Trong tác phẩm Người với loài chuột của Freud (một bác sĩ tâm thần người áo, người đưa ra thuyết Phân tâm học nổi tiếng) thì con chuột, một con vật nhơ bẩn và chuyên đào bới mang hàm nghĩa dương vật và hậu môn, nối liền nó với khái niệm của cải, tiền tài. Điều đó khiến nó thường bị xem như hình ảnh của một kẻ hà tiện, tham lam, hoạt động lén lút vào ban đêm. Nhiều truyền thuyết châu Âu cũng gần với quan niệm này về con chuột. Tuy thế ở Nhật Bản, người ta đi tìm sự kiến giải mang ý nghĩa khai thác những mặt tích cực, chẳng hạn khả năng sinh sản dồi dào của chuột và về mặt này thì chuột là bạn của vị thần Daikoku, thần của sự giầu có. Một số vùng của Trung Quốc và Xibia cũng chung một cách kiến giải như vậy.
Đối với chuột chũi thì ở nhiều nơi, tượng trưng cho sức mạnh của đất. Hơn thế, chuột chũi còn là biểu tượng của sự khai tâm về những điều huyền bí của đất và của sự chết. Và, một khi đã đạt được điều đó thì sự khai tâm ấy sẽ phòng chống hoặc chữa khỏi bệnh. Từ bình diện vật chất, bình diện của cái tục thờ bái nông nghiệp, biểu tượng dần dần chuyển sang bình diện tinh thần, bình diện của vị thầy hướng dẫn linh hồn trải qua bóng tối và các đường vòng của mê cung trong lòng đất, chữa cho linh hồn khỏi các đam mê cũng như các biến loạn của nó.
Riêng về chuột nhắt thì người Tây Phi luôn dùng nó vào việc bói toán. ở người Bambara, chúng hai lần gắn với nghi lễ cắt xẻo. Người ta cho chúng ăn cái phần âm vật bị cắt xẻo của các thiếu nữ với một tín niệm rằng đứa trẻ đầu tiên của người thiếu nữ sinh ra sẽ có giới tính giống như giới tính của con chuột nhắt đã ăn cái phần âm vật đó. Mặt khác người ta cũng tin rằng, chuột nhắt chuyển tải một phần linh hồn của người bị cắt xẻo (phần nam giới ở bộ phận sinh sản nữ), phần này phải được chuyển về Trời để đợi một sự hoá kiếp. Cũng chính người Bambara cho rằng, chuột nhắt hoá thành con cóc trong mùa mưa. Giống như chuột nói chung hay chuột chũi, chuột nhắt cũng là con vật Âm ty, tượng trưng cho thời kỳ trong lòng đất của sự liên lạc với cái thiêng.
Về tổng thể thì con chuột, kẻ lục lọi không biết chán luôn bị coi như một kẻ trộm hoặc gắn với khái niệm ăn cắp, gian lận của cải, một kẻ ranh ma… ở hầu hết mọi nơi trong đó có Việt Nam. Nhưng không phải tất cả đều nghĩ như vậy. ở đôi chỗ nó lại được trang trọng nằm trong trái tim con người-một nơi đương nhiên là cao sang và trong sạch- như một ngụ ý về kẻ một mình hưởng những thú vui hiển nhiên của cuộc đời và cả do sự khổ tu đem lại.
Lão Tạ (Dựa theo Dictionnaire des symboles)
Theo baoxaydung.com.vn
