Những năm gần đây, các đô thị tại Việt Nam, đặc biệt là các đô thị lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng… đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, chất lượng và quy mô. Tuy nhiên, các chủ đầu tư dường như mới chỉ quan tâm đến việc dành quỹ đất để xây những khu nhà cao tầng, chung cư với diện tích được tận dụng tối đa, nhằm mang lại không gian nhà ở thêm rộng hơn, trong khi chưa thực sự quan tâm đến việc tạo một không gian công cộng (KGCC) kết nối giữa các khu nhà. Bên cạnh những KĐT kiểu mẫu với quy hoạch và xây dựng hài hòa giữa không gian sống với các dịch vụ tiện ích như KĐT mới Linh Đàm, KĐT mới Văn Quán, thì còn nhiều KĐT mới hay khu tái định cư (TĐC) được xây dựng thời gian gần đây có mật độ cây xanh, không gian giao tiếp cộng đồng rất khiêm tốn.
Sân chơi của trẻ em tại KĐT mới Định Công bị hàng quán chiếm dụng
Theo bà Stephanine Geerman, tổ chức thành phố sống tốt Healthbridge (Canada), đến nay, tại rất nhiều đô thị của Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội, dù mới được xây dựng nhưng lại nằm trong tình trạng thiếu dịch vụ công cộng và nếu có thì phần lớn đều không đáp ứng được nhu cầu của người dân. Tình trạng “trắng” KGCC tại các KĐT chính là việc đẩy cao mật độ xây dựng lên mức tối đa, ưu tiên nhà ở và thương mại dịch vụ, cắt giảm những phần quỹ đất dành cho trường học, khu vui chơi, cây xanh, chợ dân sinh, y tế…
Số liệu thống kê của tổ chức Healthbridge (Canada) cho thấy, trong khoảng 10 năm trở lại đây, trên địa bàn cả nước có khoảng 1.500 dự án nhà ở và KĐT mới đã và đang được triển khai với gần 600 dự án khu đô thị mới quy mô trên 20ha, trong đó, Hà Nội có trên 200 dự án, TP HCM gần 800 dự án, Hải Phòng có 154 dự án và Đà Nẵng hơn 100 dự án. Việc phát triển đúng hướng các KĐT mới đã góp phần cải thiện đáng kể quỹ nhà ở. Bên cạnh một số ít các KĐT mới đã đạt được những kết quả tốt trong công tác quy hoạch và xây dựng thì vẫn còn nhiều KĐT mới công tác quy hoạch và xây dựng chưa đáp ứng đúng mục tiêu đề ra, gây nên những khó khăn rất lớn trong sinh hoạt hàng ngày của người dân.
Do thiếu chợ dân sinh, chợ cóc mọc lên trong khuôn viên KĐT Trung Hòa – Nhân Chính
Thực tế cho thấy, những người dân sống tại những KĐT này đều gặp khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày bởi hệ thống hạ tầng xã hội chưa hoàn chỉnh. Có thể điểm qua một số KĐT như KĐT mới Định Công, tuy có quy hoạch không gian vui chơi, cây xanh nhưng cũng không được tổ chức và chăm sóc một cách đúng đắn, không thành một hệ thống mà lại bị một số hàng quán chiếm dụng kinh doanh; khu tái định cư Nam Trung Yên, không có chợ dân sinh, chỉ có duy nhất một siêu thị không lớn lắm với số lượng hàng hóa nhu yếu phẩm, đồ đông lạnh và đồ hộp được bán quá ít so với nhu cầu, không cung cấp được thực phẩm tươi sống và đặc biệt giá cao hơn so với các chợ dân sinh thông thường hay KĐT mới Mỹ Đình I và II, không có chợ rau quả, thực phẩm tươi sống. Người dân xung quanh đã hình thành nên chợ cóc trên vỉa hè, gây mất mỹ quan cho khu đô thị… Chưa kể, các khu vực này hầu như không có nhiều dịch vụ như bể bơi, khu vui chơi giải trí, nhu cầu về nhà trẻ, mẫu giáo và bãi đỗ xe dường như quá tải so với yêu cầu thực tế…, gây nên tình trạng mất cân bằng về chất lượng sống trong bản thân mỗi đô thị.
Một số chuyên gia quy hoạch cho rằng, việc quản lý KGCC tuy là dịch vụ công, thể hiện vai trò của chính quyền đô thị nhưng các văn bản pháp luật lại không đề xuất đầy đủ việc người dân có thể giám sát hiệu quả dịch vụ này như thế nào. Bên cạnh đó còn liên quan đến nhiều yếu tố chủ quan như điều kiện thực tế của chủ đầu tư xây dựng các khu ĐTM về năng lực, tiềm lực tài chính…; liên quan đến không gian sinh hoạt công cộng trong mỗi nhà chung cư cao tầng; yêu cầu trong việc xây dựng chợ trong các KĐT; trách nhiệm của chính quyền đô thị trong xây dựng trường học và bệnh viện… Vì vậy, để phát triển KGCC hợp lý, hài hòa và hiệu quả, trước khi có chủ trương xây dựng các KĐT, các chủ đầu tư cần xác định thận trọng mục đích quy hoạch, ghi nhận ý kiến của người dân về việc họ muốn sử dụng KGCC cụ thể đó ra làm sao và như thế nào. Đây là việc làm tiên quyết để xác định nhiệm vụ và thiết kế quy hoạch bởi dù thế nào đi nữa thì người sử dụng quy hoạch chính vẫn là người dân và là thành phần quan trọng trong việc tạo nên một không gian sống tiện ích đúng nghĩa KGCC.
Linh Anh
Theo baoxaydung.com.vn
