Cây xanh, mặt nước có vai trò quan trọng và không thể thiếu trong chất lượng môi trường đô thị. Trong các dự án thí điểm ở một số TP ở Indonesia, Nhật, Mỹ... về hệ thống Át lát xanh của các TP và hệ cấu trúc xanh trong quy hoạch đô thị của Tổ chức phi chính phủ về sinh thái với cộng đồng Mỹ và Hiệp hội quy hoạch thế giới được triển khai… có một ý nghĩa to lớn trong vấn đề sinh thái, cảnh quan đô thị và kết quả là các dự án này đã đem lại một “thương hiệu” đáng tự hào cho các TP này: TP xanh - đô thị xanh. Bởi vậy, trong quá trình đô thị hóa chúng ta được tiếp cận một cách thông minh, biết học hỏi nghiêm túc những bài học kinh nghiệm của các nước đi trước thì các đô thị Việt Nam sẽ có cơ hội giảm thiểu được nhiều khiếm khuyết đáng tiếc và yếu tố “xanh” trong đô thị sẽ không còn là vấn đề bức xúc và trống vắng như hiện nay.
 Phố Hoàng Diệu với hàng cây xanh, đẹp có một không hai của Thủ đô Hà Nội. |
Các yếu tố thiên nhiên bao gồm: Đất - nước - cây xanh - khí hậu cùng các yếu tố văn hóa và con người… đã tạo cho Hà Nội những đặc tính riêng, dễ nhận biết. Bên cạnh đó, Hà Nội còn là một đô thị lớn - Thủ đô của Việt Nam có vai trò và vị trí quan trọng trong nước, khu vực và quốc tế. Tất cả những yếu tố đó đã tạo cho Hà Nội không những là đô thị đặc sắc mà còn trở thành “TP đặc thù” của Việt Nam. Với việc sáp nhập toàn bộ ranh giới tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc), 4 xã Đông Xuân, Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung (thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình), Hà Nội đã có tổng diện tích lên đến trên 3.300km2 cùng với 3 vùng văn hóa chính. Theo Quy hoạch chung của Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2050 đã xác định Hà Nội là đô thị “Xanh - văn hiến - văn minh - hiện đại”, phát triển theo mô hình chùm đô thị với hệ thống giao thông vành đai kết hợp các trục hướng tâm, có mối liên kết với giao thông vùng Thủ đô và Quốc gia. Tuy nhiên để đảm bảo cơ hội phát triển đô thị xanh, trước hết điều quan trọng là phải bảo toàn được diện tích hành lang xanh, vành đai xanh và các nêm xanh theo cấu trúc tổng thể đô thị đã được phê duyệt với tỷ lệ 70% đất dành cho hành lang xanh và 30% đất cho phát triển các chức năng đô thị.
Theo đó, Hà Nội cần có chiến lược duy trì, bảo toàn được hệ khung thiên nhiên cơ bản, có giá trị (mang tính đặc thù) như cấu trúc địa hình đa ạng, phong phú, hệ thống sông hồ, hệ sinh thái nông nghiệp gắn với giá trị đặc sắc từng vùng văn hóa… Đây sẽ là cơ sở để phát triển các đô thị, KĐT xanh cho nhiều thế hệ và là nền tảng để duy trì, phát triển “Hệ thống cấu trúc xanh” trong cấu trúc tổng thể của Hà Nội. Ngược lại, sự cần thiết phải coi trọng việc hoạch định, bảo lưu một “Hệ thống cấu trúc xanh” trong tổng thể đô thị Hà Nội cũng chính là nội hàm chiến lược để phát triển đô thị xanh theo hướng bền vững. Hệ thống này được hình thành trên cơ sở lấy hành lang các con sông lớn như sông Hồng, sông Nhuệ, sông Đáy, sông Tích gắn với hệ sinh thái nông nghiệp tạo nên các vành đai xanh chủ đạo và không gian xanh, mặt nước các hồ lớn làm trọng tâm để dẫn dắt lan tỏa theo các hệ thống sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Lừ… “Hệ thống cấu trúc xanh” còn được len lỏi vào hệ thống các tuyến đường giao thông, các khu chức năng đô thị góp phần che phủ, giảm nhiệt độ hấp thụ đối với những bề mặt diện tích bê tông đồ sộ của các công trình xây dựng. Bên cạnh đó, hệ thống này còn phải được kết nối với hệ thống không gian xanh vùng Thủ đô.
Như vậy, thông qua “Hệ thống cấu trúc xanh” được hoạch định mà 2 giá trị vật chất căn bản được tạo dựng chất lượng môi trường sống trong đô thị là thiên nhiên và nhân tạo đã được nhìn nhận một cách tích cực trong phát triển thủ đô, hướng tới xây dựng Hà Nội thành một đô thị kiểu mẫu về môi trường. Điều đó sẽ tạo ra cơ hội để Hà Nội không những trở thành một “TP xanh - đô thị xanh”, phát triển bền vững mà còn đảm bảo để Hà Nội có bản sắc, có đặc tính riêng, một đô thị đặc thù và thực hiện được khát vọng mang tính thời đại trước cơ hội mới về một tương lai đang mở rộng của Thủ đô hơn ngàn năm tuổi.
TS.KTS Trương Văn Quảng
Phó viện trưởng Viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị và Nông thôn (Bộ Xây dựng)
Theo baoxaydung.com.vn
