Bài 1: Nhiều vi phạm trong cổ phần hóa, thoái vốn

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng Công ty Vận tải thủy (nay là Tổng Công ty Vận tải thủy - CTCP).

Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng Công ty Vận tải thủy. Ảnh: Anh Hiếu

Ngày 28/12/2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt phương án sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ Giao thông vận tải, trong đó có việc cổ phần hóa Tổng Công ty Vận tải thủy (VIVASO).

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải có quyết định phê duyệt giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa tại thời điểm 30/6/2013 là hơn 784,5 tỉ đồng, giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp là hơn 327,7 tỉ đồng.

Kết luận thanh tra cho thấy, tại thời điểm thanh tra việc xây dựng phương án cổ phần hoá, trước khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá, VIVASO phải thực hiện việc xác nhận, đối chiếu công nợ và phải được khách nợ, chủ nợ ký biên bản, nhưng trong hồ sơ xác định giá trị doanh nghiệp VIVASO xác nhận, đối chiếu cả những khoản công nợ khi chưa được khách nợ, chủ nợ ký biên bản đối chiếu.

Cảng Hà Nội không theo dõi khoản công nợ phải thu của Công ty TNHH Sao Nam Sông Hồng trên sổ sách kế toán với số tiền 16.388 triệu đồng, dẫn đến việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá, thoái vốn sai mất vốn Nhà nước với số tiền 16.388 triệu đồng cần phải được xử lý theo quy định.

Theo TTCP, việc xác định đối chiếu cả những khoản công nợ khi chưa được khách nợ, chủ nợ ký biên bản đối chiếu thuộc trách nhiệm VIVASO; xác định giá trị doanh nghiệp thiếu vốn, mất vốn Nhà nước 16.388 triệu đồng thuộc trách nhiệm Cảng Hà Nội, VIVASO.

Về việc kiểm kê đối với cảng Việt Trì (tỉnh Phú Thọ), cảng Ninh Phúc (tỉnh Ninh Bình), Bộ Giao thông vận tải phê duyệt Dự án Phát triển giao thông vận tải khu vực đồng bằng Bắc Bộ nhưng không có phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, phương án khai thác sử dụng của dự án.

Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam, VIVASO thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản, thiếu danh mục cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc (dự án WB6); chưa xử lý dứt điểm tài sản đối với quyền sử dụng đất, vi phạm Thông tư 202/2011 của Bộ Tài chính.

Ban Chỉ đạo Cổ phần hóa Bộ Giao thông vận tải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án cổ phần hóa nhưng thiếu trách nhiệm không phát hiện hoặc cố tình không báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc không thể đồng thời thực hiện cổ phần hóa VIVASO và Công ty TNHH MTV Vận tải và xếp dỡ đường thủy nội địa với việc đầu tư nâng cấp cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc bằng nguồn vốn WB6 (trong khi việc cổ phần hóa VIVASO và việc thực hiện dự án WB6 đều do Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo và quản lý).

Tổng Công ty Vận tải thủy - CTCP khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép đã tự ý khai thác, sử dụng một phần cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc (trong giai đoạn 2015-2020) là vi phạm Luật Xây dựng, cần phải được cơ quan chức năng xem xét, xử lý, thu về ngân sách Nhà nước khoản lợi nhuận thu được.

Cơ quan thanh tra cho rằng, khi xem xét cần xét đến các tài sản này đều nằm trên đất do VIVASO quản lý.

Việc làm nêu trên đã dẫn đến hậu quả là phương án cổ phần hóa Tổng Công ty Vận tải thủy thiếu chính xác; tài sản cảng Việt Trì và cảng Ninh Phúc đã hoàn thành từ năm 2015 nhưng đến nay chưa được bàn giao đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định, nguy cơ gây lãng phí vốn đầu tư với số tiền khoảng 134.995 triệu đồng khi không đưa vào sử dụng.

TTCP cũng chỉ rõ, để xảy ra tồn tại và hậu quả nêu trên thuộc trách nhiệm của Ban Quản lý dự án, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải khi thực hiện đầu tư xây dựng (không có phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, phương án khai thác sử dụng của dự án); VIVASO, tổ giúp việc, đơn vị tư vấn, Ban Chỉ đạo Cổ phần hóa, Bộ Giao thông vận tải khi thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án cổ phần hóa không đúng quy định.

Về vùng nước cảng thuỷ, Kết luận thanh tra nêu rõ, Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam và VIVASO đã không đưa thực trạng vùng nước trước cảng do VIVASO quản lý và sử dụng với diện tích 357.000 m2 vào bản công bố thông tin và phương án cổ phần hoá VIVASO là vi phạm quy định khiến phương án cổ phần hoá VIVASO thiếu chính xác.

“Việc không đưa thực trạng vùng nước trước cảng vào phương án cổ phần hoá thuộc trách nhiệm của VIVASO và Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam; không lập hồ sơ xin thuê mặt nước thuộc trách nhiệm VIVASO, VIVASO- CTCP và không chỉ đạo thực hiện việc thuê mặt nước thuộc trách nhiệm các cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai tại địa phương”, TTCP nhấn mạnh.

Liên quan đến việc xác định tài sản là nhà cửa, vật kiến trúc của cảng Hà Nội, cảng Việt Trì, TTCP cho rằng, Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam đã xác định giá trị một số tài sản là nhà cửa, vật kiến trúc của cảng Hà Nội, cảng Việt Trì, trong đó áp dụng hệ số trượt giá không đầy đủ, thiếu cơ sở, mà không xác định theo suất vốn đầu tư được quy định tại Quyết định số 439/QĐ-BXD ngày 26/4/2013 của Bộ Xây dựng, làm giảm giá trị vốn Nhà nước tại doanh nghiệp khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá với số tiền 21.259 triệu đồng so với giá trị Bộ Giao thông vận tải phê duyệt và xác định giá trị một số tài sản là cầu tầu, bến mố thuộc cảng Hà Nội, cảng Việt Trì sai chỉ số trượt giá quy đổi, làm giảm giá trị vốn Nhà nước tại doanh nghiệp khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá với số tiền 1,409 tỷ đồng so với giá trị Bộ Giao thông vận tải phê duyệt là vi phạm quy định tại Khoản 1, Điều 18 Thông tư số 202/2011/TT-BTC ngày 30/12/2011 của Bộ Tài chính.

Việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa giảm sai so với giá trị Bộ Giao thông vận tải phê duyệt với số tiền 22.668 triệu đồng thuộc trách nhiệm Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam; tổ giúp việc, VIVASO, Ban Chỉ đạo Cổ phần hóa Bộ Giao thông vận tải trong việc phối họp, thẩm tra, giám sát và chỉ đạo; số tiền tăng sai nêu trên cần phải được xử lý thu hồi về ngân sách Nhà nước.