Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bị thu hẹp chủ yếu do những bất ổn trong lĩnh vực bất động sản

(Xây dựng) - Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dự kiến chậm lại ở mức 5,8% trong năm 2023 và 6,0% trong năm 2024, so với dự báo hồi tháng 4 năm 2023 lần lượt là 6,5% và 6,8%, chủ yếu do nhu cầu bên ngoài suy yếu.

Họp báo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) vào ngày 27/9.

Kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu suy yếu

Báo cáo Triển vọng Phát triển châu Á (ADO) tháng 9 năm 2023 lưu ý rằng, những yếu tố chính tác động tới nền kinh tế bao gồm tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu, việc thắt chặt tiền tệ ở một số quốc gia phát triển và sự gián đoạn do căng thẳng địa chính trị toàn cầu gia tăng. Các dự báo về lạm phát được điều chỉnh giảm từ 4,5% xuống còn 3,8% cho năm 2023 và từ 4,2% xuống còn 4,0% cho năm 2024.

Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam chia sẻ: “Môi trường bên ngoài yếu kém, gồm cả sự phục hồi chậm chạp tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, đã ảnh hưởng tiêu cực tới lĩnh vực sản xuất định hướng xuất khẩu của Việt Nam, làm thu hẹp sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần nhờ tiêu dùng trong nước mạnh mẽ, được hỗ trợ bởi lạm phát ở mức vừa phải, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công và cải thiện các hoạt động thương mại”.

Kinh tế phục hồi bị ảnh hưởng bất lợi do nhu cầu bên ngoài giảm. Trong 8 tháng đầu năm 2023, khách quốc tế đến Việt Nam đạt 7,8 triệu lượt, cao gấp 5,4 lần so với một năm trước đó (nhưng vẫn chỉ bằng xấp xỉ 70% mức trước đại dịch).

Chỉ số sản xuất công nghiệp giảm 0,4% trong 8 tháng đầu năm 2023, khiến số doanh nghiệp phải đóng cửa ngày càng nhiều. Tính trung bình, mỗi tháng có 15.600 công ty đóng cửa và hàng trăm nghìn công nhân bị mất việc. Tăng trưởng chung của lĩnh vực công nghiệp và xây dựng giảm còn 1,1% trong nửa đầu năm 2023. Tuy nhiên, tăng trưởng của ngành Xây dựng đạt 4,7% so với mức 4,2% của năm ngoái, khi các hạn chế đi lại được dỡ bỏ. Lĩnh vực nông nghiệp duy trì được đà tăng mạnh, đạt 3,1% sau khi giá cả hàng hóa tăng, khuyến khích gia tăng các hoạt động nông nghiệp.

Về phía cầu, sự phục hồi của du lịch nội địa giúp tiêu dùng tăng 2,7% trong nửa đầu năm 2023. Tuy nhiên, đầu tư vẫn giảm trong nửa đầu năm 2023 do tổng tích lũy tài sản cố định giảm còn 1,2% so với mức 3,8% một năm trước đó. Giải ngân vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 10 tỷ USD trong nửa đầu năm 2023, bằng mức của năm trước. Tuy nhiên, cam kết vốn FDI trong nửa đầu năm 2023 ước tính đạt 13,4 tỷ USD, giảm 4,3% so với cùng kỳ năm trước do những căng thẳng địa chính trị và điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt. Nhu cầu bên ngoài yếu khiến thương mại suy giảm, hạn chế mức tăng trưởng chung.

Những dấu hiệu suy yếu của kinh tế bắt đầu xuất hiện từ những tháng cuối năm và vẫn tiếp diễn trong nửa đầu năm 2023.

Trong 8 tháng đầu năm, áp lực lạm phát giảm nhẹ nhờ giá dầu giảm và tỷ giá hối đoái ổn định. Tăng trưởng thấp và lạm phát ở mức vừa phải dẫn đến việc Chính phủ theo đuổi chính sách tiền tệ hỗ trợ tăng trưởng. Trong tháng 6 năm 2023, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ngân hàng Trung ương đã giảm lãi suất điều hành thêm 50 điểm cơ bản, đây là lần điều chỉnh lãi suất điều hành thứ tư trong năm nay.

Tuy nhiên, nhu cầu tín dụng vẫn yếu, phản ánh những khó khăn của nền kinh tế thực. Tăng trưởng tín dụng ước đạt 9,3% trong nửa đầu năm 2023, so với mức tăng trưởng 16,8% của cùng kỳ năm trước. Chính sách tiền tệ linh hoạt cùng với việc thay đổi lãi suất điều hành thích ứng và tỷ giá hối đoái ổn định đã giúp nền kinh tế dần phục hồi.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bị thu hẹp, chủ yếu do những bất ổn trong lĩnh vực bất động sản. Tâm lý thị trường đã phần nào ổn định do các quy định được sửa đổi kịp thời và các chính sách hoãn trả nợ, gồm cả tái cơ cấu trái phiếu. Tuy nhiên, lượng trái phiếu phát hành của doanh nghiệp, đặc biệt là phát hành trái phiếu bất động sản, đã sụt giảm đáng kể. Dư nợ trái phiếu có vấn đề so với tổng tín dụng ngân hàng là tương đối nhỏ, nhưng những bất ổn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản có thể gây hiệu ứng lan tỏa sang khu vực ngân hàng.

Để giúp bình ổn thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước đã cho phép các ngân hàng mua lại trái phiếu chưa niêm yết có xếp hạng nội bộ cao nhất mà không cần phải chờ một năm sau khi bán. Ngân hàng Nhà nước cũng chỉ đạo các ngân hàng triển khai gói tín dụng ưu đãi 120 nghìn tỷ đồng cho vay nhà ở.

Du lịch và dịch vụ liên quan đang dần “hồi sinh”

Kim ngạch xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2023 giảm 10,0% so với cùng kỳ năm 2022. Sản xuất đình trệ làm giảm kim ngạch nhập khẩu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. Nguyên liệu đầu vào cho sản xuất chiếm 93,8% tổng kim ngạch nhập khẩu nhưng đã giảm tới 16,4%, xuống còn 194,7 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm 2023.

Lĩnh vực dịch vụ được các chuyên gia của ADB kỳ vọng tiếp tục mở rộng nhờ sự hồi sinh của ngành Du lịch và sự phục hồi của các dịch vụ liên quan.

Trong khi sản xuất công nghiệp của Việt Nam bị thu hẹp do nhu cầu toàn cầu sụt giảm, các lĩnh vực khác được dự báo tăng trưởng lành mạnh. Lĩnh vực dịch vụ được kỳ vọng tiếp tục mở rộng nhờ sự hồi sinh của ngành Du lịch và sự phục hồi của các dịch vụ liên quan. Nông nghiệp sẽ được hưởng lợi từ giá lương thực tăng, và dự kiến tăng trưởng 3,2% trong năm 2023 và năm tiếp theo.

Báo cáo cũng nhấn mạnh những rủi ro đáng kể đối với triển vọng này. Ở trong nước, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công và những yếu kém về cấu trúc trong nội tại nền kinh tế là những nguy cơ chính dẫn tới giảm tốc tăng trưởng.

Dự báo lạm phát trong báo cáo Triển vọng Phát triển Châu Á (ADO) tháng 4 năm 2023 được hạ xuống còn 3,8% cho năm 2023 và 4,0% cho năm 2024. Trong thời gian tới, theo các chuyên gia của ADB, sự phối hợp về chính sách có thể giúp kinh tế phục hồi một cách hiệu quả, trong bối cảnh giá cả tương đối ổn định và nhu cầu còn yếu.