Hội thảo Quy hoạch và phát triển đô thị bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long

(Xây dựng) – Sáng 18/7, tại thành phố Vị Thanh đã diễn ra Hội thảo Quy hoạch và phát triển đô thị bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long do Ban Kinh tế Trung ương, Bộ Xây dựng, Cơ quan phát triển Pháp (AFD) và UBND tỉnh Hậu Giang cùng phối hợp tổ chức.

Hội thảo Quy hoạch và phát triển đô thị bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Đây là hoạt động trong chuỗi hội thảo cấp quốc gia về chủ đề tăng cường khả chống chịu và phục hồi của các đô thị Việt Nam trước tác động của biến đổi khí hậu. Hội thảo diễn ra trong vòng nửa ngày kết hợp với chuyến đi thực địa tại từng địa phương. Đây không chỉ là cơ hội để các đại biểu chia sẻ những thách thức mà người dân và chính quyền ở Đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối mặt, thảo luận về các cách thức hỗ trợ Việt Nam nhằm đạt được các mục tiêu tăng cường khả năng chống chịu của các tỉnh, thành phố trước tác động của biến đổi khí hậu, cắt giảm lượng phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường, mà các đại biểu còn được trực tiếp tham quan và tìm hiểu về một số giải pháp và mô hình tốt đã, đang và sẽ được triển khai tại các đô thị chủ nhà.

Các chuyên gia từ Cerema - một cơ quan Nhà nước chuyên về nghiên cứu và kỹ thuật hàng đầu của Pháp trong lĩnh vực quy hoạch đô thị, gắn kết khu vực, trung hòa khí hậu, chuyển đổi năng lượng và sinh thái cho các thành phố và xây dựng khả năng chống chịu - sẽ chia sẻ kinh nghiệm của Pháp trong việc thiết kế các giải pháp và áp dụng các công cụ để giải quyết các thách thức liên quan đến biến đổi khí hậu.

Ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết: “Nghị quyết 06 đã xác định các quan điểm và nhiệm vụ phải đổi mới tư duy, lý luận và phương pháp quy hoạch đô thị; bảo đảm quy hoạch đô thị phải có tầm nhìn dài hạn, đồng bộ và hiện đại, lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm; thực hiện đổi mới toàn diện về phương pháp, quy trình, nội dung và sản phẩm quy hoạch theo hướng quy hoạch đô thị phải có cách tiếp cận đa ngành, bao trùm với tầm nhìn dài hạn, toàn diện, có tính chiến lược, tôn trọng quy luật thị trường và nguyên tắc phát triển bền vững; bảo đảm tính tầng bậc, liên tục, thống nhất, đầy đủ, tích hợp của hệ thống quy hoạch; gắn kết chặt chẽ với quy hoạch nông thôn; phân định rõ các vùng trong nội dung quy hoạch đô thị và áp dụng các công cụ kiểm soát phát triển theo quy hoạch và kế hoạch; gắn quy hoạch đô thị với nguồn lực thực hiện; tổ chức quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị, vùng đô thị, nhất là quy hoạch xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, khu công cộng, quy hoạch quản lý sử dụng không gian nối, không gian ngầm và hệ thống công trình ngầm đô thị.Về phát triển đô thị, Nghị quyết 06 đã xác định định hướng phát triển hệ thống đô thị bền vững theo mạng lưới, phân bổ hợp lý, phù hợp với từng vùng, miền, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, cân đối giữa các vùng, miền; phát triển các đô thị có chức năng tổng hợp với quy mô và dân số ở mức hợp lý theo hướng đô thị xanh, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai và dịch bệnh; bảo đảm tính kết nối cao giữa các đô thị; tập trung xây dựng và triển khai hiệu quả các đề án, chương trình quốc gia về phát triển đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu”.

Theo ông Nguyễn Đức Hiển, Vùng Đồng bằng sông Cửu Long bao gồm 13 tỉnh, thành phố; là vùng có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội; môi trường sinh thái, quốc phòng, an ninh (là vùng chiếm 12% diện tích, 19% dân số của cả nước, có mạng lưới sông, kênh, rạch dày đặc; có lợi thế về phát triển nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm, du lịch, năng lượng tái tạo; là trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất của Việt Nam: đóng góp 50% sản lượng lúa, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản và 70% các loại trái cây của cả nước; 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu; có vị trí thuận tiện trong giao thương với các nước ASEAN và Tiểu vùng sông Mê Kông) song đây cũng là vùng đang chịu tác động lớn về thiên tai và biến đổi khí hậu, được cảnh báo là 1 trong 3 vùng đồng bằng bị ngập lụt, mất đất lớn nhất trên thế giới (một số nghiên cứu dự báo đến cuối thế kỷ XXI, mực nước biển dâng từ 0,5-1m, kéo theo khoảng 39% diện tích, 35% dân số Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng. Toàn bộ 13 tỉnh, thành phố tại Đồng bằng sông Cửu Long đều có nguy cơ ngập, trong đó một số đô thị lớn, trung bình có nguy cơ ngập cao như: Thành phố Rạch Giá, thành phố Hà Tiên (Kiên Giang), thành phố Cà Mau (tỉnh Cà Mau), thành phố Sóc Trăng (tỉnh Sóc Trăng), thành phố Vị Thanh (tỉnh Hậu Giang) và thành phố Cần Thơ.

Với tính chất quan trọng của vùng, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 02 tháng 04 năm 2022 về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (sau đây gọi là Nghị quyết số 13-NQ/TW); Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 287/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch Vùng Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ đô thị hóa của vùng đạt khoảng 42 đến 48% (hiện nay, Đồng bằng sông Cửu Long có 174 đô thị gồm: 01 đô thị trực thuộc Trung ương, 02 đô thị loại I thuộc tỉnh, 12 đô thị loại II, 09 đô thị loại III, 23 đô thị loại IV và 127 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa toàn vùng đạt 31,16%, tăng 4,6% so với năm 2015); các định hướng lớn như: phát triển hệ thống đô thị Đồng bằng sông Cửu Long theo hướng phân bố hợp lý tại các vùng đô thị, dọc theo các hành lang phát triển chính của vùng; mô hình đô thị sinh thái, nén, thích ứng biến đổi khí hậu.

TS.KTS. Trần Thị Lan Anh - Phó Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng) cho rằng: “Một số nhiệm vụ giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu cần được tiếp tục nghiên cứu, triển khai trong quy hoạch, xây dựng và quản lý phát triển đô thị khu vực ĐBSCL”. Bà Trần Thị Lan Anh thông tin cho biết toàn bộ 13 tỉnh thành có nguy cơ ngập cao: Tỉnh Kiên Giang (80%), Hậu Giang (80%), Bạc Liêu (40-50%), Sóc Trăng (25-30%), Cà Mau (40-50%). Khu vực ngập nông dưới 1m có 23 đô thị trong đó có 03 thành phố là: Cần Thơ, Rạch Giá và Mỹ Tho. Một số đô thị lớn, trung bình có nguy cơ ngập cao với tỷ lệ phần trăm diện tích ngập là: Thành phố Rạch Giá (85-90%), Hà Tiên (85-90%), Vị Thanh (85-90%), Vị Thanh (85-90%), Cà Mau (60-70%), Sóc Trăng (10-20%), Cần Thơ (5-10%), thị xã Gò Công (20-25)… Theo đó, 05 giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Đồng bằng sông Cửu Long là: Kết hợp phi tập trung và tập trung “nén” chủ động “dành chỗ cho nước”. Đảm bảo sự cân bằng hệ sinh thái và cấu trúc sông, kênh, rạch hiện có. Chọn đất phát triển đô thị, điểm dân cư nông thôn tính đến tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, phù hợp với đặc điểm cấu trúc địa hình tự nhiên. Lồng ghép giải pháp phát triển hạ tầng kỹ thuật với giải pháp phát triển giao thông-thủy lợi. Liên kết đô thị nông thôn theo tiểu vùng ngập để có giải pháp chống ngập và mô hình phát triển phù hợp, tương thích.

Phát biểu chào mừng Hội thảo, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang Đồng Văn Thanh, địa phương đăng cai tổ chức Hội thảo chia sẻ: “Sau gần 20 năm xây dựng và phát triển, hệ thống đô thị của tỉnh đã thay đổi rõ nét theo hướng phát triển mạnh về số lượng và chất lượng. Năm 2004 khi mới chia tách thì tỉnh có 09 đô thị (01 đô thị loại IV và 08 đô thị loại V) hạ tầng đô thị còn nhiều mặt hạn chế, đến nay, đã tỉnh có 19 đô thị (01 đô thị loại II, 02 đô thị loại III, 16 đô thị loại V), tỷ lệ đô thị hóa đạt 29,75%. Các đô thị đều phát triển khá đồng bộ từ hình thái kiến trúc đến hạ tầng kỹ thuật. Các đô thị trung tâm đều phát triển nhanh, hài hòa, bền vững đã từng bước đáp ứng và ngày càng hoàn thiện được các chỉ tiêu đô thị.

Dự án “Phát triển đô thị xanh thích ứng với biến đổi khí hậu thành phố Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề xuất dự án tại Công văn số 349/TTg-QHQT ngày 15/4/2022. Trên cơ sở góp ý của các Bộ, ngành Trung ương dự án đã được HĐND tỉnh Hậu Giang thông qua chủ trương đầu tư dự án tại Nghị Quyết số 10/NQ-HĐND ngày 25/4/2023. Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 1.211,372 tỷ đồng (tương đương 44.457.280 Euro), sử dụng nguồn vốn vay AFD và vốn đối ứng của tỉnh. Thời gian thực hiện năm 2023 - 2026. Với mục tiêu xây dựng thành phố Ngã Bảy thành đô thị xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu, theo hướng hiện đại, tiếp cận các tiêu chuẩn đô thị xanh, đô thị văn minh đối với các đô thị trọng điểm của tỉnh để đảm bảo xứng tầm phát triển là một trong các đô thị hạt nhân của tỉnh”.

Thành phố Ngã Bảy được xây dựng phát triển đô thị xanh thích ứng biến đổi khí hậu.

Ông Hervé Conan - Giám đốc AFD Việt Nam mong muốn: “Việc chia sẻ kinh nghiệm từ các chuyên gia Pháp lần này sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách cấp địa phương của Việt Nam có được cái nhìn sâu và rộng hơn về những thách thức mà họ phải đối mặt ngay tại chính địa phương của họ. Các trao đổi tập trung xoay quanh vấn đề quản lý rủi ro thiên tai, các mô hình và công cụ phát triển đô thị tương ứng với 3 khu vực miền núi, ven biển và Đồng bằng sông Cửu Long, các cách tiếp cận được ưu tiên trong bối cảnh đô thị phát triển mạnh mẽ và những điều chỉnh cần thiết của địa phương để thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu”.