(Xây dựng) - Hệ thống cây xanh và không gian xanh đô thị được ví như lá phổi của đô thị và là thành tố quan trọng trong cấu trúc đô thị. Chính hệ thống này có vai trò bảo vệ môi trường sống, giúp cải tạo không gian kiến trúc cảnh quan và gắn bó mật thiết với sự phát triển của đô thị.
 |
| Hệ thống cây xanh đô thị là thành tố quan trọng trong cấu trúc đô thị (nguồn: Internet). |
Thực trạng cây xanh đô thị trên cả nước
Quá trình đô thị hóa đang diễn ra rất mạnh mẽ trên cả nước, nhiều công trình kiến trúc mới xuất hiện nhanh chóng trong không gian đô thị. Trong khi đó, hệ thống cây xanh đô thị hiện vẫn còn kém về hình thức và chất lượng cây trồng. Với tầm quan trọng của hệ thống cây xanh trong sự phát triển của môi trường sống nói chung và sự phát triển đô thị nói riêng, Bộ Xây dựng đã triển khai thực hiện nghiêm túc Đề án “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 524/QĐ-TTg ngày 01/4/2021.
Trước đó, trong năm 2021, Bộ đã có văn bản gửi các địa phương hướng dẫn thực hiện quy định về quản lý cây xanh theo Nghị định số 64/2010/NĐ-CP, Thông tư số 20/2005/TT-BXD ngày 20/12/2005 của Bộ Xây dựng hướng dẫn quản lý cây xanh đô thị và triển khai thực hiện Đề án của Chính phủ.
Theo số liệu tổng hợp, tính đến tháng 12/2021, cả nước đã có 869 đô thị, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt, 22 đô thị loại I, 32 đô thị loại II, 48 đô thị loại III, 91 đô thị loại IV và 674 đô thị loại V. Thống kê sơ bộ từ các địa phương trên cả nước thì tổng diện tích đất xây dựng theo quy hoạch khoảng trên 6 triệu ha, diện tích đất cây xanh khoảng trên 70 nghìn ha, chiếm tỷ lệ hơn 1,2% (thấp hơn so với quy chuẩn đặt ra).
Trên cả nước đã có 55/63 địa phương đã ban hành quy định về phân cấp quản lý cây xanh đô thị. Một số địa phương, đô thị cũng đã ban hành danh mục cây trồng, cây cần bảo tồn, cây nguy hiểm, cây cấm trồng, cây trồng hạn chế trên địa bàn theo phân công, phân cấp. Đồng thời, cũng đã tổ chức lựa chọn đơn vị thực hiện dịch vụ về quản lý cây xanh đô thị trên địa bàn… theo quy định tại Nghị định số 64/2010/NĐ-CP và các quy định về đấu thầu, giao nhiệm vụ, đặt hàng cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích.
Theo Cục Hạ tầng kỹ thuật, đối với công tác quản lý cây xanh đô thị, khu công nghiệp, các công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật có những kết quả tích cực. Một số đô thị lớn đã có những chương trình, đề án phát triển cây xanh như: Thủ đô Hà Nội khoảng 1 triệu cây xanh bóng mát, Đà Nẵng khoảng 350 nghìn cây (năm 2015), Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 236 nghìn cây (theo số liệu quản lý của các đơn vị trên địa bàn, năm 2019), thành phố Vũng Tàu khoảng 38 nghìn cây, thành phố Quy Nhơn khoảng 54 nghìn cây, các đô thị tỉnh Bình Phước khoảng 43 nghìn cây…
Bên cạnh đó, cây xanh trong các khu công nghiệp chủ yếu được trồng theo quy hoạch được duyệt trong quá trình xây dựng hạ tầng khu công nghiệp tuân thủ quy hoạch chi tiết, ngoài phần diện tích trồng cây xanh của khu công nghiệp thì trong các nhà máy, chủ đầu tư cũng bố trí tỷ lệ đất cây xanh khoảng 20% khi triển khai dự án như tại tỉnh Hưng Yên, Đồng Nai, Quảng Trị và một số địa phương khác.
Trong khi đó, tại các công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật của nhiều địa phương đều bố trí diện tích để trồng cây xanh cách ly có khả năng thích nghi tốt, sinh trưởng nhanh, tán cây phù hợp với mục tiêu cách ly công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật với không gian xung quanh.
Một số khó khăn và giải pháp
Theo Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), việc quản lý và duy trì, phát triển quỹ đất cây xanh đô thị chưa được quan tâm đúng mức. Mặt khác, việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch xây dựng, đặc biệt với các quỹ đất cây xanh còn xảy ra tại một số địa phương trong quá trình phát triển đô thị, kinh tế - xã hội.
Bà Đặng Anh Thư, Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật cho biết: “Lĩnh vực cây xanh đô thị hiện nay chủ yếu sử dụng nguồn vốn nhà nước để đầu tư và trồng, chăm sóc, duy trì, chưa nhận được sự quan tâm của nguồn vốn tư nhân tham gia, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng các công viên cây xanh cho các đô thị. Các đô thị hầu hết chưa có kế hoạch đầu tư lâu dài các quỹ đất đã được quy hoạch công viên, cây xanh”.
Nhiều chuyên gia về môi trường cũng chỉ ra rằng, việc phát triển các loại cây giống phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu từng vùng của địa phương đòi hỏi khoa học và công nghệ hiện đại, tại địa phương chưa thể chủ động trong lĩnh vực này. Vì vậy, rất cần sự hỗ trợ về nguồn giống, quy trình chăm sóc, bảo vệ từ cây non đến khi trưởng thành. Bên cạnh đó, cây xanh đã trồng tại các địa phương chưa được đồng bộ về giống, quy cách và điều kiện phát triển khí hậu, thổ nhưỡng do trước đây việc trồng cây xanh còn mang tính tự phát, theo phong trào chưa được định hướng quy hoạch, xác định về kế hoạch, quy cách và chủng loại.
Trên cơ sở các khó khăn, vướng mắc, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ sớm rà soát một số nội dung cần được sửa đổi, cập nhật, bổ sung trong Nghị định số 64/2010/NĐ-CP về quản lý cây xanh đô thị. Và hoàn thiện chính sách quản lý và phát triển cây xanh đô thị, trong đó đảm bảo không gian, diện tích đất cho phát triển cây xanh theo quy định phù hợp với thực tiễn triển khai quản lý tại các địa phương.
Bên cạnh đó, cần bổ sung quy chuẩn kỹ thuật quy hoạch đô thị, tiêu chuẩn, các định mức kinh tế kỹ thuật về cây xanh. Đồng nghĩa với việc bổ sung các chế tài xử lý khi chủ đầu tư các dự án không dành quỹ đất cho việc trồng cây xanh.
Theo Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), trong thời gian tới Chính phủ cần ban hành các chính sách khuyến khích, thu hút các nguồn vốn đầu tư nhằm phát triển cây xanh đô thị. Từ Trung ương đến địa phương bố trí kinh phí tương ứng dành riêng cho nội dung phát triển, chăm sóc, quản lý cây xanh, phát triển hệ thống công viên, mảng xanh, vườn ươm.
 |
| Phát triển đô thị bền vững gắn với phát triển các khu đô thị xanh (ảnh: M.H). |
Đồng thời, phát triển mạnh mẽ việc ứng dụng công nghệ, sử dụng các phần mềm quản lý, theo dõi trong công tác quản lý cây xanh; tổ chức tập huấn, đào tạo nghiệp vụ về trồng, chăm sóc, bảo dưỡng cây xanh.
Mặt khác, tăng cường kiểm tra, giám sát việc quản lý, phát triển quỹ đất vườn hoa, công viên nhằm phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng công viên, vườn hoa, cây xanh trong quá trình phát triển đô thị.
Công tác phát triển hệ thống cây xanh không chỉ dựa vào nguồn lực của nhà nước mà chính sự hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân đóng vai trò vô cùng to lớn và hiệu quả. Việc xã hội hóa phát triển cây xanh cho đô thị trong thời gian tới cũng là một chủ trương cần nhân rộng, hướng tới phát triển đô thị bền vững gắn với việc xây dựng nhiều khu đô thị xanh.
Đề án “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 524/QĐ-TTg ngày 01/4/2021 với mục tiêu: Năm 2021, trồng khoảng 182 triệu cây (trong đó cây xanh phân tán 120 triệu cây). Từ năm 2022-2025, trồng bình quân 204,5 triệu cây/năm (trong đó cây xanh phân tán 142,5 triệu cây).
Hà Khánh
Theo
