Thủ tướng chủ trì Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện tín dụng chính sách xã hội

(Xây dựng) - Chiều 14/8, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị.

Cùng dự Hội nghị có: Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội; các Ủy viên Hội đồng Quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội: Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, Chủ tịch Hội Phụ nữ Việt Nam Hà Thị Nga, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn; lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương. Hội nghị được kết nối trực tuyến từ trụ sở Chính phủ tới điểm cầu 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Ngày 22/11/2014, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 40-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Sau 5 năm triển khai thực hiện Chỉ thị này, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 06-KL/TW ngày 10/6/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW.

Nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW và Kết luận 06-KL/TW của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định (Quyết định số 401/QĐ-TTg ngày 14/3/2016, Quyết định số 1630/QĐ-TTg ngày 28/9/2021) về Kế hoạch triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận số 06-KL/TW, đề ra 4 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu; đồng thời, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương các cấp và Ngân hàng Chính sách xã hội tổ chức triển khai thực hiện.

Các báo cáo, ý kiến tại Hội nghị thống nhất đánh giá, kết quả đạt được trong 10 năm qua đã khẳng định Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận số 06-KL/TW là giải pháp đúng đắn, phù hợp, thiết thực, mang tính đột phá trong chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện tín dụng chính sách xã hội, qua đó, nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các cấp, các ngành và đông đảo mọi tầng lớp nhân dân; sự đánh giá cao của Ngân hàng Thế giới và các tổ chức quốc tế, góp phần thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng mà Đảng, Nhà nước đề ra.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chủ trương xuyên suốt, nhất quán của Đảng, Nhà nước ta trong quá trình xây dựng đất nước là phát triển kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, mọi người dân đều được thụ hưởng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội; không "hy sinh" tiến bộ, công bằng xã hội, an sinh xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; với tinh thần "tất cả cùng phát triển", "không ai bị bỏ lại phía sau", cùng chia sẻ, cùng làm, cùng hưởng, cùng thắng và cùng phát triển. Việc kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, hạn chế phân hóa giàu nghèo, thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển bền vững đất nước.

Theo Thủ tướng, với những kết quả đạt được sau hơn một thập kỷ cả hệ thống chính trị chung tay vào cuộc, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một "điểm sáng" và là một "trụ cột" trong hệ thống các chính sách giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, đặc biệt là người nghèo và đối tượng yếu thế trong xã hội.

Hội nghị đã tổng kết đánh giá những mặt được và chưa được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và đưa ra các kiến nghị. Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Chính sách xã hội tổng hợp, tiếp thu các ý kiến đóng góp, đề xuất, kiến nghị và báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tham mưu, đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư (qua Ban Kinh tế Trung ương) ban hành văn bản phù hợp nhằm tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội trong bối cảnh mới.

Thủ tướng khái quát 6 mặt được chủ yếu trong triển khai Chỉ thị số 40 trong 10 năm qua

Thứ nhất, các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương và Ngân hàng Chính sách xã hội đã xác định rõ nhiệm vụ chỉ đạo đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong chương trình, kế hoạch hoạt động thường xuyên của địa phương, đơn vị.

Thứ hai, Ngân hàng Chính sách xã hội đã không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả mô hình tổ chức, phương thức quản lý tín dụng đặc thù, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Phát huy được vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước, sự đồng hành của cả hệ thống chính trị, huy động được sức mạnh tổng hợp của người dân trong tham gia quản lý, giám sát, triển khai nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước đến người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Ngân hàng Chính sách xã hội được Ngân hàng Thế giới đánh giá là "đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính vi mô lớn nhất Việt Nam và là một trong những ngân hàng cung cấp tài chính vi mô lớn nhất châu Á, là một trong số ít các mô hình thành công và bền vững trên thế giới. Hành trình phát triển của Ngân hàng Chính sách xã hội mang lại những kinh nghiệm và bài học quý giá cho Chính phủ các nước đang phát triển khác".

Thứ ba, Ngân hàng Chính sách xã hội đã tập trung huy động được nguồn vốn lớn, đa dạng, không ngừng tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước, tạo nguồn lực lớn đề từng bước mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay, đáp ứng kịp thời và ngày càng tốt hơn nhu cầu vay vốn của người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Trong 10 năm qua, đã huy động tăng thêm 238.338 tỷ đồng (tăng gấp 2,8 lần so với trước khi thực hiện Chỉ thị), đưa tổng nguồn tín dụng chính sách xã hội đến nay đạt 373.010 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 10,8%.

Điểm nổi bật, đáng biểu dương là 100% địa phương cấp tỉnh, cấp huyện trong cả nước đã quan tâm cân đối, bố trí ngân sách ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội để bổ sung nguồn vốn cho vay đến nay đạt 47.350 tỷ đồng, tăng 43.542 tỷ đồng (gấp 12,4 lần) so với trước khi thực hiện Chỉ thị.

Thứ tư, Ngân hàng Chính sách xã hội đã thực hiện tốt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc rà soát, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách pháp luật nhằm huy động, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực tín dụng chính sách xã hội.

Trong 10 năm qua, nhiều chính sách đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành như: Chính sách cho vay hộ mới thoát nghèo; cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội; cho vay phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; cho vay người chấp hành xong án phạt tù; chính sách cho vay trả lương hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động gặp khó khăn do đại dịch…

Thứ năm, Ngân hàng Chính sách xã hội đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, các tổ chức chính trị-xã hội triển khai nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả các chương trình tín dụng với quy mô không ngừng tăng lên.

Tổng dư nợ các chương trình tín dụng đến nay đạt 350.822 tỷ đồng, tăng 221.365 tỷ đồng (tăng gần 171%) so với cuối năm 2014, với hơn 6,8 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách đang còn dư nợ, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 10,5%.

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đã tiếp tục được triển khai rộng rãi đến 100% xã, phường, thị trấn trong cả nước; giúp trên 21 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách khác được vay vốn với doanh số cho vay đạt 733.152 tỷ đồng, trong đó, đã tập trung ưu tiên cho vay vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn...

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần quan trọng thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, giảm nghèo từ 14,2%, năm 2011 xuống 2,93% cuối năm 2023 (theo chuẩn nghèo đa chiều).

Thứ sáu, Ngân hàng Chính sách xã hội đã chú trọng làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, thiết lập kỷ cương, kỷ luật trong điều hành, tuân thủ quy định trong quản lý, sử dụng nguồn lực của Nhà nước trong triển khai tín dụng chính sách xã hội. Phát huy được vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội, đặc biệt là vai trò kiểm tra, giám sát toàn dân theo phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng".

Đồng thời, đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, cải cách thủ tục giải quyết công việc; thiết lập và tổ chức thực hiện 10.455 điểm giao dịch xã với phương thức "giao dịch tại nhà, giải ngân, thu nợ tại xã", một đặc trưng riêng có, một thế mạnh mà không tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính vi mô nào có được. Bên cạnh đó, đã quan tâm đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao sự chủ động, tích cực của các Bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương các cấp, đặc biệt là sự đóng góp quan trọng của Ngân hàng Chính sách xã hội trong tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị 40, Kết luận 06 của Ban Bí thư và Kế hoạch triển khai chỉ thị, kết luận của Ban Bí thư do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Bên cạnh những kết quả đạt được như trên, Thủ tướng chỉ rõ, việc thực hiện Chỉ thị 40, Kết luận 06 của Ban Bí thư còn một số tồn tại, hạn chế, như cơ cấu nguồn vốn chưa thực sự hợp lý và đảm bảo tính bền vững; nguồn vốn ủy thác tại một số tỉnh còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương; một số chính sách tín dụng mặc dù có điều chỉnh nâng mức cho vay nhưng việc triển khai còn chậm (chương trình tín dụng cấp nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn, cho vay đối với vùng khó khăn...).

Thủ tướng nhấn mạnh 6 bài học kinh nghiệm

Thứ nhất, có chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị là nhân tố quan trọng và quyết định thực hiện thắng lợi Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận 06.

Toàn cảnh Hội nghị.

Thứ hai, thực tế cho thấy địa phương nào cấp ủy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, chính quyền vào cuộc quyết liệt, các ngành phối hợp chặt chẽ trong triển khai thực hiện, có kế hoạch cụ thể, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết thì việc thực hiện chỉ thị, kết luận của Ban Bí thư nơi đó đạt hiệu quả cao.

Thứ ba, Đảng lãnh đạo - Chính quyền quản lý, điều hành - Ngân hàng Chính sách xã hội tham mưu - Mặt trận Tổ quốc giám sát - các tổ chức chính trị-xã hội phối hợp, đóng vai trò quan trọng trong thực hiện tín dụng chính sách xã hội.

Thứ tư, tận tâm, trách nhiệm, sâu sát, gần dân, sát dân, đồng hành cùng người dân, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người nghèo và các đối tượng chính sách khác, thực hiện công khai, minh bạch và có sự giám sát của chính quyền cơ sở, của người dân, tiết giảm chi phí cho người dân, đưa tín dụng chính sách xã hội gần dân, tạo điều kiện, cơ hội cho người có nhu cầu vay vốn, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước.

Thứ năm, công tác thông tin, tuyên truyền về chính sách phải được tiến hành chủ động, thường xuyên, liên tục, kịp thời và đầy đủ tới các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân để biết, kiểm tra, giám sát từ cơ sở.

Thứ sáu, định kỳ thường xuyên sơ kết, đánh giá, rút kinh nghiệm quá trình tổ chức thực hiện chỉ thị, kết luận của Đảng để đề ra những mục tiêu, kế hoạch, lộ trình, giải pháp thực hiện có hiệu quả, phù hợp tình hình thực tiễn.

Theo Thủ tướng, thời gian tới, tình hình quốc tế, khu vực còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Ở trong nước, chúng ta đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức đối với phát triển kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm phúc lợi xã hội và đời sống của nhân dân, đặc biệt là người nghèo và các đối tượng chính sách.

Vì vậy, cần tiếp tục xác định tín dụng chính sách xã hội là giải pháp quan trọng nhằm thực hiện các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước về tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện công bằng, tiến bộ xã hội, thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, cũng như phát triển kinh tế-xã hội của đất nước nhanh, bền vững.

Trên cơ sở kết quả tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW tại các tỉnh, thành phố và tại Hội nghị này, nêu rõ 6 định hướng lớn trong thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, thực hiện hiệu quả hơn nữa các chủ trương, quan điểm của Đảng về chính sách xã hội (Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới) và về tín dụng chính sách xã hội (Chỉ thị 40-CT/TW và Kết luận 06-KL/TW của Ban Bí thư), Chiến lược phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội đến năm 2030 theo Quyết định của của Thủ tướng Chính phủ.

Thứ hai, thực tiễn đã chứng minh mô hình tổ chức, phương thức quản lý tín dụng mà Ngân hàng Chính sách xã hội triển khai trong hơn 20 năm qua là phù hợp với tình hình thực tế, điều kiện trong từng giai đoạn của Việt Nam.

Vì vậy, cần sớm hoàn thiện nghị định về tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội; thực hiện hiệu quả công tác điều hành; nâng cao chất lượng hoạt động ủy thác/ủy nhiệm giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức chính trị-xã hội, ban quản lý tổ tiết kiệm và vay vốn; nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn tại các điểm giao dịch xã.

Đồng thời, tăng cường vai trò, trách nhiệm của chủ tịch UBND cấp xã trong thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với tín dụng chính sách xã hội tại cơ sở.

Thứ ba, các Bộ, ngành Trung ương tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định, nhằm tập trung nguồn lực, cải thiện cơ cấu nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội theo hướng ổn định, bền vững; chủ động báo cáo, tham mưu Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cân đối, cấp đủ vốn điều lệ, cấp bù lãi suất, phí quản lý và vốn thực hiện chính sách tín dụng mới được ban hành, đảm bảo nguồn vốn hoạt động được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm cho Ngân hàng Chính sách xã hội.

Nghiên cứu kỹ, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép tăng hạn mức phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh; tạo điều kiện để Ngân hàng Chính sách xã hội được tiếp nhận nguồn vốn ODA và mở rộng các hình thức huy động vốn… nhằm tăng cường nguồn lực để thực hiện mục tiêu mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay các chương trình tín dụng, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội và thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn tới.

Hoàn thiện, khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách các quy định liên quan tới tổ chức, hoạt động tín dụng chính sách xã hội của Ngân hàng Chính sách xã hội. Nghiên cứu, bổ sung chính sách hỗ trợ tín dụng phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hộ có mức sống trung bình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách về tín dụng, tài chính, lao động, tiền lương... nhằm tạo điều kiện cho Ngân hàng Chính sách xã hội phát triển thành tổ chức có khả năng tự chủ, phát triển ổn định, lâu dài, bền vững, đủ năng lực để thực hiện ngày một hiệu quả hơn tín dụng chính sách xã hội.

Thứ tư, các địa phương cần tiếp tục quan tâm, cân đối, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương ủy thác sang Ngân hàng Chính sách xã hội, nhất là nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm, nguồn vốn cho vay nhà ở xã hội…

Đặc biệt, với tinh thần "Trung ương và địa phương cùng làm", cần quán triệt và tổ chức thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ tài chính, Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, xây dựng gói 30.000 tỷ đồng (cho vay mua, thuê, thuê mua, xây dựng hoặc cải tạo sửa chữa nhà ở để thực hiện chính sách xã hội) giao cho Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện, trong đó 15.000 tỷ từ nguồn phát hành trái phiếu Chính phủ và 15.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác.

Thứ năm, Ngân hàng Chính sách xã hội tập trung ưu tiên nguồn vốn cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Đồng thời, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, nâng cao năng lực dự báo, phân tích; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, hiện đại hóa ngân hàng; nâng cao năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp; xây dựng đội ngũ cán bộ có uy tín, phong cách làm việc tiên tiến, hiện đại, tận tâm, tận tụy phục vụ người dân.

Thứ sáu, Thủ tướng đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức chính trị-xã hội tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giám sát, phản biện xã hội đối với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội cũng như đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội.

Với phương châm hành động "thấu hiểu lòng dân, tận tâm phục vụ, nâng cao hiệu quả", Thủ tướng tin tưởng rằng Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ phát huy truyền thống, kết quả đạt được, kinh nghiệm trong triển khai thực hiện, khắc phục những hạn chế, tồn tại, nỗ lực hơn nữa, thực hiện tốt hơn nữa những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, khẳng định được sứ mệnh và trách nhiệm xã hội to lớn của mình.

Trong đó, mở rộng quy mô tín dụng, nâng cao quy mô cho vay, tăng cường đối tượng cho vay, nhất là đối tượng là người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, người yếu thế, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, bị ảnh hưởng bởi thiên tai; tạo công ăn việc làm, tạo sinh kế, tạo điều kiện cho những người yếu thế phát huy sức mạnh nội sinh, tự tin, tự lực, tự cường, vượt lên khó khăn, thách thức, nghịch cảnh, thoát nghèo, tiến tới làm giàu, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, tiến bộ; góp phần thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội rất nhân văn, bao trùm, tổng thể, toàn diện của Đảng, Nhà nước ta.