Nghị định số 70/2012/NĐ-CP: Siết chặt việc tự ý tu bổ di tích!

Thời gian qua công tác quản lý việc tu tổ, duy tu di tích, các công trình được xếp hạng mắc phải nhiều bất cập. Một trong những điểm “yếu” trong công tác quản lý di tích hiện vẫn theo kiểu “mạnh ai nấy làm” để rồi sau đó nếu có sai thì lại sửa. Do đó, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 70/2012/NĐ-CP quy định thầm quyền, trình tự, thủ tục lập, phê duyệt quy hoạch, dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh.

Việc chùa Trăm Gian đã được “đập đi xây mới”
vừa qua đã gặp phải phản ứng mạnh mẽ từ dư luận.

Tính đến cuối năm 2012, cả nước có 40.000 di tích văn hóa được kiểm kê, 23 di tích được Nhà nước xếp hạng Di tích Quốc gia cấp đặc biệt, trên 6.000 di tích được xếp hạng cấp tỉnh. Tuy nhiên thời gian qua, việc tu bổ, tôn tạo di tích đã cứu không ít di tích có giá trị văn hóa, lịch sử thoát khỏi nguy cơ thành phế tích. Song trước sự việc hàng loạt di tích bị “trùng tu”, “tôn tạo” theo kiểu “đập đi xây mới” đã khiến dư luận bức xúc, đặt dấu hỏi cho việc bảo tồn di sản tại Việt Nam. Việc ban hành Nghị định của Chính phủ được coi là giải pháp hữu hiệu để khắc phục tình trạng tự ý tu bổ, làm hỏng di tích đã và đang xảy ra thời gian vừa qua, đồng thời tạo ra một khung pháp lý hỗ trợ hữu hiệu việc quản lý, bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị của di tích, danh lam thắng cảnh trên địa bàn cả nước.

Theo Nghị định thì, việc quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích phải được lập, phê duyệt với định hướng lâu dài từ 10 năm đến 20 năm để làm cơ sở cho các hoạt động bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích, đồng thời phải được định kỳ xem xét điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn bảo vệ di tích và tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn.

Theo đó, những nguyên tắc cơ bản trong hoạt động lập, phê duyệt quy  hoạch, dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích, bao gồm: Tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng, di sản văn hóa, các Điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên và các quy định pháp luật khác có liên quan; Phù hợp với mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và quy hoạch phát triển các ngành trong phạm vi khu vực quy hoạch, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển trong khu vực.

Ngoài ra, Nghị định cũng đã quy định rõ, những dự án tu bổ di tích phải qua quá trình lập, thẩm định, phê duyệt gồm 6 bước: Xin chủ trương lập dự án tu bổ di tích; Khảo sát, thu thập tài liệu về di tích và những vấn đề liên quan đến di tích; Lập dự án tu bổ di tích; Lấy ý kiến của tổ chức, cá nhân về dự án tu bổ di tích; Thẩm định và phê duyệt dự án tu bổ di tích; Công bố công khai dự án tu bổ di tích đã được phê duyệt tại địa phương có di tích.

KTS.Lê Thành Vinh, Viện trưởng Viện bảo tồn Di tích cho rằng: Ở Việt Nam hiện nay, cùng với việc bảo tồn, tu bổ di tích, trào lưu tôn tạo, xây mới các khu di tích đang diễn ra khá phổ biến và rầm rộ. Cũng theo ông Vinh, hầu như tất cả các dự án tu bổ di tích đều có phần việc tôn tạo, xây mới. Nhưng ngoài những kết quả tốt, có những di tích bị sai lệch, thay đổi và làm mất giá trị do xây mới tùy tiện như ở khu di tích Lam Kinh (Thanh Hóa), đình Kim Liên, chùa Trấn Quốc (Hà Nội), nhất là chùa Trăm Gian mới đây.

Với những quy định rõ ràng, cụ thể của Nghị định này, hy vọng hoạt động tu bổ di tích sẽ từng bước đi vào nề nếp và tuân thủ chặt chẽ hơn các quy định của pháp luật, nâng cao chất lượng tu bổ di tích, đồng thời góp phần hạn chế tối đa tình trạng tu bổ, phục hồi di tích một cách tràn lan như hiện nay.