Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long”

(Xây dựng) – Chiều ngày 10/6 tại Thành phố Cần Thơ, Bộ Xây dựng phối hợp với UBND Thành phố Cần Thơ tổ chức Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long”; Báo Xây dựng là đơn vị thực hiện.

Diễn đàn nhằm đưa ra những phân tích, nhận định đa chiều, đánh giá toàn cảnh về hạ tầng, phát triển kinh tế khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần tìm ra giải pháp, tạo động lực phát triển hạ tầng, phát triển kinh tế vùng và kết nối giữa khu vực với các tỉnh phía Nam. Thông qua Diễn đàn này, sẽ góp phần đóng góp vào những chính sách điều hành của Chính phủ, Bộ, Ban, ngành; nhằm hoàn thiện xây dựng hệ thống hạ tầng, giải ngân vốn đầu tư công, quy hoạch phát triển đô thị. Tạo động lực phát triển kinh tế bứt phá cho Đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn mới.

Tham dự Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long”; Về phía Bộ, Ban, ngành trung ương có: Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên thường trực, Uỷ ban Kinh tế Quốc hội; ông Phạm Hoàng Mai - Vụ trưởng Vụ Kinh tế Đối ngoại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Về phía Bộ Xây dựng có: Ông Nguyễn Tường Văn – Ủy viên Ban cán sự Đảng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng; ông Tạ Quang Vinh – Cục trưởng Cục hạ tầng kỹ thuật; PGS.TS Vũ Ngọc Anh - Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và môi trường; Về phía UBND Thành phố Cần Thơ có: Ông Trần Việt Trường – Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Cần Thơ; Về phía Báo Xây dựng – Đơn vị thực hiện Diễn đàn có: Ông Nguyễn Anh Dũng – Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Xây dựng, Bí thư Chi bộ - Tổng biên tập Báo Xây dựng.

Diễn đàn cũng có sự tham gia của lãnh đạo các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long: UBND tỉnh Bạc Liêu; UBND tỉnh Long An; UBND tỉnh Hậu Giang; UBND tỉnh Bến Tre; đại diện các Sở, Ban, ngành các tỉnh, thành phố; Đại diện các Hiệp hội và các Hội nghề nghiệp; các doanh nghiệp xây dựng, bất động sản tại khu vực; Đại diện các ngân hàng; các chuyên gia trong nước và quốc tế...Diễn đàn với sự đóng góp tham luận của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý, doanh nghiệp và lãnh đạo địa phương sẽ cùng phân tích các góc nhìn về thách thức, bất cập trong hạ tầng và sự phát triển kinh tế Vùng; đồng thời, tổng hợp các giải pháp để thúc đẩy phát triển hạ tầng, cơ chế chính sách, thu hút đầu tư, minh bạch về pháp lý dự án…tạo động lực phát triển kinh tế bứt phá cho Đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn mới.

Diễn đàn có sự đồng hành từ: Tổng Công ty Khí Việt Nam - CTCP (PV Gas), Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và nhiều đơn vị khác...

Toàn cảnh Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long”.

Ngày 18/06/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Nghị quyết số 78/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 2/4/2022 về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực có vị thế hết sức quan trọng và có nhiều tiềm năng, lợi thế cho phát triển. Chính vì vậy, mục tiêu đến năm 2030 của khu vực này là mức tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021 – 2030 phải đạt khoảng 6,5 - 7% năm. Đây là cơ sở quan trọng cho sự ra đời của các cơ chế, chính sách mới để khai thác và phát huy ở mức cao nhất các tiềm năng, lợi thế cho sự phát triển nhanh và bền vững toàn vùng và của các địa phương trong thời gian tới.

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, hiện nay Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 13 địa phương Đồng bằng sông Cửu Long đã xây dựng 16 đề xuất dự án với tổng mức đầu tư 94.328 tỷ đồng. Trong đó, vốn đối ứng 28.046 tỷ đồng, vốn vay nước ngoài 2,817 tỷ USD tương đương 66.282 tỷ đồng. Hầu hết các dự án này là dự án đầu tư xây dựng hạ tầng để phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long ứng phó với biến đổi khí hậu (Mekong DPO).

Số liệu nghiên cứu cho thấy, Đồng bằng sông Cửu Long luôn có tỷ lệ đô thị hóa cao của cả nước với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của cả nước 1,3 đến 1,5 lần. Cùng với đó, hạ tầng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long cũng liên tục được đầu tư mạnh mẽ. Sở hữu tiềm năng du lịch, nông nghiệp, năng lượng tái tạo, bất động sản, logicstic, công nghiệp...nếu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông được đầu tư đồng bộ, nguồn vốn hỗ trợ kịp thời, thì khu vực sẽ có nhiều điều kiện để phát triển kinh tế, gắn kết với liên kết vùng miền.

Chính phủ đang có những chiến lược đánh thức tiềm năng khu vực này bằng việc đầu tư hạ tầng, phát triển cầu, đường cao tốc nối từ Thành phố Hồ Chí Minh đến Thành phố Cần Thơ và kết nối với Đồng bằng sông Cửu Long, nâng cấp các đô thị hiện hữu…Bộ Xây dựng cũng đã ban hành Quyết định số 110/QĐ-BXD về kế hoạch hành động của Bộ Xây dựng thực hiện Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 18/06/2022 của Chính phủ; Nghị quyết số 13 - NQ/TW ngày 02/04/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Với những giải pháp quan trọng nhằm: Tập trung công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển và đẩy mạnh liên kết vùng. Hoàn thiện và tổ chức thực hiện Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; lồng ghép các nội dung quy hoạch của vùng vào Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia. Lập Đồ án xây dựng các nhà máy nước quy mô vùng phù hợp với quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Tường Văn – Ủy viên Ban cán sự Đảng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh: Đây là Diễn đàn rất quan trọng nhằm tham vấn ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý để thúc đẩy phát triển kinh tế Vùng đồng bằng sông Cửu Long thông qua thúc đẩy các động lực tiềm năng từ nâng cấp hệ thống hạ tầng kỹ thuật Vùng và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu. Thay mặt lãnh đạo Bộ Xây dựng, tôi xin nhiệt liệt chào mừng các đồng chí đại diện các cơ quan của Quốc hội, Bộ, Ban, ngành trung ương, đại diện lãnh đạo các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước và các chuyên gia, các nhà khoa học, các Tổ chức Quốc tế, Hiệp hội nghề nghiệp và các cơ quan thông tấn báo chí đã về dự Diễn đàn.

Ông Nguyễn Tường Văn – Ủy viên Ban cán sự Đảng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng phát biểu tại Diễn đàn.

Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực có vị thế hết sức quan trọng và có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế toàn diện. Chính vì vậy, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 đặt mục tiêu đến năm 2030 của khu vực là mức tăng trưởng bình quân phải đạt khoảng 6,5 - 7% /năm. Đây là cơ sở quan trọng cho sự ra đời của các cơ chế, chính sách mới nhắm khai thác và phát huy ở mức cao nhất các tiềm năng, lợi thế cho sự phát triển nhanh và bền vững của các địa phương trong vùng.

Để thực hiện mục tiêu trên, phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật là điều kiện thiết yếu và cấp bách. Quy mô, chất lượng, sự phân bố hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật như giao thông, cấp nước, thoát nước, chất thải rắn, thông tin liên lạc, truyền tải và phân phối năng lượng…sẽ ảnh hưởng đến sự phân bố các ngành sản xuất và các lĩnh vực kinh tế quan trọng trong xã hội. Việc củng cố, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật góp phần kích thích đầu tư, tạo thuận lợi cho việc xây dựng, mở rộng các đô thị, khu công nghiệp, từ đó thúc đẩy thị trường phát triển, làm gia tăng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và lưu thông hàng hóa trong nền kinh tế, tạo động lực cho quá trình phân bố lại dân cư, lao động.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cũng đánh giá: Trong những năm gần đây, công tác đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật vùng Đồng bằng sông Cửu Long được quan tâm, đẩy mạnh, đã đạt được nhiều kết quả cụ thể, tích cực. Hệ thống giao thông và các loại hình giao thông được quan tâm đầu tư mới và chú trọng hơn về sự đồng bộ, tính kết nối, liên thông. Tỷ lệ đô thị hóa tăng lên; chất lượng đô thị trong vùng từng bước được cải thiện, đảm bảo tốt hơn điều kiện sống cho người dân. Các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới, các tổ chức Quốc tế khác về nâng cấp đô thị, cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải được triển khai thực hiện có hiệu quả và đều phát huy những kết quả tích cực, góp phần cải thiện đời sống của người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại các đại phương trong vùng.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả tích cực đạt được, hạ tầng kỹ thuật Vùng Đồng bằng Sông Cửu Long vẫn chưa đạt được yêu cầu phát triển như mong muốn và nhìn chung vẫn còn là một điểm nghẽn cho sự phát triển của toàn Vùng. Nhận thức đúng vai trò, vị trí của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội chung của cả nước, cũng như vai trò quan trọng của phát triển kết cấu hạ tầng cũng như ảnh hưởng do tồn tại, hạn chế của hệ thống kết cấu này đối với sự phát triển của Vùng, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chỉ đạo, định hướng về chiến lược vĩ mô, các chủ trương, chính sách trọng tâm cho phát triển Đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, để các định hướng, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển hạ tầng kỹ thuật vùng Đồng bằng Sông Cửu Long nói riêng và phát triển kinh tế - xã hội toàn Vùng nói chung nhanh chóng đi vào cuộc sống và phát huy hiệu lực, hiệu quả như mong muốn, không thể thiếu sự đóng góp, chung tay của trực tiếp của chính quyền địa phương trong Vùng, các chuyên gia, các nhà khoa học, các Tổ chức Quốc tế, Hiệp hội nghề nghiệp, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Theo đó, Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – phát triển kinh tế Vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Báo Xây dựng thực hiện ngày hôm nay kỳ vọng sẽ là cơ hội nhằm tập hợp những phân tích, báo cáo, nhận định chuyên sâu, đa chiều, đánh giá khách quan về toàn cảnh bức tranh tình hình phát triển hạ tầng kỹ thuật và kinh tế khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; nêu lên thực trạng, những thách thức cũng như cơ hội khu vực này để góp phần tìm ra giải pháp, tạo động lực phát triển bền vững kinh tế vùng và kết nối giữa khu vực với toàn bộ các tỉnh phía Nam.

Nội dung chính Diễn đàn với 04 chuyên đề chính gồm: (1) Thực trạng phát triển Hạ tầng kỹ thuật và kinh tế Vùng Đồng bằng sông Cửu Long; (2) Tiềm năng, cơ hội; (3)Thách thức phát triển (4) Động lực mới phát triển Kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long. Các ý kiến trao đổi, thảo luận, tham luận tại Diễn đàn ngày hôm nay sẽ góp phần quan trọng để Bộ Xây dựng và các Bộ ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách cho phát triển Vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng như cải thiện và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách Vùng hiện có trong thời gian tới.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Trần Việt Trường – Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Cần Thơ cho biết: Cần Thơ là thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc văn hóa sông nước Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long chiếm 12,8% diện tích cả nước, dân số chiếm 18% cả nước, sản lượng lúa chiếm trên 50% cả nước, GDP chiếm khoảng 12% cả nước. Tuy nhiên GRDP bình quân đầu người của Vùng thấp hơn mức bình quân chung cả nước, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế, thiếu các hạ tầng quan trọng làm động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội như: Chưa có cảng đầu mối, trung tâm logistics lớn, hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp xuống cấp, nhiều khu vực còn là vùng trũng y tế, giáo dục của cả nước.

Ông Trần Việt Trường – Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Cần Thơ phát biểu tại Diễn đàn.

Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn - đến năm 2045. Trong đó, xác định Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có vai trò, vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước. Phát triển nhanh và bền vững phù hợp với vai trò, vị trí chiến lược của vùng; trở thành vùng phát triển hiện đại, sinh thái, văn minh và bền vững là nhiệm vụ xuyên suốt, trọng tâm, có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển của các địa phương trong vùng và cả nước.

Từ mục tiêu đến quan điểm trên được Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 18/6 /2022 của Chính phủ, cụ thể hóa thành các nhiệm vụ giải pháp cụ thể: Mỗi Đảng bộ, chính quyền các địa phương trong Vùng đều ban hành kế hoạch/chương trình hành động thực hiện các nội dung đã được trung ương, Chính phủ chỉ ra…

Ông Trần Việt Trường – Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Cần Thơ đề xuất: Trên cơ sở mục tiêu, nhiệm vụ đề ra, Thành phố Cần Thơ đề xuất một số nội dung cụ thể: Đối với Bộ Xây dựng, quan tâm phối hợp hỗ trợ, hướng dẫn Thành phố Cần Thơ thủ tục thành lập Trung tâm liên kết sản xuất chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp Vùng Đồng bằng sông Cửu Long tại Thành phố Cần Thơ. Ưu tiên phối hợp tham mưu trình Chính phủ xem xét chấp thuận sớm đầu tư Dự án nâng cấp, mở rộng Cảng Hàng không Quốc tế Cần Thơ đạt chuẩn cấp vùng, cấp khu vực…

Thành phố Cần Thơ đề xuất xây dựng Dự án “Kết nối đường sắt Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ và đầu tư xây dựng Đường cao tốc trên cao” (vì hiện tại, Đồng bằng sông Cửu Long chỉ có trục chính Quốc lộ đường bộ, các địa phương trong vùng đang trên đà phát triển, lượng xe lưu thông trên đường ngày càng nhiều, đặc biệt Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sông nước với hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt. Nên việc xây dựng đường cao tốc trên cao là rất phù hợp và mang tính cấp thiết). Đề nghị Bộ Xây dựng ghi nhận đề xuất này của Thành phố Cần Thơ để tổng hợp trình Chính phủ cho chủ trương.

Đầu tư xây dựng hạ tầng - Mục tiêu quan trọng phát triển kinh tế Cần Thơ và Đồng bằng sông Cửu Long (Ảnh: Ninh Nhi).

Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Tuyến đường kết nối thành phố Sa Đéc tỉnh Đồng Tháp với quận Ô Môn thành phố Cần Thơ và huyện Giồng Riềng tỉnh Kiên Giang, trong đó có Cầu Ô Môn là hạng mục quan trọng nhằm đồng bộ toàn tuyến. Đây là dự án hạ tầng giao thông quan trọng mang tính kết nối liên vùng và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch Vùng Đồng bằng sông Cửu Long tại Quyết định 287/QĐ-TTg ngày 28/02/2022. Vừa qua thành phố đã làm việc, đàm phán với cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA để tài trợ vốn ODA thực hiện dự án Cầu Ô Môn và thành phố đã đề xuất dự án này được tham gia vào chương trình DPO hỗ trợ ngân sách có mục tiêu phát triển bền vững Vùng Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu. Trường hợp không thể cân đối đủ nguồn từ chương trình DPO, thành phố đề xuất thực hiện đầu tư theo phương thức hợp tác công tư PPP nhằm sớm thực hiện đồng bộ hạng tầng giao thông quan trọng này của Vùng.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Nguyễn Anh Dũng – Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Xây dựng, Bí thư Chi bộ - Tổng Biên Tập Báo Xây dựng nhấn mạnh: Dưới sự chỉ đạo của Bộ Xây dựng, Báo Xây dựng phối hợp với UBND Thành phố Cần Thơ tổ chức Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long”. Đây là Diễn đàn chuyên sâu nhằm đưa ra những phân tích, nhận định đa chiều, đánh giá khách quan về toàn cảnh bức tranh kinh tế khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần tìm ra giải pháp, tạo động lực phát triển bền vững kinh tế vùng và kết nối giữa khu vực với toàn bộ các tỉnh phía Nam.

Ông Nguyễn Anh Dũng – Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Xây dựng, Bí thư Chi bộ - Tổng Biên Tập Báo Xây dựng phát biểu khai mạc Diễn đàn.

Diễn đàn “Triển vọng đầu tư xây dựng hạ tầng – Phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long” sẽ nêu lên những thách thức, bất cập trong phát triển kinh tế, ở các lĩnh vực như du lịch, hạ tầng đô thị, bất động sản, năng lượng, giao thông chưa tương xứng với tiềm năng vốn có của vùng. Diễn đàn cũng sẽ tổng hợp các giải pháp từ các nhà quản lý, các chuyên gia, doanh nghiệp…về thúc đẩy phát triển hạ tầng, cơ chế chính sách, thu hút đầu tư, tính minh bạch về pháp lý của dự án, tạo động lực phát triển kinh tế bứt phá trong giai đoạn mới.

Với những lý do trên, Tổng biên tập Báo Xây dựng Nguyễn Anh Dũng chào mừng lãnh đạo các Bộ, Ban, ngành, địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp tham dự Diễn đàn cũng như có những bài tham luận, phát biểu quan trọng đóng góp tại Diễn đàn.

TS.Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh

TS.Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh điều phối phần Đề dẫn và tham luận.

Phát biểu dẫn đề phần tham luận, TS.Võ Trí Thành cho biết: Tiềm năng phát triển, ý nghĩa, vài trò của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã rõ. Chưa bao giờ, việc phát triển hạ tầng kỹ thuật cho Vùng Đồng bằng sông Cửu Long được quan tâm, triển khai quyết liệt như giai đoạn hiện nay.

Theo TS.Võ Trí Thành, khi bàn đến phát triển hạ tầng Đồng bằng sông Cửu Long, có 5 vấn đề. Thứ nhất, Vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ là trung tâm logistics mang tầm quốc tế, không chỉ kết nối trong vùng, kết nối với TP.Hồ Chí Minh mà còn kết nối quốc tế.

Thứ hai, phát triển hạ tầng ở Vùng Đồng bằng sông Cửu Long phải rất đặc thù, rất đặc biệt, thích ứng với biến đổi khí hậu và điều kiện hệ sinh thái tốt nhất cho phát triển nông nghiệp và quá trình công nghiệp hóa.

Thứ ba, đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa và phát triển kết cấu hạ tầng.

Thứ tư, bên cạnh nguồn vốn, nguồn lực thực hiện các chương trình phát, có thể có cơ chế chính sách đặc biệt cho Đồng bằng sông Cửu Long.

Thứ năm, phát triển Đồng bằng sông Cửu Long phải giữ được bản sắc, đặc thù, chất Miền Tây, chất Đồng bằng sông Cửu Long.

TS.Võ Trí Thành bày tỏ mong muốn qua các bài tham luận tại Diễn đàn, các đại biểu không chỉ đề cập đến công tác đầu tư xây dựng hạ tầng, thể hiện khát vọng phát triển Đồng bằng sông Cửu Long, toàn bộ Vùng Nam bộ và đất nước, mà còn là câu chuyện tri ân Đồng bằng sông Cửu Long. Bởi thời gian qua, “chúng ta đã trễ, đã chậm trong phát triển Đồng bằng sông Cửu Long”. Ngay cả những năm gần đây, việc phát triển hạ tầng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn chậm so với nhiều vùng khác của đất nước…

Với tinh thần đó, tôi đề nghị các diễn giả, các đại biểu bằng trái tim, tình cảm nhất, khoa học nhất, đóng góp các giải pháp hiệu quả nhằm thúc đầu tư xây dựng hạ tầng, phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long.

PGS.TS Trần Đình Thiên - Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: Vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần năng lực tư duy mới, cách tiếp cận phát triển mới.

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần năng lực tư duy mới, cách tiếp cận phát triển mới. Là vùng đặc trưng sông nước, phù sa; đất đai bằng phẳng, màu mỡ; thời tiết, khí hậu thuận lợi cho phát triển nông nghiệp nhiệt đới; có sông biển, lợi thế giao thông thủy; thiên nhiên ưu đãi, con người hào phóng, trượng nghĩa.

Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối diện với những bất lợi như: Nguồn nước phù sa đang bị suy giảm, ô nhiễm, bất thường; hạ tầng kết nối không đồng bộ, kém phát triển, khó liên kết (nội vùng và liên vùng); nguồn nhân lực chất lượng không cao; điều kiện phát triển công nghiệp – đô thị ít thuận lợi, nền đất yếu, khoáng sản ít, khó làm thủy điện; Cấu trúc tài nguyên du lịch không đa dạng; các điều kiện tự nhiên sinh tồn cơ bản đang biến đổi sâu sắc.

PGS.TS Trần Đình Thiên - Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam.

Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long gánh vác sứ mệnh quốc gia là vựa lúa, có trọng trách bảo đảm an ninh, an toàn lương thực quốc gia mà lại nghèo khó, vất vả? Là vùng chuyên canh nông nghiệp, sản xuất lúa gạo nhưng còn khai thác nguồn lợi tự nhiên trực tiếp, theo cách truyền thống, ít chế biến, chế tạo, ít công nghệ, ít chuỗi.

Xuất phát điểm thấp, với nền kinh tế nông nghiệp, sản xuất hàng hóa phát triển trên nền tảng tự nhiên, nhỏ lẻ, ít cạnh tranh; công nghiệp, dịch vụ kém phát triển; hạ tầng giao thông chưa phát triển, khó liên kết vùng; đô thị kém phát triển; nguồn nhân lực hạn chế.

Kết quả thực tế cho thấy, quy mô kinh tế nhỏ, tốc độ tăng GRDP chậm dần, thấp hơn trung bình cả nước, do duy trì sản xuất lương thực truyền, chậm chuyển dịch sang các ngành có năng suất lao động cao hơn. Mặc dù giai đoạn 2010 - 2019 có sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế mạnh mẽ, với tỷ trọng nông nghiệp giảm nhanh, cơ cấu công nghiệp, xây dựng và thương mại dịch vụ thay đổi nhanh. Nhưng tốc độ chuyển đổi cơ cấu kinh tế chậm dần, khó có khả năng bắt kịp xu hướng cơ cấu kinh tế cả nước. Tốc độ tăng dân số chậm do di cư ra ngoài lớn.

Tốc độ tăng trưởng nông nghiệp đang chậm lại; sản lượng lúa tăng không đáng kể, doanh thu từ trồng lúa giảm. Tỷ lệ vốn đầu tư công của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long giảm từ 16,6% (năm 2015) xuống 11,3% (năm 2019), mặc dù thu ngân sách Nhà nước của vùng khoảng 16% tổng thu ngân sách Nhà nước. Vốn đầu tư công trong tổng vốn đầu tư Đồng bằng sông Cửu Long giảm từ 38,3% (2015) xuống 22,6% năm 2019. Thu hút FDI kém. Năm 2018, vốn FDI thực hiện của 13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long chỉ chiếm 9,4% tổng vốn FDI thực hiện cả nước.

Trong 10 năm gần đây, Chi ngân sách Nhà nước cho Vùng Đồng bằng sông Cửu Long tăng cả tuyệt đối và tương đối, song tốc độ tăng thấp hơn tốc độ tăng chi ngân sách Nhà nước cả nước. Tỷ trọng đầu tư giai đoạn 2011 - 2020 chiếm 18% cả nước, tỷ lệ chi đầu tư ngân sách địa phương trong tổng chi cân đối ngân sách Nhà nước không thấp, song quy mô chi đầu tư nhỏ, các khoản chi phân tán, dàn trải, không tập trung cho các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm liên vùng.

Những năm gần đây, Vùng Đồng bằng sông Cửu Long nỗ lực tuyệt vời. PCI của các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long tăng rõ rệt trong 7 năm gần đây. Điểm PAR Index trung bình của Đồng bằng sông Cửu Long năm 2018 đạt 76,81 điểm, chỉ đứng sau Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ. Nhưng lực lượng doanh nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long yếu, chậm phát triển.

Hiện trạng Đồng bằng sông Cửu Long thiếu nhiều điều kiện nền tảng để tạo động lực, phát huy tiềm năng lợi thế; chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa chưa gắn kết, kém hiệu quả. Hạ tầng, đô thị, kinh tế, nông nghiệp... Khát vọng đưa Đồng bằng sông Cửu Long phát triển bền vững, là nơi đáng sống, an toàn trước những tác động tiêu cực của tự nhiên, đảm bảo an ninh quốc phòng, đa dạng về tập quán văn hóa cũng như hoạt động kinh tế, bảo vệ tốt môi trường và tài nguyên thiên nhiên, bền vững, phát triển thịnh vượng, không để ai bị bỏ lại phía sau; là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư và du khách. Trên nền tảng tự nhiên, trở thành vùng du lịch sinh thái.

Thủ tướng cho phép làm cao tốc là đột phá mạnh. Bố trí lại đô thị và vùng sản xuất. Hy vọng đầu tư Nhà nước tăng để tạo nền tảng tốt cho phát triển vùng. Mục tiêu kinh tế và hạ tầng: Giai đoạn 2021-2030: Phát triển đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Kết hợp chặt chẽ đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông với thủy lợi, kiểm soát lũ, phát triển mạng lưới đô thị và điểm dân cư nông thôn và cụm, tuyến dân cư vùng ngập lũ.

Sứ mệnh mới, vị thế chiến lược mới: Giữ đất, giữ nước, bảo tồn lãnh thổ, bảo vệ các điều kiện tự nhiên - nguồn lực phát triển cơ bản của quốc gia trở thành nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của Vùng trong giai đoạn mới.

Để phát triển bền vững, vùng cần những năng lực tư duy mới, cách tiếp cận phát triển mới cần tăng cường năng lực “chống chịu” nguồn lực để bảo vệ đất nước và an toàn cuộc sống. Ưu tiên bậc nhất: Để giữ đất, giữ nước và để “thuận thiên”. Nguồn lực tiếp tục nuôi dưỡng cấu trúc kinh tế – xã hội hiện có, để tiếp tục tiến lên.

Đô thị hóa đang cần nhiều vật liệu, các con sông bị ảnh hưởng do khai thác cát. Xây dựng hạ tầng tính đến bảo tồn để Đồng bằng sông Cửu Long phát triển bền vững, xứng tầm. Tầm nhìn dựa trên hai giải pháp chiến lược chính: Quản lý thách thức và tạo giá trị. Phát triển Vùng Đồng bằng sông Cửu Long thành trung tâm kinh tế nông nghiệp bền vững; hình thành các hành lang kinh tế và chuỗi đô thị động lực; Tạo dựng môi trường sống bền vững, chất lượng sống tốt cho người dân gắn với bảo tồn tài nguyên, hệ sinh thái...

Diễn đàn cũng có sự tham gia của lãnh đạo các tỉnh, thành phố Đồng bằng sông Cửu Long; đại diện các Sở, Ban, ngành các tỉnh, thành phố; Đại diện các Hiệp hội và các Hội nghề nghiệp; các doanh nghiệp xây dựng, bất động sản tại khu vực; Đại diện các ngân hàng; các chuyên gia trong nước và quốc tế...

Ông Tạ Quang Vinh - Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng): Các giải pháp phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị Vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật là điều kiện thiết yếu cho tăng trưởng kinh tế - xã hội và cũng là kết quả của phát triển kinh tế - xã hội…Những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, triển khai nhiều giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội Vùng Đồng bằng sông Cửu Long trở thành trung tâm kinh tế năng động và hiệu quả trong cả nước.

Triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Chính phủ, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành các kế hoạch hành động triển khai thực hiện các Nghị quyết của Chính phủ. Trong đó, việc phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật là điều kiện thiết yếu cho tăng trưởng kinh tế - xã hội tại các đô thị.

Ông Tạ Quang Vinh - Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng).

Tính đến nay, Bộ Xây dựng đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ rà soát, điều chỉnh các quy hoạch về xây dựng mạng lưới đô thị Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Dân số đô thị toàn vùng khoảng 17,5 triệu người. Tỷ lệ đô thị hóa trung bình của toàn vùng năm 2022 là 31,8%, thấp hơn so với trung bình của cả nước là 41,7%.

Toàn vùng hiện có 211 đô thị, bao gồm 1 đô thị loại I trực thuộc trung ương là Thành phố Cần Thơ; 2 đô thị loại I trực thuộc tỉnh là Mỹ Tho và Long Xuyên.

Về công tác quy hoạch, Bộ Xây dựng đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh quy hoạch xây dựng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch chuyên ngành gồm: Quy hoạch hạ tầng kỹ thuật cấp nước; Quy hoạch xây dựng khu xử lý chất thải rắn; Quy hoạch thoát nước và các định hướng chiến lược, chương trình phát triển đô thị.

Các địa phương cũng đã ban hành 26 quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật làm cơ sở cho phát triển đô thị, đầu tư xây dựng, hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật.

Về giao thông, các dự án hạ tầng giao thông cấp vùng, các hệ thống giao thông huyết mạch, trục dọc và ngang, cầu vượt sông lớn được đầu tư, hình thành mạng lưới giao thông rộng khắp, vừa liên kết nội vùng, vừa liên kết với TP.Hồ Chí Minh, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước.

Các địa phương Vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn đạt được nhiều thành tích lớn về cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải. Theo báo cáo của các địa phương, tổng công suất các nhà máy nước sinh hoạt đô thị và khu công nghiệp trong vùng đạt khoảng 1,7 triệu m3/ngày đêm, công suất khai thác 1,485 triệu m3/ ngày đêm. Tỷ lệ dân cư đô thị được cấp nước sạch bình quân toàn vùng đạt khoảng 96,1%, cao hơn tỷ lệ cấp nước sạch đô thị bình quân của cả nước là khoảng 94%.

Mạng lưới thoát nước đô thị xây dựng qua nhiều thời kỳ ở các khu vực đô thị mới tương đối tốt. Tổng lượng nước thải sinh hoạt phát sinh tại các đô thị trong vùng khoảng 1 triệu m3/ngày. Một số tỉnh thành đã và đang đầu tư các hệ thống thu gom, xử lý nước thải từ nguồn ODA như: Cần Thơ, Sóc Trăng, An Giang, Trà Vinh, Đồng Tháp...

Mặc dù đã gặt hái được nhiều kết quả tích cực, nhưng hệ thống hạ tầng kỹ thuật Vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung còn yếu, thiếu đồng bộ và thiếu tính liên kết. Các dự án công trình đầu mối hạ tầng khung của vùng chưa được đầu tư đồng bộ, dẫn đến hiệu quả tính liên kết vùng chưa đáp ứng được yêu cầu. Các dự án hạ tầng kỹ thuật trong đô thị như cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải, rác thải còn thiếu, chậm được triển khai xây dựng, chưa phát huy được hiệu quả nguồn vốn đầu tư như mong muốn ban đầu và đáp ứng nhu cầu phát triển.

Trong bối cảnh kinh tế - xã hội thế giới và cả nước biến động khó lường, cùng với các yếu tố đặc thù về khí hậu, địa chất...việc phát triển hệ thống hạ tầng đô thị ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ phải đối mặt với một số thách thức lớn trong thời gian tới.

Cục trưởng Cục Hạ tầng Kỹ thuật Tạ Quang Vinh đề xuất: Để phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị Vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiệu quả hơn, Cục Hạ tầng kỹ thuật đưa ra một số giải pháp cần thực hiện trong thời gian tới: Trước hết, các cơ quan chức năng cần hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách theo hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế, kể cả nhà đầu tư nước ngoài đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng bằng nhiều hình thức, phù hợp với thông hệ quốc tế.

Các Bộ, ngành và địa phương cần tổ chức quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị trong Vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, chú ý nâng cao chất lượng nội dung quy hoạch hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là quy hoạch phát triển hệ thống hạ tầng giao thông, bảo đảm tính đồng bộ chung của hệ thống hạ tầng vùng, liên vùng và hạ tầng các đô thị…

Cần đẩy mạnh thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, trong đó tập trung vào kết cấu hạ tầng giao thông, cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải. Cân đối nguồn lực đầu tư cho các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị, đặc biệt là các công trình hạ tầng kỹ thuật trọng điểm tại các đô thị lớn. Thực hiện các giải pháp trữ nước, bảo vệ nguồn nước, đảm bảo an toàn nước sạch trong vùng.

Nghiên cứu, thực hiện các giải pháp quy hoạch, ứng dụng các mô hình thoát nước và xử lý nước thải đô thị và nông thôn phù hợp với khu vực theo định hướng phát triển bền vững. Cùng với đó, nghiên cứu, thực hiện các mô hình và quy trình xử lý chất thải rắn phù hợp với khu vực; Thực hiện công tác quy hoạch và quản lý cao độ nền đô thị; Tăng cường công tác quản lý, đảm bảo tiến độ, hiệu quả và chất lượng công trình hạ tầng kỹ thuật, chống thất thoát, lãng phí…

“Việc phát triển nền kinh tế khu vực Đồng bằng sông Cửu Long phù hợp với mục tiêu kinh tế, chính trị xã hội, an ninh quốc phòng đã được đề ra tại Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 02/4/2022 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 18/6/2022 của Chính phủ là những nhiệm vụ rất khó khăn, nhưng rất quan trọng và cần thiết, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt giữa các cơ quan trung ương, Bộ, ngành và địa phương.

Và để thúc đẩy phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị nói chung và hạ tầng kỹ thuật đô thị Vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng thì cần sự chung tay của toàn hệ thống, trong đó đặc biệt là cấp chính quyền địa phương”- Cục trưởng Cục Hạ tầng Kỹ thuật Tạ Quang Vinh nhấn mạnh.

Ông Phan Hoàng Phương - Đại diện Viện Chiến lược Giao thông Vận tải: Đẩy mạnh tiến độ các dự án giao thông, hạ tầng trọng điểm, động lực phát triển kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có 01 đô thị loại đặc biệt trực thuộc trung ương là Thành phố Cần Thơ, 01 đô thị loại I trực thuộc tỉnh là thành phố Mỹ Tho (Tiền Giang), 07 đô thị loại II và 6 đô thị loại III. Khoảng 30% tổng khối lượng hàng hóa được vận chuyển bằng đường bộ và 80% vận tải hành khách sử dụng mạng lưới đường bộ. Trong thời gian gần đây, Chính phủ đã đầu tư cải thiện mạng lưới đường bộ trong vùng, mạng lưới đường bộ bao gồm gần 187 km đường cao tốc, 2.669 km đường quốc lộ và 4.559 km đường tỉnh. Về cơ bản, tất cả các điểm chính trên Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đều đã có kết nối đường bộ. Tuy nhiên, đây có thể coi là hệ thống kết nối cơ bản, tối thiểu, chưa mang vai trò chiến lược cho phát triển vùng.

Ông Phan Hoàng Phương - Đại diện Viện Chiến lược Giao thông Vận tải

Hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông Vùng đã và đang được quan tâm tập trung đầu tư trong giai đoạn vừa qua. Hệ thống kết nối nội vùng và liên vùng trên cơ sở các tuyến cao tốc, Quốc lộ mới đang dần được hoàn chỉnh, tuy nhiên về cấp kỹ thuật và chất lượng mặt đường hệ thống quốc lộ vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu: Tỷ lệ chiều dài đường có quy mô trên 4 làn xe mới chỉ đạt 13,13%; chất lượng mặt đường chủ yếu đạt mức trung bình (65,37%), tỷ lệ mặt đường xấu và rất xấu còn cao (18,71%).

Theo quy hoạch kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại Quyết định 1454/QĐ-TTg, trong thời gian tới cần tiếp tục tập trung nguồn lực để đầu tư phát triển hệ thống đường cao tốc, đặc biệt là các trục có nhu cầu vận tải cao như trục TP.Hồ Chí Minh - Cần Thơ, trục N2 đoạn từ Cao Lãnh về TP.Hồ Chí Minh tạo kết nối thuận lợi Vùng Đồng bằng sông Cửu Long với vùng Đông Nam Bộ và TP.Hồ Chí Minh.

Giao thông đường bộ kết nối Vùng Đồng bằng sông Cửu Long với TP.Hồ Chí Minh qua 05 trục chính: Trục dọc 1: Tuyến N1 (dài 235 km) chạy dọc biên giới Campuchia từ Đức Huệ (Long An) đến Hà Tiên (Kiên Giang). Hiện nay đoạn từ Châu Đốc - Hà Tiên đã đầu tư theo quy hoạch, các đoạn tuyến còn lại khai thác gián đoạn trên cơ sở tận dụng các tuyến đường địa phương có quy mô nhỏ hẹp. Trục dọc 2: Tuyến N2 (dài 440 km) từ Chơn Thành (Bình Dương) đến Vàm Rầy (Kiên Giang). Hiện tại tuyến đã đầu tư xong cầu Vàm Cống, Cao Lãnh và một số đoạn, tuy nhiên vẫn chưa thông xe toàn tuyến. Một số đoạn chưa được đầu tư theo đúng quy hoạch (quy hoạch nâng cấp thành đường cao tốc). Trục dọc 3: Cao tốc đoạn TP.Hồ Chí Minh - Trung Lương - Cần Thơ – Cà Mau. Hiện đang khai thác đoạn TP.Hồ Chí Minh - Trung Lương (40km, 4 làn xe) và đoạn Trung Lương - Mỹ Thuận (51 km, 4 làn xe chưa có làn dừng khẩn cấp); Đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ dự kiến thông xe trong năm 2023; Đoạn Cần Thơ- Cà Mau đang tiếp tục nghiên cứu đầu tư.

Trục dọc 4: Quốc lộ 1 (dài 334 km) từ TP. Hồ Chí Minh tới Cà Mau (đoạn từ TP.Hồ Chí Minh tới TP.Sóc Trăng và qua cửa ngõ TP.Bạc Liêu được quy hoạch quy mô 04 làn xe, các đoạn còn lại quy mô 02 làn xe); cơ bản hoàn thành đầu tư theo quy hoạch. Trục dọc 5: Tuyến duyên hải ven biển phía Đông gồm 02 quốc lộ (QL50, QL60) hiện QL50 đoạn qua Long An, Tiền Giang đã được đầu tư theo quy hoạch; QL60 đoạn Tiền Giang, Bến Tre đã được nâng cấp, mở rộng theo quy hoạch, hiện nay đoạn Trà Vinh, Sóc Trăng chưa được đầu tư theo quy hoạch để đảm bảo đồng nhất cấp kỹ thuật của toàn tuyến. Nút thắt trên tuyến là đoạn cửa ngõ TP.Hồ Chí Minh và 02 cầu lớn: Cầu Rạch Miễu 2 và Đại Ngãi.

Tuyến đường bộ ven biển dài 750km từ TP.Hồ Chí Minh qua các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau đến Kiên Giang, quy hoạch cấp IV ĐB; hiện đang khai thác gián đoạn trên cơ sở tận dụng các đoạn tuyến Quốc lộ, đường tỉnh, đường địa phương và các tuyến đê biển hiện hữu, các đoạn tuyến đi mới, đi trùng với đê biển, đường địa phương đang được các tỉnh, thành phố tiếp tục đầu tư.

Đường thuỷ nội địa: Tổng chiều dài tuyến đường thủy trong Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã đưa vào quản lý, khai thác là 14.826,4km. Đây cũng là khu vực có mật độ đường thủy nội địa cao nhất cả nước, đạt 0,61km/km2. Các tuyến đường thủy nội địa chính trong Vùng gồm 2 tuyến trục dọc, 5 tuyến trục ngang kết nối Vùng. Đường thủy nội địa chưa tham gia sâu vào chuỗi vận tải hàng hóa container trong khu vực. Trong tương lai, với sự hình thành các trung tâm đầu mối và phát triển cao hơn của ngành nông nghiệp về chất lượng và giá trị gia tăng thì vai trò của đường thuỷ sẽ tăng hơn.

Hiện nay các tuyến đường thuỷ đã đảm bảo chuẩn tắc kỹ thuật theo quy hoạch và được đầu tư bằng nguồn vốn WB3, WB5. Riêng kênh Chợ Gạo là tuyến huyết mạch đường thuỷ chính (chiếm 60-70% lượng hàng hoá vận chuyển bằng đường thuỷ) kết nối giữa Vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ (trong đó có TP.Hồ Chí Minh). Hiện nay để nâng cao năng lực khai thác của kênh Chợ Gạo cần phải đẩy nhanh hoàn thiện đầu tư nâng cấp giai đoạn 02 cho kênh Chợ Gạo và một số cầu vượt sông không đảm bảo tĩnh không và khoang thông thuyền các cầu trên các tuyến vận tải chính.

Hàng không: Hiện nay, trong Vùng có 04 cảng hàng không đang khai thác gồm 02 Cảng hàng không Quốc tế (Cần Thơ, Phú Quốc) và 02 cảng hàng không nội địa (Rạch Giá, Cà Mau. Thị trường vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu tập trung vào các Cảng hàng không Quốc tế như Cần Thơ (chiếm 51,3% thị phần), Phú Quốc (48% thị phần). Trong quy hoạch mới nhất hệ thống sân bay chuyên dùng đã được giao về cho các địa phương, đây cũng là điểm mở tạo điệu kiện phát triển hệ thống cảng hàng không trong khu vực.

Việc huy động nguồn lực để triển khai quy hoạch cần được chú ý trong thời gian tới, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long theo đúng quy hoạch đã đề ra, tập trung cho các dự án ưu tiên. Việc phát triển theo đúng quy hoạch sẽ đảm bảo lợi ích đóng góp tối ưu của kết cấu hạ tầng giao thông đối với phát triển kinh tế- xã hội.

TS.Patric Rolf Schlager – Trưởng nhóm đô thị và hạ tầng (Dự án thích ứng với biến đổi khí hậu Vùng Đồng bằng sông Cửu Long - Tổ chức Hợp tác phát triển Đức - GIZ): Kinh nghiệm từ Dự án thích ứng với biến đổi khí hậu Vùng Đồng bằng sông Cửu Long (MCRP) – GIZ – xây dựng mô hình thành phố bọt biển.

Dự án thích ứng với biến đổi khí hậu Vùng Đồng bằng sông Cửu Long (MCRP) – GIZ nhằm tăng cường quản lý tài nguyên thiên nhiên vùng, thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tăng cường thể chế, hỗ trợ thiết lập khung thể chế, thúc đẩy điều phối vùng. Cải thiện quy hoạch, kế hoạch đầu tư cấp vùng theo hướng thích ứng khí hậu, có chú trọng bình đẳng giới. Thúc đẩy ứng dụng, giải pháp công nghệ mới, tăng cường thích ứng biến đổi khí hậu cho cơ sở hạ tầng và hệ sinh thái nông thôn. Triển khai các giải pháp hạ tầng thoát nước và chống ngập đô thị.

TS.Patric Rolf Schlager – Trưởng nhóm đô thị và hạ tầng (Dự án thích ứng với biến đổi khí hậu Vùng Đồng bằng sông Cửu Long - Tổ chức Hợp tác phát triển Đức - GIZ).

Một trong những thách thức các đô thị đối mặt, đó là ngập lụt đô thị. Riêng Vùng Đồng bằng sông Cửu Long tổn thất kinh tế do ngập lụt là 60 triệu USD. Đô thị hóa với tốc độ phát triển đô thị nhanh, thiếu kiểm soát, khiến ngập lụt nghiêm trọng, hạn chế sự thẩm thấu của nước. Hệ thống thoát nước công suất không đủ lớn, hạ tầng thoát nước chưa hoàn thiện, đường kính cống nhỏ, chưa đáp ứng nhu cầu, chất lượng chưa cao. Sụt lún đất ở đô thị rất cao do khai thác nước ngầm, trung bình khoảng 1cm/năm. Quản lý lưu vực sông thiếu sự điều phối, khai thác cát quá mức khiến sụt lún đất tăng, dẫn đến ngập lụt và sạt lở khu vực đô thị tăng.

Giải pháp để giải quyết vấn đề trên, đó là ứng dụng mô hình thành phố bọt biển. Tư duy đô thị như miếng bọt biển lưu trữ, kiểm soát nước mưa. Giảm thiểu áp lực cho hệ thống thoát nước; hỗ trợ bổ cập nguồn nước ngầm; giảm ô nhiễm; nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân...Mô hình thành phố bọt biển là hệ thống thoát nước mưa theo hướng bền vững, mô phỏng tuần hoàn nước một cách tự nhiên nhất. Có nhiều khu vực lưu trữ nước; cỏ cây thẩm thấu nước tự nhiên.

Trên thực tế, chúng tôi hợp tác cùng Bộ Xây dựng hỗ trợ 3 thành phố xây dựng hệ thống thoát nước đô thị cho TP.Long Xuyên, Rạch Giá, Cà Mau. Quy hoạch thoát nước được các tỉnh này phê duyệt, là cơ sở để xây danh mục dự án ưu tiên để kêu gọi đầu tư xây dựng dự án thoát nước chống ngập. Chuẩn bị trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Ngoài thí điểm mô hình thoát nước mưa theo hướng bền vững 3 tỉnh trên, chúng tôi đang nhân rộng ra các tỉnh thành khác trong vùng. Tôi đánh giá cao sự hợp tác hiệu quả với Bộ Xây dựng. Chúng tôi đang hỗ trợ Bộ Xây dựng tăng cường khung pháp lý xây dựng Luật Cấp thoát nước; Thông tư số 15 về công trình hạ tầng thoát nước...

Về cơ chế điều phối quy hoạch Vùng: Quy hoạch tỉnh theo quy hoạch vùng, đồng thời lồng ghép phòng chống thiên tai trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Hỗ trợ các tỉnh xây dựng Đề án chống ngập đô thị; quy định quản lý thoát nước địa phương; lộ trình giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải; thí điểm hệ thống thoát nước mưa đô thị theo hướng bền vững...

Ông Phạm Hoàng Mai - Vụ trưởng Vụ Kinh tế Đối ngoại (Bộ Kế hoạch và Đầu tư): Các dự án phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long ứng phó với biến đổi khí hậu

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và phát triển Nông thôn cùng 13 địa phương xây dựng 16 đề xuất dự án, với tổng đầu tư 85.140 tỷ đồng. Trong đó, 26.134 tỷ đồng là vốn đối ứng; 59.006 tỷ đồng là vốn vay nước ngoài.

Mục tiêu của các dự án này nhằm tăng cường hệ thống giao thông kết nối các địa phương; xây dựng hoàn thiện hệ thống đường ven biển; nâng cao khả năng quản lý nguồn nước, chống chịu và ứng phó biến đổi khí hậu; thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển Vùng. Tất cả nhằm mục đích nâng cao, ứng phó biến đổi khí hậu.

Ông Phạm Hoàng Mai - Vụ trưởng Vụ Kinh tế Đối ngoại (Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Trước hết là các dự án kết nối gồm 3 cầu rất quan trọng tại tỉnh Long An. Cụ thể là đường tỉnh 827E (dự án đang được đầu tư, từ cầu Vàm Cỏ Tây đến cầu Cần Ruộc).

Tại Thành phố Cần Thơ, dự án vốn vay JICA gồm 3 hợp phần. Theo đó, điều chỉnh giảm hợp phần 1 chỉ đầu tư 27,3 km trên địa phận Cần Thơ; bổ sung hợp phần 2: Quốc lộ 61C, 10,2 km nối vào DPO Hậu Giang; bổ sung hợp phần 3: Cầu Ô Môn 2,5 km. Hiện JICA chưa trình Chính phủ Nhật Bản về hạng mục cầu Ô Môn, nên tiến độ thực hiện sẽ chậm hơn dự kiến. Cầu Ô Môn bắc qua hai tỉnh, chưa nằm trong quy hoạch quốc lộ, cần xem xét cơ chế thực hiện.

Tại tỉnh Hậu Giang có Dự án nâng cấp quốc lộ 61C, ban đầu dự án có chiều dài 47,3 km; gồm 37,5km thuộc Hậu Giang và 10,2 km thuộc Cần Thơ. Tuy nhiên, đến ngày 03/8/2022, đã điều chỉnh quy mô đầu tư. Theo đó, không đầu tư 10,2 km thuộc địa phận Cần Thơ nên tuyến rút ngắn còn 37,1 km. Dự án có tổng mức đầu tư 3.888 tỷ đồng, trong đó 2.538 tỷ là vốn vay, 1.350 tỷ đồng là vốn đối ứng, giảm vay 147 tỷ đồng. Theo đánh giá chung, dự án phù hợp với quy hoạch giao thông vận tải tỉnh và quy hoạch quốc lộ…

Đối với dự án của Bộ Nông nghiệp và phát triển Nông thôn (vốn vay WB). Theo đề xuất ban đầu có 3 dự án gồm cải tạo hệ thống kênh trục chính chuyển nước từ sông Hậu về bán đảo Cà Mau, dự án có tổng mức đầu tư 1.450 tỷ đồng. Trong đó, 1.250 tỷ đồng là vốn vay; vốn đối ứng 200 tỷ; Dự án cải tạo hệ thống kênh trục liên vùng, liên tỉnh khu vực giữa sông Tiền và sông Hậu. Dự án có tổng mức đầu tư 1.150 tỷ đồng, trong đó 1.000 tỷ là vốn vay; vốn đối ứng 150 tỷ; Dự án kết nối hệ thống thủy lợi Bảo Định – Gò Công – Tân Trụ, có tổng mức đầu tư 1.300 tỷ đồng, trong đó 1.050 tỷ là vốn vay; 250 tỷ là vốn đối ứng…

Về cơ bản, các công trình này có tính lan tỏa cao, hỗ trợ thủy lợi và giao thông. Tuy nhiên, trước nhiều khó khăn, vướng mắc nên cần phải có cơ chế đặc thù.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ áp dụng cơ chế cấp phát 90% và cho vay lại 10% đối với dự án của địa phương; ủy quyền cho địa phương là cơ quan chủ quản các dự án quốc lộ; coi các dự án xây cầu nối 2 địa phương thuộc các tỉnh lộ là dự án liên kết vùng và cấp phát 100% vốn vay ODA, uỷ quyền 1 địa phương làm chủ đầu tư.

Về cơ chế tài chính trong nước, do các dự án của vùng nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và liên kết vùng nên tất cả các dự án do 1 địa phương làm chủ đầu tư được áp dụng cơ chế cấp phát vốn vay nước ngoài 90% từ ngân sách Trung ương.

Về thẩm quyền đầu tư: Đối với dự án có tính liên kết vùng, liên quan đến 2 địa phương, kiến nghị Quốc hội ban hành cơ chế đặc thù giao 1 địa phương làm chủ đầu tư, cấp phát toàn bộ, các địa phương bố trí ngân sách giải phóng mặt bằng.

Bổ sung thêm ý kiến cho các tham luận, ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực, Uỷ ban Kinh tế Quốc hội cho rằng: Cần huy động sự kết hợp thúc đẩy triển khai nhanh cơ chế đặc thù, hỗ trợ các địa phương

Nên tập trung phát huy có hiệu quả trên cơ sở quy hoạch đã có, Quốc hội đã có Nghị quyết 45 cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Diễn đàn này đã có điểm thuận lợi là thu hút đông đảo sự tham dự của 6 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Việc nâng cao hiệu quả và kết nối vùng rất cần sự chia sẻ của các địa phương trong vùng. Hiện nay nhiều tỉnh chưa xong quy hoạch tỉnh, đây cũng là cơ hội để các tỉnh ngồi lại và chia sẻ chi tiết quy hoạch để kết nối xây dựng Quy hoạch vùng và có cam kết theo trục để cùng phối hợp chi tiết hóa.

Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực, Uỷ ban Kinh tế Quốc hội

Mong muốn có sự kết hợp giữa Bộ Kế hoạch và đầu tư để huy động sự kết hợp thúc đẩy triển khai nhanh cơ chế đặc thù, hỗ trợ ngân sách của các địa phương để phát triển hạ tầng. Thông qua các cơ chế PPP hay PP để phối hợp chặt chẽ, cần ban hành hoàn thiện khung pháp lý vùng đến 2030. Ngân hàng Thế giới đã có gợi ý 3 mô hình: Hội đồng vùng; Hội đồng và Ủy ban phát triển vùng. Ngân hàng thế giới đã có gợi ý trong chính sách đầu tư công để phát triển điều tiết Vùng.

TS.Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - Tiền tệ Quốc gia; Ủy viên Ủy ban Quốc gia về Hợp tác kinh tế Thái Bình Dương: Cần khơi thông nguồn lực tài chính phát triển hạ tầng, đẩy mạnh liên kết vùng

Nhu cầu đầu tư hạ tầng kỹ thuật của đất nước giai đoạn tới rất lớn. Từ nay đến năm 2030, mỗi năm Việt Nam sẽ cần 25 – 30 tỷ USD đầu tư cho cơ sở hạ tầng. Trong đó, ngân sách chỉ lo được khoảng 60% nhu cầu vốn, 40% vốn còn lại phải huy động từ nguồn lực bên ngoài, phải xã hội hóa.

Riêng giai đoạn 2021 – 2025, Việt Nam cần 2 triệu tỷ đồng đầu tư cho hạ tầng giao thông, trong đó, đường bộ chiếm 50% nhu cầu vốn.

TS.Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - Tiền tệ Quốc gia; Ủy viên Ủy ban Quốc gia về Hợp tác kinh tế Thái Bình Dương.

Đối với Đồng bằng sông Cửu Long, giai đoạn 2021 – 2025, được ưu tiên đầu tư từ nguồn vốn đầu tư công của Nhà nước 90 nghìn tỷ đồng, với 11 dự án thành phần. Nhưng nguồn vốn này cũng chỉ đáp ứng được 49% tổng vốn đầu tư. Vấn đề đặt ra là một nửa nguồn vốn còn lại, huy động ở đâu?

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc huy động nguồn vốn cho các dự án hạ tầng giao thông, TS.Cấn Văn Lực cho biết: Thường có 4 nguồn vốn chủ yếu: Vốn tự có của chủ đầu tư, chiếm khoảng 15 - 20%; Vốn vay ngân hàng, gồm cả ngân hàng phát triển và ngân hàng thương mại, chiếm khoảng 40 - 45%; Vốn Nhà nước (vốn ngân sách và vốn phát hành trái phiếu do Nhà nước hoặc chính quyền địa phương phát hành), khoảng 20 - 25%; Nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế (gồm cả vốn ODA) và các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, chiếm khoảng 15 - 20%.

“Chúng ta nên tư vấn cho Quốc hội và Chính phủ đi theo cấu trúc vốn cho các công trình giao thông lâu dài như vậy” – TS Cấn Văn Lực đề nghị.

Với nhận định việc huy động vốn ngoài ngân sách cho đầu tư cơ sở hạ tầng nói chung và hạ tầng giao thông nói riêng vô cùng quan trọng, rất cần quan tâm giải quyết, TS.Cần Văn Lực đề xuất một số giải pháp. Thứ nhất, cần đẩy nhanh hoàn thành các quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2045. Thứ hai, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công nói chung và vốn ODA. Thứ ba, cần cơ cấu lại, phát huy vai trò của ngân hàng Phát triển Việt Nam. Đây phải là ngân hàng chủ lực trong đầu tư phát triển chủ lực phát triển cơ sở hạ tầng. Đồng thời phải hình thành quỹ (hoặc ngân hàng xanh, hoặc ngân hàng bán buôn) là đầu mối dẫn dắt đất nước tiếp cận nguồn lực tài chính xanh. Thứ tư, tháo gỡ vướng mắc trong Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công – tư (PPP), có cơ chế chia sẻ rủi ro rõ ràng hơn đối với các tổ chức cho vay; Phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu công trình, trái phiếu chính quyền địa phương.

Thứ năm, cần nâng cao chất lượng, năng lực thẩm định, thi công và quản lý các dự án, không để xảy ra việc đội vốn quá nhiều, chậm tiến độ quá lâu hay đề xuất mức doanh thu kỳ vọng quá cao. Thứ sáu, đẩy mạnh liên kết vùng, nhất là liên kết hạ tầng giao thông, du lịch, y tế, giáo dục…Thứ bảy, trong quá trình nghiên cứu sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh Bất động sản, cần thống nhất chính sách (đang gây tranh cãi trên nghị trường) về việc cho phép nhà đầu tư, các tổ chức cho vay nước ngoài được nhận tài sản thế chấp, được mua nhà ở, tài sản trên đất. Để bảo đảm an toàn, an ninh quốc gia, có thể nhận thế chấp quyền sử dụng đất, nhà ở và bất động sản khác thông qua ủy thác bên thứ ba tại Việt Nam…

TS.Nguyễn Văn Đính - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam: Đồng bằng sông Cửu Long - điểm đến đầu tư bất động sản hấp dẫn

Thời gian qua, thị trường bất động sản có dấu hiệu đi xuống, bế tắc; nguồn cung sụt giảm mạnh, tương đương 20% nguồn cung năm 2018, chất lượng nguồn cung không tốt, thiếu nguồn cung nhà ở giá rẻ. Khan hiếm nhưng không thực chất, vì tiềm năng nguồn cung thị trường lớn, hơn 1.000 dự án nhưng không triển khai được do còn nhiều vướng mắc. Quý I/2023, trên 2.000 sản phẩm được giao dịch, tương đương 3% năm 2018. Giá bất động sản hiện nay tiệm cận giá trị thực, có nhà đầu tư chịu bán cắt lỗ để thu hồi vốn.

TS.Nguyễn Văn Đính - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam

Lượng cầu yếu, là bề nổi, thực chất chúng tôi tính lượng cầu còn tiềm ẩn mạnh. Tại sao lượng cầu thời gian qua lại sụt giảm? Nguyên nhân do thu nhập người dân sụt giảm; dòng tiền khó do chính sách Chính phủ kiểm soát lạm phát; lãi suất huy động của ngân hàng cao, nên người dân không đầu tư vào bất động sản mà ưu tiên gửi tiết kiệm. Ngân hàng Nhà nước 5 lần hạ lãi suất nhưng vẫn còn cao.

Tốc độ tăng trưởng, đầu tư hạ tầng tăng mạnh, tạo ra nhiều khu kinh tế, tốc độ đô thị hóa cao. Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực có tiềm năng. Khi thị trường cả nước nóng sốt thì khu vực này ít biến động, giá ổn định, thấp. Bình quân giá tại Cần Thơ trên dưới 20 triệu đồng/m2, so cả nước là thấp; tiềm năng dư địa lớn.

Đồng bằng sông Cửu Long có quy hoạch, kế hoạch phát triển tốt. Trong thời gian tới, việc đẩy mạnh đầu tư công, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông ở khu vực này sẽ tạo kết nối không gian vùng với TP.Hồ Chí Minh và miền Đông Nam Bộ, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh và mạnh hơn trong thời gian tới. Tăng tỷ lệ đô thị hóa, tăng trưởng kinh tế, lao đông, chắc chắn tăng trưởng bất động sản. Hầu như đã xuất hiện các doanh nghiệp lớn có mặt ở Đồng bằng sông Cửu Long. Hy vọng với đầu tư của Nhà nước về hạ tầng, thì khu vực này sẽ thu hút, phát triển bất động sản, thời gian tới.

Để thúc đẩy thị trường bất động sản Vùng Đồng bằng sông Cửu Long phát triển, đề nghị tập trung tháo gỡ vướng mắc về thủ tục pháp lý, khó khăn cho các dự án. Ngoài đẩy mạnh đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng; chính quyền các địa phương cần quyết liệt, có động thái hỗ trợ, thu hút doanh nghiệp.

Những phân khúc chủ đạo của thị trường bất động sản như: Nhà ở đô thị, bất động sản công nghiệp, bất động sản du lịch, bất động sản bán lẻ... chắc chắn sẽ tăng trưởng mạnh.

GS.Hà Tôn Vinh - Chủ tịch Tổ hợp Giáo dục và tư vấn Quốc tế Stellar Management, Chuyên gia Tư vấn cao cấp tài chính của Ngân hàng Thế giới (WB): Đưa Nghị quyết vào chương trình hành động và phát triển Cần Thơ góc nhìn và kinh nghiệm quốc tế

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất và xuất khẩu lương thực, thực phẩm, thủy hải sản và trái cây lớn nhất của cả nước; đóng góp khoảng 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, gần 65% sản lượng thủy sản nuôi trồng, 60% lượng cá xuất khẩu và gần 70% các loại trái cây của cả nước. GDP đầu người Vùng Đồng bằng sông Cửu Long với tiềm năng và sức mạnh kinh tế, nên việc Bộ Chính trị khóa XIII ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 02/4/2022 về “Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định được cần được xây dựng và phát triển Cần Thơ thành một trung tâm vùng, văn minh, hiện đại, mang đậm bản sắc sông nước. Ngoài ra, Cần Thơ còn cần đóng thêm vai trò hỗ trợ, kết nối, thúc đẩy phát triển an ninh, kinh tế, xã hội của toàn Vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhất là vai trò vị trí cửa ngõ của cả vùng hạ lưu sông Mê Kông bằng hệ thống giao thông đồng bộ, kết nối cả về đường bộ, đường sắt, đường hàng hải, và đường hàng không.

GS.Hà Tôn Vinh - Chủ tịch Tổ hợp Giáo dục và tư vấn Quốc tế Stellar Management, Chuyên gia Tư vấn cao cấp tài chính của Ngân hàng Thế giới (WB).

Theo tinh thần của Nghị quyết số 13-NQ/TW nói trên, lãnh đạo Thành phố Cần Thơ đã mạnh dạn sử dụng tư vấn quốc tế và trong nước để xây dựng và phát triển một quy hoạch mới và tổng thể hơn cho thành phố. Hai công ty tư vấn quốc tế nổi tiếng, Boston Consulting Group của Hoa Kỳ và Haskoning DHV của Hà Lan được Sở Kế hoạch và đầu tư của Cần Thơ mời tham gia nhóm tư vấn cùng với Viện Quy hoạch và thiết kế Nông nghiệp. Nghị Quyết số 13-NQ/TW và báo cáo Quy hoạch nền tảng cho sự phát triển Thành phố Cần Thơ trong những năm sắp tới và sẽ là một bảo đảm vững chắc cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước về tính khả thi của các dự án được đề ra và sự cam kết hỗ trợ của lãnh đạo thành phố.

Theo tinh thần của bản Quy hoạch, Cần Thơ sẽ tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực của mọi thành phần kinh tế, nhất là khu vực kinh tế tư nhân đặc biệt các nhà đầu tư trong và ngoài nước, cho các dự án phát triển, trong những lĩnh vực kinh tế có tiềm năng, lợi thế, và có tính khả thi và lợi nhuận hợp lý. Ngoài ra sẽ tạo thêm lợi thế trong việc thu hút các nguồn vốn ODA hay ngân sách từ Chính phủ, tập trung vào các lĩnh vực như xây dựng các đường cao tốc, cầu đường, giúp kết nối thành phố với các vùng miền của Đồng bằng sông Cửu Long, hay hạ tầng kỹ thuật, khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường, đào tạo nguồn nhân lực…

Nếu Cần Thơ thực hiện theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 13-NQ/TW và Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính Trị với quy hoạch Thành phố Cần Thơ vừa được hoàn thành, chúng ta có thể tin tưởng rằng, Cần Thơ sẽ sớm trở thành một thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc văn hóa sông nước Vùng Đồng bằng sông Cửu Long; là đô thị hạt nhân của vùng; là trung tâm của vùng về dịch vụ thương mại, du lịch, logistics, công nghiệp chế biến, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giáo dục và đào tạo…

Thành phố Cần Thơ sẽ từng bước đổi mới mô hình tăng trưởng theo 3 hướng chính, đưa ra hay mời chào một số dự án phù hợp với nhu cầu của Cần Thơ và của các nhà đầu tư, ví dụ: Hiện đại hóa cơ sở hạ tầng thương mại; thu hút đầu tư xây dựng các trung tâm logistics hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là trung tâm logistics phục vụ nhóm hàng nông - thủy sản.

Đồng bằng sông Cửu Long và Cần Thơ chỉ cần bám sát và thực hiện các chiến lược của Nghị quyết số 13-NQ/TW và Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị và các giải pháp của báo cáo quy hoạch Thành phố Cần Thơ. Cần Thơ cũng cần mau chóng lan truyền chiến lược và chương trình hành động nói trên đến cả nước và các nhà đầu tư trong nước và quốc tế và xây dựng một đội ngũ chuyên gia, nhân sự nòng cốt để theo dõi và điều chỉnh sự phát triển của Cần Thơ đúng theo chiến lược và quy hoạch được đề ra. Cần kết nối một số đại học tại khu vực để tạo thành một Đại học Quốc qia để gắn kết việc đào tạo nhân lực, thu hút nhà đầu tư phát triển cho Vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.Hồ Chí Minh: Quy hoạch đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thị trường bất động sản

Thay mặt các doanh nghiệp bất động sản, chúng tôi đánh giá cao Diễn đàn do Báo Xây dựng tổ chức rất ý nghĩa, thời điểm hiện tại các doanh nghiệp đang rất cần sự hỗ trợ đồng hành từ các cơ quan quản lý.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.Hồ Chí Minh

Để phát triển kinh tế, giao thông giữ vị trí quan trọng trong phát triển bền vững. Quy hoạch về giao thông đóng vai trò rất quan trọng, các doanh nghiệp bất động sản đã bám sát quy hoạch. Tuy nhiên hiện nay khi phát triển các khu dân cư cần tính đến lợi ích hài hòa. Chúng tôi nhận thấy, các doanh nghiệp phát triển đồng bộ với địa phương sẽ phát triển bền vững. Đặc trưng của Đồng bằng sông Cửu Long là đặc thù sông nước, nhưng các địa phương cần có liên kết vùng, các doanh nghiệp bất động sản phải tạo được thị trường Cần Thơ trở thành anh cả của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Khi chúng ta có nỗ lực lớn sẽ đạt được mục tiêu phát triển.

Đề nghị Bộ Xây dựng duy trì phát triển quy hoạch để phát triển tương xứng với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Lãnh đạo các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cần tiếp tục nâng cao dân trí để phát triển, các đơn vị doanh nghiệp bất động sản luôn tìm cơ hội để đồng hành phát triển đô thị và thị trường bất động sản. Doanh nghiệp mong muốn Vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ ngày càng phát triển.

Ông Ngô Hoàng Nguyên - Phó Cục trưởng Cục Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng): Xem xét, nghiên cứu việc sử dụng vật liệu thay thế trong xây dựng tại khu vực

Do địa hình nên hiện hạ tầng giao thông của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn chưa kết nối đồng bộ, nhiều đoạn tuyến bị trì hoãn, nhiều tuyến đường bộ còn nhỏ hẹp, chất lượng thấp, đường bộ cao tốc còn rất hạn chế. Vì vậy, khiến cho chi phí logistics tăng cao, giảm sức cạnh tranh của hàng hóa từ khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Ngô Hoàng Nguyên - Phó Cục trưởng Cục Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng).

Nhằm tháo gỡ nút thắt hạ tầng giao thông cho Vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhiều dự án giao thông quy mô lớn đã và đang được khởi động tại khu vực này. Cụ thể như, đầu năm 2023 Thủ tướng đã phát lệnh khởi công công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Trong đó, có đoạn cao tốc Cần Thơ - Cà Mau dài 109 km; Dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (nối đến cảng Trần Đề) dài trên 188 km, đi qua địa bàn 4 tỉnh, thành phố, gồm: An Giang, Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng sẽ được khởi công xây dựng trong tháng 6 này. Tuyến cao tốc Hà Tiên - Rạch Giá, dài gần 100 km cũng đã được tỉnh Kiên Giang đề xuất Chính phủ cho khởi công trong năm 2023.

Theo kế hoạch trong năm nay tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ sẽ được đưa vào sử dụng. Dự án cao tốc Lộ Tẻ - Rạch Sỏi cũng sẽ được nâng cấp trước năm 2024. Như vậy, nếu các tuyến cao tốc đã đang và sẽ đầu tư được đưa vào sử dụng thì khu vực Đồng bằng sông Cửu Long sẽ có gần 600 km đường bộ cao tốc.

Trước những dự án giao thông lớn đồng loạt triển khai như vậy nên nhu cầu vật liệu cát san lấp là rất lớn (khoảng 54 triệu m3), chủ yếu tập trung trong năm 2023 và 2024. Tuy nhiên, trữ lượng cát san lấp hiện tại chỉ còn khoảng 37 triệu m3, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu.

Để bảo đảm cung cấp đủ vật liệu san lấp nền đường cho các công trình khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đề xuất các giải pháp: Cần đơn giản hoá các thủ tục cấp phép mỏ vật liệu san lấp, nâng cao công suất các mỏ cát đang khai thác; cấp lại giấy phép khai thác các mỏ đã hết hạn, tạm thời đóng cửa; đưa vào hoạt động các mỏ mới phục vụ riêng cho các dự án cao tốc trên cơ sở quan trắc, giám sát chặt chẽ về môi trường, nguy cơ sạt lở theo đúng quy định của pháp luật. Tại tỉnh Đồng Tháp (nguồn cấp chính) tăng công suất 2 mỏ và mở 2 mỏ mới, cung cấp cho dự án gần 1,9 triệu m3 (0,371 triệu m3 tăng 50% công suất và 1,52 triệu m3 mở mỏ mới) nguồn dư ra không nhiều.

Tìm các giải pháp thiết kế các dự án giao thông đường bộ, bảo đảm đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, xem xét phương án thiết kế cao độ tuyến phù hợp (hoặc thay thế bằng cầu cạn) để giảm khối lượng vật liệu san lấp và tác động đến dòng chảy tiêu thoát lũ hoặc tạo thành vùng úng, ngập khi có mưa, triều cường, thích ứng với biến đổi khí hậu; đồng thời các nhà thầu tổ chức triển khai phương án thi công phù hợp để bảo đảm tính bền vững, bảo vệ môi trường, hệ sinh thái.

Đề nghị các cơ quan chuyên môn về xây dựng tham mưu tỉnh xem xét, nghiên cứu việc sử dụng vật liệu thay thế như: cát nghiền từ đá, tro xỉ...để cung ứng cho các dự án đường cao tốc và các công trình dân dụng (ví dụ nguồn từ tỉnh Long An). Trên thực tế, tại đoạn tuyến hoàn trả ĐT.978 thuộc dự án thành phần Hậu Giang - Cà Mau đã thí nghiệm sử dụng cát biển triển khai ngoài hiện trường, sau đó đơn vị thí nghiệm sẽ tiến hành quan trắc đến tháng 11 và dự kiến có kết quả đánh giá đẩy đủ vào cuối năm 2023. Ngoài ra, kết quả thí nghiệm mẫu cát biển lấy tại Trà Vinh và Sóc Trăng cho thấy, cát biển tại khu vực lấy mẫu có các chỉ tiêu cơ lý cơ bản đáp ứng yêu cầu cho cát đắp nền đường cách xa bờ biển 4km. Tuy nhiên, để đi đến quyết định sử dụng cát biển làm dự án đường bộ thì cần phải thí nghiệm nhiều mẫu thử hơn và quan trắc theo dõi thời gian dài để có các đánh giá chính xác. Bên cạnh đó, các địa phương có thể nghiên cứu thí điểm phối trộn cát biển, cát nhiễm mặn cùng với vật liệu xây dựng địa phương sẵn có như: Vôi , xi măng, tro từ trấu, tro xỉ từ nhiệt điện Duyên Hải...dùng thử trong san lấp mặt bằng giao thông nông thôn...nhằm tìm nguồn nguyên liệu chủ động, giảm phụ thuộc cát sông về lâu dài.

Nghiên cứu đánh giá sự phù hợp về tiêu chuẩn kỹ thuật để có phương án sử dụng các mỏ đất làm vật liệu san lấp nền đường. Ngoài ra, cũng cần lưu ý tính toán đến giá thành vận chuyển đất đắp từ mỏ tới các địa điểm xây dựng.

Đề nghị các địa phương đánh giá thứ tự ưu tiên thực hiện triển khai dự án trong toàn Vùng là cần thiết để căn cứ cung ứng các nguồn lực, vật liệu để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án giao thông trọng điểm trong Vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tại Diễn đàn, ông Phan Văn Giàu - Giám đốc Sở Văn hoá thể thao và du lịch tỉnh Vĩnh Long đã trao danh hiệu và dải băng Đại sứ Du lịch tỉnh Vĩnh Long cho Hoa hậu Emily Hồng Nhung.

Vĩnh Long là vùng đất trù phú tươi đẹp với điểm đến nổi tiếng như: Cầu Mỹ Thuận, Chợ nổi Trà Ôn, Chùa Ông, Lò Gạch Thang Mít, Nhà cổ Cai Cường, Cù Lao An Bình, Khu du lịch Vinh Sang…là địa phương còn nhiều tiềm năng phát triển hạ tầng để phát triển du lịch.

Hoa hậu Emily Hồng Nhung với sứ mệnh vì cộng đồng, sẽ đảm nhận vai trò này trong thời gian 3 năm và có trách nhiệm tham gia các chương trình xúc tiến du lịch của địa phương cũng như tích cực quảng bá con người, cảnh đẹp của Vĩnh Long đến du khách trong nước và quốc tế.

Ông Phan Văn Giàu - Giám đốc Sở Văn hoá thể thao và du lịch tỉnh Vĩnh Long và ông Nguyễn Anh Dũng - Tổng biên tập Báo Xây dựng đã trao danh hiệu và dải băng Đại sứ Du lịch tỉnh Vĩnh Long cho Hoa hậu Emily Hồng Nhung.

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, ông Nguyễn Anh Dũng – Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Xây dựng, Bí thư Chi bộ - Tổng Biên Tập Báo Xây dựng cho biết: Báo Xây dựng vinh dự được lãnh đạo Bộ Xây dựng giao tổ chức Diễn đàn. Một lần nữa, trân trọng cảm ơn lãnh đạo các tỉnh, thành phố, lãnh đạo các Bộ, Ban, ngành, các chuyên gia, doanh nghiệp dành thời gian quý báu tham dự Diễn đàn.

Tôi tâm đắc ý kiến của các diễn giả: Chúng ta nợ nhân dân Đồng bằng sông Cửu Long, nơi đây đã chở che, nuôi dưỡng nhiều cán bộ để giải phóng miền Nam, là mảnh đất giàu truyền thống, văn hóa nhưng đến nay Đồng bằng sông Cửu Long vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng.

Các chuyên gia Singapore cho rằng, cần quan tâm đến kênh rạch, giao thông thủy ở Đồng bằng sông Cửu Long. Xây dựng hạ tầng vùng này sẽ khó khăn và tốn kém. Vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng cần được quan tâm, ưu tiên, và tập trung các dự án trọng điểm. Ông Nguyễn Anh Dũng nhắc lại lời Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn khi đề cập đến dự án cung cấp hệ thống nước sạch Đồng bằng sông Cửu Long. Kết cấu kinh tế vùng cần thay đổi đã đặt ra nhiều năm trước.

Tại Diễn đàn, các chuyên gia đặt ra vấn đề, nêu thực trạng, khó khăn, đề ra giải pháp để xây dựng hạ tầng Vùng Đồng bằng sông Cửu Long để phát triển kinh tế. Với trách nhiệm là cơ quan truyền thông chính thống của Bộ Xây dựng, Báo Xây dựng là cầu nối, chuyển tải toàn bộ ý kiến quý báu tại Diễn đàn lên truyền thông trong nước và quốc tế.