Đạt mục tiêu tăng trưởng

Trong nhiệm kỳ 2007-2011 của Chính phủ, mặc dù tình hình trong nước nói chung và ngành Xây dựng nói riêng gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế toàn cầu bắt đầu từ cuối năm 2007. Tuy nhiên, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã thực hiện nghiêm túc, phấn đấu hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra trong nhiệm kỳ 2007-2011 và đạt được những kết quả đáng khích lệ với tốc độ tăng trưởng bình quân 5 năm đạt khoảng 7,9%. Nhìn lại những kết quả đã thực hiện để đề ra mục tiêu cho kế hoạch 5 năm tới.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thăm và động viên công nhân lao động ngành Xây dựng trên công trình thủy điện Sơn La.

Quản lý kiến trúc, quy hoạch xây dựng

Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị, Bộ Xây dựng đã soạn thảo Luật Quy hoạch đô thị và đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XII, có hiệu lực từ ngày 01/01/2010. Tiếp đó trình Chính phủ ban hành các Nghị định số 37/2010/NĐ-CP, Nghị định số 38/2010/NĐ-CP; đồng thời ban hành các thông tư hướng dẫn. Đến nay, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý kiến trúc, quy hoạch xây dựng (QHXD) đã cơ bản phủ kín, đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý, góp phần đưa công tác quản lý xây dựng và phát triển đô thị theo quy hoạch từng bước đi vào nề nếp.

Bên cạnh đó, Bộ đã tập trung chỉ đạo việc lập QHXD các đô thị, quy hoạch điểm dân cư nông thôn, QHXD các vùng kinh tế trọng điểm, đặc biệt là tại các TP lớn - trung tâm tăng trưởng kinh tế của cả nước, trong đó có đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội (Việc lập Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 được tập trung tổ chức triển khai gấp rút, về cơ bản đã hoàn thành để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào cuối năm 2010); Chỉ đạo hướng dẫn thực hiện và tổ chức thẩm định QH và điều chỉnh QHCXD các Khu kinh tế, các quy hoạch vùng liên tỉnh, quy hoạch dọc các tuyến đường cao tốc... Trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chương trình rà soát quy hoạch xây dựng nông thôn mới", đồng thời ban hành Thông tư số 09/2010/TT-BXD hướng dẫn QHXD nông thôn mới kèm theo Sổ tay hướng dẫn lập QHXD nông thôn mới làm cơ sở hướng dẫn cho các địa phương triển khai thực hiện.

Đến nay đã có 59/63 tỉnh, thành có quy hoạch vùng tỉnh. Tất cả các đô thị từ loại IV (thị xã) trở lên đều đã có QHCXD được phê duyệt, số đô thị có quy hoạch chung được phê duyệt chiếm tỷ lệ khoảng 93%. Công tác lập quy hoạch chi tiết tại các đô thị đã được triển khai tương đối rộng khắp, tỷ lệ phủ kín quy hoạch chi tiết đạt khoảng 45%.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Quân thăm hỏi các cháu thiếu nhi vùng ngập lũ ĐBSCL vừa vào nơi ở mới cụm tôn nền vượt lũ - những công dân tương lai chịu ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu.

Phát triển đô thị

Công tác quản lý và phát triển đô thị trong những năm qua đã tập trung giải quyết một số vấn đề như: Rà soát công tác quản lý đô thị, các khu đô thị mới, khu đô thị cải tạo, nâng cấp làm cơ sở xây dựng chương trình phát triển đô thị cấp quốc gia trong đó tập trung nâng cao chất lượng đô thị. Tỷ lệ đô thị hóa đạt gần 30% vào năm 2010.  Tổng số đô thị trên cả nước hiện là 752 đô thị, bao gồm các loại đô thị: Đô thị loại đặc biệt là 2 đô thị; loại I là 10 đô thị (trong đó có 3 đô thị trực thuộc Trung ương), loại II là 12 đô thị, loại III là 45 đô thị, loại IV là 51 đô thị và loại V là 632 đô thị.

Trình Chính phủ ban hành Nghị định 42/2009/NĐ-CP về phân loại đô thị. Các quy định về tiêu chuẩn phân loại đô thị tập trung vào tiêu chuẩn hệ thống công trình hạ tầng đô thị và kiến trúc cảnh quan đô thị sẽ là cơ sở để đánh giá và xem xét chất lượng đô thị trong công tác phân loại đô thị. Hoàn thành nghiên cứu Điều chỉnh định hướng Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị Việt Nam đến năm 2025 tầm nhìn đến năm 2050; Chương trình nâng cấp đô thị quốc gia giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2020 với mục tiêu chiến lược về nâng cao điều kiện sống của người dân đô thị thông qua việc đầu tư cải thiện các dịch vụ, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đô thị.

Nghiên cứu xây dựng Luật Đô thị (dự kiến trình Quốc hội vào năm 2012) để điều chỉnh mối quan hệ các lĩnh vực trong hoạt động đô thị. Hoàn thiện đề án “Nghiên cứu phát triển các đô thị ven biển Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu”...

Hạ tầng kỹ thuật đô thị

Trong nhiệm kỳ 2007-2011, Bộ Xây dựng đã tập trung chỉ đạo hoàn chỉnh trình Chính phủ ban hành các nghị định về xây dựng ngầm đô thị; quản lý chất thải rắn; thoát nước đô thị và khu công nghiệp; sản xuất cung cấp và tiêu thụ nước sạch; xây dựng, quản lý và sử dụng nghĩa trang; quản lý không gian ngầm đô thị, quản lý cây xanh đô thị. Các nghị định này được ban hành đã hình thành hành lang pháp lý đồng bộ để phục vụ cho công tác quản lý, tạo tiền đề cho việc xây dựng Luật Quản lý hạ tầng đô thị sau này.

Bộ cũng đã hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ Chương trình xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị áp dụng công nghệ hạn chế chôn lấp giai đoạn 2010-2020; Chương trình chống thất thoát, thất thu nước sạch đến năm 2025. Tập trung chỉ đạo lập và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch cấp nước, Quy hoạch thoát nước, Quy hoạch xử lý chất thải rắn cho các vùng kinh tế trọng điểm khu vực phía Bắc, miền Trung và khu vực phía Nam và Chương trình đầu tư các nhà máy xử lý rác thải áp dụng công nghệ trong nước đã được cấp giấy chứng nhận cho các địa phương trong cả nước.  Tập trung chỉ đạo, nghiên cứu, hoàn thiện một số công nghệ mới về tái chế, giảm thiểu chôn lấp chất thải rắn...

Bên cạnh việc chú trọng nghiên cứu, xây dựng các cơ chế, chính sách nhằm thu hút, khuyến khích, thúc đẩy các nguồn lực trong lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật đô thị, Bộ cũng đã chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung các định mức, đơn giá trong lĩnh vực này cùng với việc đổi mới, chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý đối với các DN cấp nước. Đến nay hầu hết các địa phương trong cả nước đã ban hành quyết định về điều chỉnh giá tiêu thụ nước sạch, bước đầu đảm bảo khả năng kinh doanh của các DN cấp nước. Nhiều dự án cải tạo và xây dựng hệ thống thoát nước đô thị đã được triển khai tại các TP, thị xã, góp phần giảm thiểu ngập úng và ô nhiễm môi trường.

Phát triển nhà ở và thị trường BĐS

Hệ thống quy phạm pháp luật trong lĩnh vực nhà ở đã dần được hoàn thiện tạo hành lang pháp lý cho công tác quản lý phát triển nhà ở. Đặc biệt, quản lý thị trường BĐS là lĩnh vực mới, nhưng Bộ đã chủ động xây dựng hệ thống quy phạm pháp luật để phát triển và quản lý. Bộ đã hoàn thành và trình Quốc hội thông qua Luật Kinh doanh BĐS có hiệu lực từ 01/01/2007; đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 153/2007/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Kinh doanh BĐS.

Để tháo gỡ một số vướng mắc trong thực hiện Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Bộ đã hoàn thành việc nghiên cứu, trình và đã được Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Điều 126 Luật Nhà ở và Điều 121 Luật Đất đai năm 2003 và Nghị quyết số 19/2008/QH12 về thí điểm cho tổ chức, cá nhân người nước ngoài mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam; Đồng thời trình Chính phủ ban hành Nghị định số 51/2009/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết số 19/2008/QH12 của Quốc hội. Các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ cũng kịp thời được ban hành, đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý.

Về “Đề án Phát triển thị trường BĐS” được Bộ Chính trị giao soạn thảo, Bộ Xây dựng đã tập trung chỉ đạo triển khai; đồng thời chủ trì tổng hợp đề án chung của hai đề án “Đề án Phát triển thị trường BĐS” và “Đề án Tạo quỹ đất của Nhà nước phục vụ các mục tiêu công ích, chính sách xã hội, điều tiết thị trường đất đai và hỗ trợ tái định cư”.

Quán triệt Nghị quyết số 30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 của Chính phủ về những giải pháp cấp bách nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội; Bộ đã soạn thảo, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 18/2009/NQ-CP ngày 20/4/2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 65/2009/QĐ-TTg, Quyết định số 66/2009/QĐ-TTg và Quyết định số 67/2009/QĐ-TTg ngày 24/4/2009 về một số cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội cho các đối tượng là học sinh, sinh viên tại các cơ sở đào tạo, nhà ở cho công nhân lao động tại các KCN tập trung và người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị. Các chương trình nhà ở này đang  được triển khai mạnh mẽ ở các địa phương, đặc biệt là chương trình nhà ở cho sinh viên, học sinh các trường cao đẳng và đại học...

Nhìn chung, các cơ chế chính sách về nhà ở đã bám sát chủ trương xã hội hoá và xóa bỏ bao cấp trong lĩnh vực nhà ở, khuyến khích tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế đặc biệt là các hộ gia đình tự tạo lập nhà ở, vì vậy diện tích nhà ở tăng nhanh, chất lượng nhà ở được cải thiện, từng bước đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của nhân dân.

Quản lý các hoạt động xây dựng

Nhờ nghiên cứu trình Chính phủ ban hành các nghị định và các đề án về quản lý hoạt động xây dựng, những năm qua công tác cấp phép xây dựng đã đạt được những kết quả đáng kể. Số giấy phép xây dựng được cấp đã tăng dần theo các năm, có địa phương năm sau tăng hơn năm trước đến 3,4 lần. Tại các địa phương (theo báo cáo của các Sở Xây dựng), tỷ lệ số công trình xây dựng có giấy phép xây dựng trên tổng số CTXD trên địa bàn tăng dần qua các năm: năm 2005 là 71%, năm 2010 tính đến thời điểm này là 88%. Công tác cấp chứng chỉ hành nghề hoạt động xây dựng đã đi vào nề nếp, góp phần vào việc tăng cường quản lý năng lực của tổ chức và cá nhân hoạt động xây dựng. 

Về quản lý chất lượng CTXD, hệ thống các văn bản QPPL về quản lý chất lượng CTXD ngày càng hoàn thiện hơn và đến nay cơ bản là đầy đủ để tổ chức quản lý, kiểm soát chất lượng; đã phân định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng trong việc đảm bảo chất lượng công trình. 

Tình hình quản lý chất lượng công trình của các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng đã có chuyển biến tốt. Về cơ bản, chất lượng của các công trình lớn, công trình trọng điểm quốc gia là đảm bảo.

Quản lý, phát triển VLXD

Bộ Xây dựng đã tập trung chỉ đạo hoàn chỉnh, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 124/2007/NĐ-CP về quản lý VLXD. Lần đầu tiên có một văn bản quy phạm pháp luật cấp Nghị định để điều chỉnh hoạt động quản lý VLXD trong phạm vi cả nước; Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020; Điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng ở Việt Nam đến năm 2020.

Tập trung chỉ đạo hoàn thành, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng đến năm 2015 và định hướng đến năm 2025; dự án Quy hoạch tổng thể ngành Công nghiệp VLXD Việt Nam đến năm 2020, Quy hoạch khoáng sản làm VLXD và Quy hoạch khoáng sản làm nguyên liệu cho sản xuất xi măng đến năm 2020, tính đến thời điểm hiện nay đã có quy hoạch của 9 chuyên ngành sản xuất VLXD; chỉ đạo việc điều chỉnh và xây dựng quy hoạch phát triển VLXD tại các địa phương; tiếp tục chỉ đạo việc nghiên cứu các phương án công nghệ sử dụng nhiệt thừa để phát điện phục vụ cho sản xuất xi măng nhằm giảm chi phí điện năng, hạ giá thành sản xuất kết hợp xử lý môi trường triệt để hơn; đã xây dựng và đang triển khai thực hiện Chương trình sử dụng năng lượng và tài nguyên tiết kiệm và hiệu quả trong hoạt động xây dựng cho giai đoạn 2007-2015; Chương trình VLXD không nung đến năm 2020. Tổ chức nghiên cứu, triển khai việc áp dụng công nghệ xây dựng đường bê tông xi măng để góp phần thực hiện các nhóm các giải pháp kích cầu của Chính phủ.

Thị trường xi măng trong các năm qua được bình ổn. Công nghiệp xi măng đã phát triển với tốc độ nhanh đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Sản lượng xi măng đã tăng từ 30 triệu tấn 2005 lên trên 50 triệu tấn năm 2010, đáp ứng đủ cho nhu cầu trong nước và dành một phần cho xuất khẩu, hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch 5 năm đã đề ra.

Các lĩnh vực sản xuất VLXD chủ yếu như gạch ốp lát, ceramic, sứ vệ sinh, kính xây dựng, vật liệu xây đều có mức tăng trưởng cao hơn chỉ tiêu đề ra, đặt mức tương đương 14%/năm. Hầu hết sản phẩm VLXD được sản xuất trong nước từ công nghệ mới, chất lượng cao, đã làm chủ thị trường, đủ cung cấp cho nhu cầu xây dựng trong nước.

Ngành cơ khí xây dựng đã được đầu tư nâng cao năng lực chế tạo cơ khí, nâng cao tỷ lệ nội địa hoá chế tạo thiết bị cho các dây chuyền xi măng lò quay công suất đến 6.000 tấn clinker/ngày, thiết bị nhiệt điện, thiết bị thuỷ công... và đã vươn lên làm tổng thầu EPC các dự án nhà máy nhiệt điện, nhà máy xi măng lò quay. Đã chế tạo 100% thiết bị phi tiêu chuẩn ở các dây chuyền công nghiệp sản xuất VLXD trong Ngành. Nâng khả năng chế tạo phụ tùng thay thế nhập ngoại đạt mức 50 - 65%...