Nai đã có bài học đắt giá về dự án “Cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai” hồi tháng 4/2014, do Công ty CP đầu tư – thiết kế - xây dựng Toàn Thịnh Phát làm chủ đầu tư đã gây xôn xao dư luận. Đến nay dự án đã tạm ngưng thi công và một trong những nguyên nhân dẫn đến việc này là ngay từ ban đầu là Báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án rất sơ sài, cần phải làm lại. Và đến nay dự án vẫn nằm nguyên bởi chính quyền không tìm được ra hướng để giải quyết những vi phạm của chủ đầu tư dự án.
Nói về những dấu hiệu vi phạm của dự án Khu dân cư, dịch vụ và du lịch Cù lao Tân Vạn, GS.TSKH Lê Huy Bá cho rằng: Về nguyên tác một công trình, một dự án nào đó chưa được phê duyệt đánh giá tác động môi trường thì chưa được triển khai, tất cả các dự án dẫu ở trạng thái nào, dù bức bách thế nào, nếu chưa được thông qua đánh giá tác động môi trường mà lại triển khai thì là sai, sai về pháp luật. Theo ông Bá, dòng sông như một thực thể con người, dòng sông bị xâm hại cũng giống như con người bị xâm hại. Cù lao là một vị trí rất dễ bị tổn thương vì nó là vùng đất mới được bồi không có chân, đất không vững, khi lấn sông sẽ làm thay đổi dòng chảy. Nó sẽ tác động tới nơi đối diện, chưa kể ngay ở Cù lao Tân Vạn cũng sẽ bị tác động. Bởi vì dòng chảy ổn định nghìn năm, bây giờ làm thay đổi dòng chảy làm cho khúc sông bên lở bên bồi, bên lở thì đục, bên bồi thì trong, nghĩa là bị sạt lở, coi chừng là cả cù lao Tân Vạn sau này.
Đánh giá về sự quan trong của khu vực Cù lao Tân Vạn, GS.TSKH Lê Húy Bá phân tích: Khu vực Cù lao Tân Vạn có nhiều thứ bất ổn, từ hệ sinh thái xanh, chuyển sang hệ sinh thái trắng của cát, nếu không có thực vật thì hệ sinh thái không cân bằng dễ bị xói lở, dễ bị rửa trôi. Nếu như ai cũng hành động như các Công ty Tín Nghĩa Á Châu hay Công ty Toàn Thịnh Phát thì đất nước này không còn gì, sông ngòi dần biến mất hết, tôi cho rằng các cơ quan có thẩm quyền phải xử lý nghiêm các trường hợp này. Nếu một khi đã lấn sông thì không thể nào đưa dòng sông trở lại nguyên trạng ban đầu. Việc Công ty Tín Nghĩa Á Châu đưa nhân dân, đưa các cơ quan nhà nước vô thế đã rồi là không được. Và tôi không quan tâm tên công ty nào, tôi chỉ quan tâm việc lấn sông của họ là sai, phải phản đối kịch liệt.
Bài và ảnh: Phương Nam
Theo
