Trước việc một số hộ dân được đền bù, hỗ trợ GPMB sau sự cố sạt lở bãi thải mỏ than Phấn Mễ tháng 4/2012, nhiều hộ dân ở xã Phục Linh, huyện Đại Từ (Thái Nguyên) đã ngang nhiên xây dựng các công trình nhằm mục đích trục lợi trước sự bất lực của chính quyền địa phương.
Tốc độ xây dựng tăng nhanh đến chóng mặt.
Nở rộ xây dựng đón đền bù
Bẵng đi gần nửa năm, mới đây chúng tôi mới có dịp trở lại xóm Khuôn 1 xã Phục Linh, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên - nơi xảy ra vụ sạt lở bãi thải mỏ than Phấn Mễ làm 7 người chết và bị thương hồi tháng 4/2012 - thấy một sự đổi thay nhanh chóng đến lạ kỳ. Trái với suy nghĩ của nhiều người về một nỗi ám ảnh của tai họa, nơi đây đã và đang chứng kiến một sự sôi động khác thường về hoạt động xây dựng. Thay vì mỗi chòm xóm chỉ có vài ba ngôi nhà cũ, thì nay thêm vào đó là những ngôi nhà mới, xây vội, lợp tôn xanh ngát một vùng.
Ông Kiều Văn Quảng - Phó giám đốc Mỏ than Phấn Mễ, cho biết: Thay vì di chuyển đi xa ngoài vùng nguy hiểm, nhiều hộ dân tại các xóm Khuôn 1, Khuôn 2 và Khuôn 3 đã nắm bắt được chủ trương Cty CP Gang thép Thái Nguyên xây dựng phương án mở rộng bãi thải số 3 và vành đai an toàn đổ thải của mỏ than Phấn Mễ tiến hành xây dựng những công trình không phép với mục đích đón đền bù.
Đến nay, tại các xóm trên, hầu như không còn một mảnh đất trống. Đất nông nghiệp, đất vườn và cả ao cá cũng được tận dụng tối đa để xây dựng các công trình không phép.
Tương tự như cách xây dựng đón đền bù ở nhiều nơi khác, các công trình xây dựng đón đền bù ở đây đều hoành tráng về hình thức, nhưng lại cực kỳ kém về chất lượng và tính chất đón đền bù được thể hiện lộ liễu ở sự cẩu thả. Nguyên vật liệu chính để xây được sử dụng chủ yếu từ những thứ có sẵn: Đá xây dựng được lấy từ bãi thải để làm tường bao; đất tại chỗ để làm vữa; cây que tận dụng để dựng cột, ngáng kèo… Theo đó những hàng rào đá rộng đến hàng mét, nhưng đều được xây bằng…vữa đất đồi; Tường nhà, ao được xây bằng gạch non và trát hoàn toàn bằng… vữa đất trộn với cát. Không những thế, nhiều công trình chỉ được xếp gạch, không vôi vữa; những tấm thép gá tạm vào nhau nhưng không được gắn kết vì đơn giản là nó vẫn sẽ được sử dụng vào công trình khác sau khi hoàn thành sứ mạng đón đền bù.
Tại một công trình đang xây dựng, khi được hỏi về sự an toàn trong sử dụng, chúng tôi nhận được câu trả lời đầy tỉnh bơ: nếu xây chắc chắn, đến lúc đập bỏ thì làm sao lấy lại được phần gạch nguyên vẹn?
Mới quyết liệt… trên giấy
Tìm hiểu thêm, chúng tôi được biết, đầu tháng 10, sau khi huyện Đại Từ thông báo chính thức về dự án mở rộng bãi thải số 3 và vành đai an toàn đổ thải của mỏ than Phấn Mễ thì việc xây dựng càng thêm nở rộ. Ngày 12/10/2012, UBND xã Phục Linh cũng ra văn bản cấm cơi nới, xây mới các công trình kiến trúc, trồng cây lâu năm đối với các hộ dân thuộc diện di dời. Các ngày 9 và 23/10/2012, UBND huyện Đại Từ lại tiếp tục có văn bản yêu cầu các tổ chức, cá nhân có đất trong khu vực dự án phải “giữ nguyên hiện trạng nhà, đất, không được xây dựng, cơi nới nhà cửa, công trình kiến trúc, trồng cây lâu năm…” và chỉ đạo công an huyện “tăng cường lực lượng, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình xây dựng, tiếp tay xây dựng đón đền bù” và yêu cầu xã Phục Linh “kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình xây dựng đón đền bù”.
Thế nhưng, trên thực tế, các văn bản và chỉ đạo đó hoàn toàn không có hiệu lực với chủ nhân những công trình này, trong số này có cả trưởng xóm. Hoạt động xây dựng vẫn đang diễn ra sôi động như một đại công trường; trong khi đó đến nay, cả huyện và xã vẫn chưa tiến hành xử lý được bất cứ trường hợp cụ thể nào.
Ông Đỗ Tiến Thành - Chủ tịch UBND xã Phục Linh thừa nhận: “Chúng tôi cũng chỉ ra văn bản nhắc nhở người dân, họp dân và vận động tuyên truyền chứ thực tế chưa có biện pháp mạnh tay. Với tốc độ xây như thế này hiện nay chúng tôi cũng không có cách giải quyết”.
Theo ước tính, đến nay số nóc nhà được xây dựng thêm so với thời điểm lập dự án đã tăng lên gấp đôi, còn số công trình xây dựng khác như: Tường rào, bờ ao, bờ ruộng, chuồng trại… tăng gấp nhiều lần. Tương ứng với nó là kinh phí thực hiện đền bù GPMB khi thực hiện dự án cũng sẽ tăng so với dự toán ban đầu.
Có một thực tế là đối với DN, bên cạnh việc nỗ lực cùng địa phương khắc phục hậu quả của sự cố đã xảy ra, đảm bảo vấn đề an sinh - việc làm thì vấn đề đầu tư mở rộng sản xuất luôn được tính toán nhằm đảm bảo duy trì nguồn vốn bỏ ra.
Ông Nguyễn Văn Phong - Giám đốc mỏ than Phấn Mễ, chia sẻ: Nếu như suất đầu tư lớn, trong điều kiện nền kinh tế gặp nhiều khó khăn như hiện nay, nhiều khả năng dự án sẽ không được triển khai hoặc triển khai chậm; điều đó cũng đồng nghĩa với lợi ích của chính những người dân địa phương cũng sẽ bị ảnh hưởng, và việc tổ chức, chăm lo cho đời sống nhân dân của Mỏ, của cấp ủy, chính quyền địa phương sẽ khó khăn hơn.
Thái Nguyên Nhân
Theo baoxaydung.com.vn
