(Xây dựng) - Những cảnh báo về các nguy cơ ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng triệu cư dân đô thị vừa được đưa ra nhân Ngày nước thế giới (22/3) và Ngày Khí tượng thế giới (23/3) càng khiến chúng ta phải suy ngẫm.
Chương trình nghị sự đến 2030 của Liên Hợp Quốc, cũng chỉ ra yêu cầu đối với nước sẽ lớn chưa từng thấy, chúng ta cần nhiều tri thức hơn để định hình tương lai của chúng ta. 1,5 tỷ người đang làm việc trong các lĩnh vực liên quan đến nước và hầu hết các công việc đều phụ thuộc vào nước. Cứ mỗi giờ, lại có khoảng 38 người chết bởi các bệnh liên quan đến nguồn nước.
Sau "đại hạn", mưa lũ có thể sẽ xảy ra bất thường với mức độ kỷ lục. Ông Lê Thanh Hải - Phó tổng giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Bộ TN&MT) cũng đã cảnh báo như vậy.
Dường như, mối liên hệ mật thiết giữa các nguy cơ với con người đã được thể hiện qua nhiều thông điệp mà cả thế giới cảnh báo. Đặc biệt, việc phát triển các đô thị cũng đang góp phần vào tiêu tốn các nguồn nước và tác động đến các điều kiện khí hậu.
Tại các thành phố của Việt Nam, các con kênh mương tự nhiên và những khu vực thấp đang bị xâm lấn và lấp đầy bừa bãi phục vụ cho đô thị hóa. Phương pháp tiếp cận đơn ngành của quy hoạch chung hiện nay rõ ràng không thể đáp ứng được yêu cầu mới trong bối cảnh lũ lụt tăng lên do biến đổi khí hậu. Do bị lấn chiếm, bị phủ đầy mật độ xây dựng lên nhiều khu vực (bê tông hoá) khả năng tự thẩm thấu, tự tiêu nước rất kém, TP.HCM và Hà Nội đều bị tình trạng này. Nó là nguyên nhân chủ yếu của thảm kịch nhiệt độ gia tăng, ngập lụt liên miên…
Phần lớn người dân đô thị Việt Nam hiện nay đều cho rằng mở vòi nước trong nhà là có nước dùng, cho nên có thể bất ngờ, nếu bạn biết mình may mắn thuộc số 2/3 cư dân đô thị được dùng nước máy cá thể. Còn lại dân số đô thị Việt Nam đang dùng nước từ các vòi công cộng, phải mua nước từ xe téc, lấy nước giếng khoan, giếng đào và từ ao, hồ… Nghĩa là dù cuộc đô thị hoá đang xảy ra rất mạnh, nhưng phương cách sinh hoạt (chất lượng sống) vẫn một nửa là nông thôn cũ. Còn tệ hơn nông thôn cũ vì tầng nước mặt hiện nay (khai thác từ giếng khoan, giếng đào, ao hồ…) đã bị ô nhiễm nặng do rác thải, phân bón, thuốc trừ sâu… Hệ thống thoát nước thải đô thị cũng rất yếu kém.
Một thành phố giàu có, đầy ắp hàng hóa, đầy đủ tiện nghi nhưng con người sống trong nó luôn cảm thấy bất an, tính mạng bị đe dọa, rủi ro cao, cuộc sống bấp bênh thì đó không thể gọi là thành phố phát triển bền vững dưới bất kỳ khía cạnh nào. Thành phố bền vững phải có trật tự kỷ cương xã hội, tinh thần thượng tôn pháp luật được đề cao. Nhưng bây giờ, nhìn trong sự vận động quay cuồng của các đô thị lớn, sẽ thấy những mối nguy tiềm ẩn, ngay sát mình. Chất lượng cuộc sống không chỉ là sự giàu sang, xa hoa hiển hiện, nó còn phải là một cuộc sống giàu không gian, đậm bản sắc văn hóa nữa.
Nhưng, mọi lời kêu gọi, mọi kiến nghị nếu không xuất phát từ mục tiêu chung mà chỉ nhăm nhăm vào những lợi ích các nhân, cục bộ, tất sẽ không thể giải quyết được những mẫu thuẫn giữa lợi ích riêng và quyền lợi chung.
Sau nắng nóng sẽ là mưa. Và tiếp đó sẽ là lũ quét, ngập lụt. Quy luật “ăn - trả” dễ nhận thấy hơn bao giờ hết, ít nhất vào lúc này. Thế nhưng, dường như sự lơi lỏng trong quản lý, lòng ham muốn quá độ của con người đang dần đẩy môi trường sống của chính chúng ta ngày càng trở lên khắc nghiệt.
Ngọc Lý
Theo