(Xây dựng) - Gặp tôi hôm dự lễ khởi động không tải tổ máy số 1 Thủy điện Sơn La, kỹ sư Cao Tuấn Đức đưa hai cánh tay lực lưỡng xiết chặt vai tôi mà rằng: “Anh em mình thật có duyên, gần 10 năm trước khi làm ở dự án SêSan 3A (Gia Lai) bác đến công trường khi đó đang tất bật cho chiến dịch ngăn dòng tích nước lòng hồ, rồi mới năm ngoái lại được gặp bác tại công trình xây dựng Thủy điện Hủa Na Nghệ An (dự án do Tập đoàn Điện lực Dầu khí đầu tư). Hôm nay chúng ta lại hội ngộ tại một dự án lớn nhất Đông Nam Á”. Tôi chưa kịp hỏi lý do nào đã dẫn anh chàng kỹ sư trẻ hiện đang chinh chiến ở các công trình vùng Tây Nguyên mà lại có mặt ở Tây Bắc, thì Cao Tuấn Đức đã nhanh nhảu nối liền câu chuyện đang nói dở, Đức bảo: Sau SêSan 3A em được đề bạt làm giám đốc Chi nhánh 6.1 thuộc Công ty Xây dựng 6 của Tổng công ty. Về Hủa Na được hơn 1 năm, thì cấp trên có lệnh chuyển tất cả nhân lực, phương tiện, thi công lên Tây Bắc làm thủy điện Hội Quảng cách đây chừng ngót 70 cây số.
 |
| Thi công Tuyến năng lượng. |
Huội Quảng là tên một bản làng người Thái và người Mông cũng là tên một con suối lớn có dòng chảy thông ra sông Nậm Mu, xuất xứ từ biên giới Việt Lào. Lúc chưa tách tỉnh thì Huội Quảng thuộc địa bàn tỉnh Lai Châu, nay thuộc đất Sơn La. Dựa vào địa thế thuận lợi cả về địa chất, đặc biệt là nguồn nước dồi dào, những nhà khảo sát thiết kế đã hoạch định nơi đặt vị trí xây dựng nhà máy nằm giữa địa phận 2 tỉnh Lai Châu và Sơn La với công suất 520 MW lớn thứ 4 chỉ sau thủy điện Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu cùng nằm trên trục chảy của sông Đà. Tính kinh tế thì giá thành xây dựng 1 MW ở Huội Quảng thấp hơn nhiều so với các thủy điện đã triển khai. Đặc biệt, Huội Quảng là nhà máy thủy điện ngầm đầu tiên do Việt Nam thiết kế và thi công với 2 hầm dẫn nước trong lòng núi có chiều dài gần 9 km. Dự án sẽ góp phần cải thiện lượng điện quốc gia, phục vụ sản xuất công nghiệp thương mại và nông nghiệp, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo cho khu vực dân cư khó khăn nhất trong vùng này.
Tuy vậy, Huội Quảng những năm tháng đầu thi công không hề suôn sẻ, phần vì thủy điện Sơn La khổng lồ kế bên là trọng điểm số 1 của Nhà nước thời điểm ấy, phần vì nguồn vốn eo hẹp, phải ăn đong từng ngày, trong khi đó thời tiết vô cùng khắc nghiệt, lũ quét và lở núi thường xuyên hoành hành, thiết bị, máy móc của nhà thầu gần như nằm im ít hoạt động. Hai đơn vị đào hầm đã treo máy cả năm, 1 máy đào nằm chổng trơ ngoài bãi, bùn đất của trận lũ đầu mùa tràn qua nhuộm bẩn. Thảm hại nhất là kho, bãi tập kết các thiết bị điện, máy, cột, trụ sứ điện… bị cơn lũ tràn qua gây xáo trộn và phải mất hàng nghìn công thợ phơi, sấy, lau chùi. Đó mới chỉ là phân nửa quang cảnh công trình khu vực nhà máy ở tuyến hầm dẫn nước và khu phụ trợ mà Cao Tuấn Đức dẫn đi cho tham quan. Còn phía thượng lưu, tuyến năng lượng, đập tràn nơi phần việc của Công ty Xây dựng 4 và đơn vị của Đức đảm nhận. Mất gần cả ngày leo dốc, lội bộ dạo quanh công trường mà trong lòng cứ thấy có gì đó bất an, lo ngại cho một dự án quan trọng không hề nhỏ. Đã đến lúc phải chia tay, tôi cảm ơn Giám đốc Chi nhánh 6.1 và xin anh chở tôi về trụ sở Ban điều hành. May cho tôi, người gặp đầu tiên là Nguyễn Duy Phong - một giám đốc điều hành kỳ cựu ở Thủy điện Tuyên Quang và Sơn La trước kia, nay được điều động về Huội Quảng thay người tiền nhiệm. Sau câu chuyện xã giao, tôi chia sẻ với giám đốc Phong về những ngổn ngang, bộn bề đang diễn ra trên công trình… Vốn là lính chiến đã từng trải dày dặn nóng, lạnh trên nhiều công trình, Phong bình thản, tự tin lắc mạnh vai tôi rồi nói: “Trước khi nhận quyết định, tôi đã có vài ngày đi thị sát hầu hết các hạng mục trọng yếu trên công trình và đã biết phải làm gì để điều binh khiển tướng trước hết cho từng vị trí chủ yếu. Tết này nhà báo có dám rời Thủ đô lên tác nghiệp cùng với cánh thợ trên công trường không? Ông nói như thách thức và xòe bàn tay to cứng về phía tôi. Chúng tôi cam kết bằng cái xiết tay thật chắc và lâu rồi không ai nói thêm điều gì.
Một năm sau, Giám đốc điều hành Nguyễn Duy Phong cho xe đón tôi lên công trường lúc 4h sáng 27 Tết năm Thìn (2011) sau 1 ngày ông vội vã từ Huội Quảng về Bộ Xây dựng và Tập đoàn EVN báo cáo tiến độ và xin chủ trương để các nhà thầu làm việc dịp Tết. Quốc lộ 6 từ Hòa Bình đi Sơn La hôm đó đã vắng hẳn những chuyến xe ngược lên Tây Bắc, thi thoảng vài xe chở khách về xuôi. Đường vắng nên xế trưa xe đã tới Mường La. Gần 70 km đường vào Ban điều hành hôm ấy đã được rải đá, nhiều đoạn xung yếu được đổ bê tông, cây cối ven đường phát quang không còn âm u rậm rạp, Các bản Nậm Păm, Nậm Chiến, Trường San, Chiềng Lao… đã có điện sáng và tất nhiên hàng quán phố xá của đồng bào các dân tộc Tây Bắc đều đang rộn ràng đón tết năm Thìn.
 |
5 giờ sáng 28 Tết, khi Quốc ca vang lên từ chiếc ti-vi cỡ lớn đặt ở hội trường cũng là lúc nhiều tiếng nổ của xe máy, xe ca, xe cơ giới khởi động đưa đón công nhân ra hiện trường làm việc. Tôi lóng ngóng đi tìm cặp ủng thay đôi giày để dự thính cuộc giao ban giữa Giám đốc điều hành với các nhà thầu tại hiện trường. Ngày nào cũng vậy, đều như vắt chanh, cứ 5 giờ sáng tất cả các đơn vị thi công phải có mặt báo cáo công việc, xin ca cẩu, máy ủi, máy xúc, lĩnh vật tư, vật liệu và nhận chỉ thị mới từ tổng giám đốc điều hành, đặc biệt hôm nay 28 Tết có thêm nội dung chương trình kế hoạch bố trí nhân công, xe máy, các ca trực thi công trong dịp đón giao thừa và ngày mùng 1 Tết năm mới. Riêng một số nhà thầu thi công ở các hạng mục như đào hố móng nhà máy, đổ bê tông đập tràn, lắp đặt đường ống trong hầm dẫn nước, vận chuyển đất đá ở khu vực thượng lưu đều phải đảm bảo đủ quân số làm việc thay nhau thông ca, kịp bảo đảm thi công thường xuyên liên tục. Hiện trường ngày 29 Tết mà hàng ngàn công nhân lao động trên khắp các hạng mục vẫn rộn ràng, náo nhiệt. Tại bãi tập kết thiết bị được quây khu tới ngàn mét vuông. Thợ Lilama tập trung tổ hợp buồng xoắn, stator và hàn nối những đường ống áp lực, các cánh van cửa nhận nước…
Hai nhà thầu Quân đội và Công ty Sông Đà 10 nhận khoan đào 9 km hai tuyến dẫn nước đi ngầm trong lòng núi có đường kính 7,5 m đã đạt hơn 60% tiến độ. Ngược lên tuyến năng lượng nơi có đơn vị 6.1 Cao Tuấn Đức và Công ty Xây dựng 4 đã tăng cường thêm quân số lên tới cả ngàn người bởi đây là điểm sạt lở nghiêm trọng, phải bốc súc trên 10 nghìn m3 đất đá để làm tường phân dòng đào thông kênh, đồng thời đào đắp, đổ bê tông toàn bộ đập tràn và cửa nhận nước…
Có dịp gặp lại Cao Tuấn Đức, anh muốn nhân tiện mời cả tôi và tổng giám đốc điều hành về trụ sở dùng cơm trưa với lý do là cùng đơn vị ăn Tết sớm 1 ngày vì tất cả quân số đã đăng ký làm việc trong những ngày tết. Bản doanh của 6.1 hôm nay là 2 dãy nhà xây gạch nước sơn còn tươi mới, dọc hành lang từng chùm phong lan các loại đang nở hoa đủ sắc màu, phía đầu hồi rất nhiều lồng chim của anh em tự bẫy được có nhiều loài chim quý hiếm thi nhau véo von hót, một sân cầu lông trước trụ sở được kẻ sơn trắng tinh và xế khu nhà ở của vài trăm công nhân 2 đơn vị là sân bóng đá mini vừa hoàn thành để kịp phục vụ thi đấu của Đoàn thanh niên toàn công trường. Bữa cơm tất niên của Công ty 6.1 còn có thêm 2 vị khách mà giám đốc Đức chưa tiết lộ. Đó là cô giáo Thúy - vợ Đức từ quê lúa Thái Bình đưa con gái lên thăm chồng và cùng ăn Tết với công trường. Cô giáo Thúy kể một vài câu chuyện vui, không biết là có ý trách khéo chồng hay bởi trong lòng cũng đồng cảm với những nỗi truân chuyên của những người thợ làm thủy điện. Điều đọng lại mãi trong chúng tôi bởi câu nói của Thúy “15 năm lấy chồng thì 10 năm xa cách, hai lần sinh con thì cả hai lần đều không có mặt chồng” - chị xúc động lặng đi một lúc lâu mới nói “có đến công trường hôm nay em mới thấy thương và thấu hiểu công việc của chồng…”.
Thủy điện Huội Quảng hôm nay không còn bóng dáng của những trì trệ, ách tắc, hững hờ, đùn đẩy. Tất cả đã đồng lòng vào cuộc với khí thế mới, quyết tâm cao nhằm hoàn thành nhiệm vụ đưa tổ máy đầu tiên vào vận hành cuối năm tới.v
Huội Quảng, tháng Chạp năm Kỷ Hợi.
Bút ký của Nguyễn Tất Lộc
Theo
