Độc đáo những ngôi nhà cổ ở phố Đầm

Trải qua sự biến thiên của thời gian, phố Đầm, xã Xuân Thiên, huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa) vẫn còn lưu giữ nhiều ngôi nhà cổ với lối kiến trúc độc đáo.

Độc đáo những ngôi nhà cổ ở phố Đầm

Ông Ngô Doãn Luyến, Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân xã Xuân Thiên, huyện Thọ Xuân là người có thời gian dài nghiên cứu, tìm hiểu về những ngôi nhà cổ ở phố Đầm.

Theo ông Luyến, hiện còn 17 nhà, trong đó có những nhà xuất hiện từ năm 1878.

Nói về lịch sử phố Đầm, ông Luyến cho biết, qúa trình hình thành phố Đầm từ năm 1838, do nằm sát dòng sông Chu với lợi thế “nhất cận lộ, nhị cận giang”, phố Đầm là một điểm buôn bán sầm uất “trên bến, dưới thuyền” những năm đầu thế kỷ XX. Nhiều người từ các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình… đến đây và nghỉ lại.

Từ một điểm dừng chân, dần dần người dân định cư lại. Năm 1905 chính thức thành lập làng Quảng Ích (sau này gọi là phố Đầm) gồm 6 giáp, 2 vạn chài. Cũng chính vì thế mà nhiều ngôi nhà cổ có kiến trúc đẹp đã được chủ nhân tạo dựng nên.

Nơi đây vốn nổi tiếng với chợ Đầm mỗi tháng họp 6 phiên vào ngày mùng 5 và mùng 10, đón hàng từ Lào (các lâm, thổ sản) xuống. Những thương lái chủ yếu là người Nam Định, Hà Nam, Thái Bình, Ninh Bình…; thợ rèn từ Nghệ An ra, kèm theo đó là các hiệu thuốc bắc, vàng, nhuộm… Các ngành nghề truyền thống cũng được phát huy và phát triển. Phần lớn những ngôi nhà cổ còn lại được xây dựng từ những năm đầu của thế kỷ XX, mang lối kiến trúc độc đáo, được người dân gìn giữ.

Ngôi nhà của gia đình bà Cao Thị Đức (80 tuổi) đã có lịch sử hơn 100 năm tuổi. Đến nay đã qua 7 đời sinh sống, ngôi nhà của gia đình bà vẫn giữ nguyên vẹn theo kiến trúc cổ.

Ngôi nhà được xây dựng với kiến trúc hai tầng mái đỏ, tọa lạc trong khuôn viên rộng hàng trăm mét vuông. Trần nhà được làm bằng gỗ lim, qua những biến thiên của thời gian vẫn không bị mối mọt.

Cổng vào ngôi nhà đã phủ kín rêu phong.

Không gian bài trí và kiến trúc gian thờ vẫn còn nguyên vẹn.

Phần lớn những ngôi nhà cổ đều có kiến trúc hai tầng, mái đỏ. Nhà được xây bằng tường gạch nung và vôi, mái ngói đất sét nung.

Đây là ngôi nhà cấp 4 cổ hiếm hoi còn sót lại.

Ngôi nhà cấp 4 là của gia đình ông Vũ Văn Tuân được xây dựng từ năm 1930. Mặc dù đã gần 100 năm nhưng vẫn còn chắc chắn.

Theo ông Hà Hùng Quang, Bí thư Chi bộ làng Quảng Ích cho biết, trong làng có 34 ngôi nhà cổ, trong đó có 17 nhà còn nguyên vẹn, những nhà khác đã bị phá hoặc sửa chữa lại.

Ngày 7/1/2020, phố Đầm đã có quyết định công nhận là điểm du lịch.

Trải qua sự biến thiên của thời gian, nhiều ngôi nhà cổ cũng đang trong tình trạng bị xuống cấp...; trong khi đó, người dân không có điều kiện và kinh phí để bảo tồn những ngôi nhà cổ.

Ngôi nhà này xưa kia là hiệu thuốc bắc. Đến nay, mặc dù không còn kinh doanh nghề gia truyền nhưng ngôi nhà này vẫn còn giữ tên biển.

Nhiều ngôi nhà vẫn mang dáng dấp cũ, nhưng trải qua thời gian bị xuống cấp nên nhiều gia đình đã sửa chữa để phù hợp với sinh hoạt hàng ngày.

Người dân phố Đầm luôn tự hào và có ý thức về giá trị cũng như trách nhiệm gìn giữ nếp nhà xưa. Trong những năm qua cũng đã có nhiều đoàn về tham quan, nghiên cứu những ngôi nhà cổ này.

Hiện nay, chính quyền địa phương đã tăng cường công tác tuyên truyền để người dân giữ gìn những ngôi nhà cổ này. Tuy nhiên, về lâu dài, cần có cơ chế chính sách để giữ gìn bảo tồn và phát huy giá trị nét kiến trúc nhà cổ phố Đầm.