Thứ hai 10/02/2025 03:05 24h qua English RSS
Hotline: 094 540 6866
Trang chủ / Xã hội / Lao động

Bài toán nào để Việt Nam thoát "bẫy lao động giá rẻ"?

10:02 | 04/02/2022

Chuyển đổi nền kinh tế từ thâm dụng lao động sang nâng cao giá trị gia tăng, tăng năng suất lao động là vấn đề sống còn với các quốc gia, không ngoại trừ Việt Nam.

Thời đại 4.0 cũng đặt ra những thách thức, nguy cơ không chỉ ảnh hưởng đến năng lực kinh tế của doanh nghiệp, địa phương mà xáo trộn đời sống kinh tế xã hội, gây nên hệ lụy lớn. Ngành Lao động đã có chiến lược, đề xuất và được Trung ương phê duyệt tập trung vào việc đào tạo nguồn lao động chất lượng cao, tạo bước tiến nổi bật về năng suất lao động…

Bài toán lao động chuyển dịch cần lời giải

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, vấn đề thâm dụng lao động của nền kinh tế Việt Nam đã được cảnh báo nhiều năm và những biến động lao động, hệ quả phát sinh của nó xảy ra trong bối cảnh hiện nay là hệ quả tất yếu.

bai toan nao de viet nam thoat bay lao dong gia re
Việt Nam cần làm gì để thoát khỏi "bẫy" lao động giá rẻ (Ảnh minh họa)

Bà Phạm Chi Lan chia sẻ, từ thời bà là thành viên Ban Nghiên cứu của Thủ tướng Phan Văn Khải, vấn đề thâm dụng lao động đã được chỉ ra và nêu rõ. Trong thời gian qua, dù đã có nhiều thay đổi tích cực song Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi nguy cơ rơi vào "bẫy lao động giá rẻ". Vì vậy, nhiệm vụ trước mắt, theo nữ chuyên gia, phải khắc phục hệ quả của nền sản xuất thâm dụng lao động và chuyển hướng mau lẹ.

Bà Lan cho rằng, những biểu hiện "lâm sàng" của tình trạng thâm dụng lao động là các khu công nghiệp lớn phía Nam luôn trong tình trạng đói lao động những dịp lễ, tết do công nhân trở về quê không quay lại hoặc trở lại chậm so với yêu cầu. Đến khi TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai và hàng loạt địa phương đầu tàu kinh tế phía Nam bị tác động nặng của đại dịch, người lao động lũ lượt về quê... thì càng thấy rõ nguy cơ biến động nguy hại thế nào đối với nền kinh tế.

Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), đại dịch diễn biến phức tạp tại TPHCM và các tỉnh phía Nam khiến hơn 1,3 triệu người rời các thành phố, trung tâm công nghiệp về quê tránh dịch, trong đó phần lớn là lao động nhập cư không có chỗ ở và việc làm ổn định. Chưa bao giờ vấn đề giải quyết nơi ăn, chốn ở cho lao động nhập cư, một phần không thể thiếu của TPHCM, các tỉnh Đông Nam bộ trở nên cấp bách như thời gian qua.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung nhận định, việc hơn 1,3 triệu lao động di chuyển về các địa phương là giải pháp tình thế, và họ có xu hướng tìm việc, tự tạo việc làm tạm thời, các công việc này chủ yếu ở khu vực phi chính thức và có tính chất ít ổn định hơn. "Nhìn chung, người lao động trong khu vực FDI, khu công nghiệp, khu chế xuất cơ bản ít di chuyển hơn, do các doanh nghiệp có chính sách giữ chân người lao động, giữ liên lạc, giữ quan hệ và hỗ trợ một phần với những lao động tạm ngừng việc, để giữ chân lao động", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ.

Người đứng đầu ngành LĐ-TB&XH nhấn mạnh đặc biệt đến giải pháp "giữ chân người lao động". Ông đề nghị cần nỗ lực phòng chống, dịch, bảo đảm an toàn, bảo đảm duy trì việc làm với chính sách "tại chỗ" và di chuyển từ nơi ở đến nơi làm việc, cùng các hình thức khác phù hợp với từng doanh nghiệp để duy trì việc làm.

bai toan nao de viet nam thoat bay lao dong gia re
Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung (Ảnh Giáp Tống).

"Tiếp tục đẩy mạnh và mở rộng các giải pháp, các chính sách hỗ trợ cho người dân, nhất là các gói hỗ trợ an sinh xã hội khẩn cấp với nhiều chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, người lao động. Các ngành, cơ quan, tổ chức cần có các chính sách hỗ trợ giảm chi phí như: giảm giá điện, nước, cước viễn thông, giá nhà trọ, hỗ trợ tiền phòng, tiền quay trở lại nơi làm việc…", Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH nêu.

Chia sẻ với báo Dân trí, TS. Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm UB Xã hội của Quốc hội khóa XIII, XIV cho rằng, để ổn định tình hình lao động, giải pháp trong ngắn hạn các địa phương cần kịp thời xây dựng kịch bản, phương án bảo đảm an sinh xã hội đối với người nghèo, người dân trên địa bàn phù hợp với tình hình thực hiện phòng chống dịch. Trong dài hạn, cần nghiên cứu, đánh giá tổng thể tác động của đại dịch Covid-19 đến các nhóm đối tượng để làm cơ sở xây dựng các chính sách, kế hoạch đặc thù, thực hiện giải pháp sau đại dịch.

"Theo đề xuất của các chuyên gia, Chính phủ cần tiếp tục có chính sách hỗ trợ kịp thời với quy mô đủ lớn, thời gian đủ dài, phạm vi đủ rộng để nền kinh tế sớm vượt qua khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển, sớm trở lại trạng thái bình thường mới", ông Lợi cho hay.

Thời robot hóa chuỗi sản xuất

Theo nhận định, xu hướng Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Cách mạng Công nghệ 4.0) đặt nhiều quốc gia, nền kinh tế vào thách thức phải giải quyết hài hòa: lao động, việc làm và tăng thặng dư, tăng lợi thế, quy mô doanh nghiệp.

Đối với Việt Nam, nền kinh tế đang đứng trước cạm bẫy của lao động giá rẻ, với những ngành xuất khẩu chủ lực vẫn hầu hết là gia công, trong đó có dệt may, da giày, điện tử... Thế giới đã, đang và sẽ chứng kiến xu thế máy móc hóa dây truyền sản xuất đơn giản, robot hóa thay thế con người và trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ giúp tăng lợi thế về quy mô cho doanh nghiệp, tăng lợi thế cạnh tranh cho các quốc gia phát triển.

bai toan nao de viet nam thoat bay lao dong gia re
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nguyên thành viên Ban Nghiên cứu của Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt và Cố Thủ tướng Phan Văn Khải.

Một nhận định được đưa ra gần đây đã tạo cuộc tranh luận sôi nổi, trong 5-7 năm nữa robot sẽ khiến hàng triệu người trẻ Việt đang có công ăn việc làm đối mặt nguy cơ mất việc. Các ngành, lĩnh vực có thể mất việc nhanh hơn là công nhân lắp ráp điện tử, may mặc, chế biến...

Đồng tình về vấn đề này, chuyên gia Phạm Chi Lan thừa nhận, xu hướng máy móc thay thế con người không chỉ diễn ra ở các ngành, lĩnh vực giản đơn mà còn diễn ra ở những lĩnh vực mà nội dung số đóng vai trò quan trọng như tài chính ngân hàng, điện, viễn thông, dịch vụ kế toán, thuế hay tư vấn luật.

Theo các nhà chuyên môn, nền kinh tế thâm dụng lao động là thời kỳ quá độ của mỗi quốc gia, mỗi quốc gia trải quá thời kỳ đang phát triển sang phát triển cũng đều phải trải qua, nhưng cách đi tốt nhất là trải qua thời kỳ quá độ ngắn nhất. Cần phải đổi mới mô hình giá trị để đổi mới chuỗi lao động, thoát khỏi bẫy trung bình.

GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội khóa XV cho rằng, khái niệm thoát bẫy thu nhập trung bình tưởng là lý thuyết cao xa nhưng bản chất vấn đề lại bắt đầu từ hành động cụ thể, từ lao động, việc làm, đào tạo nghề.

Theo các chuyên gia kinh tế, giải quyết được việc làm, tạo sinh kế ngay tại địa phương là giải pháp căn cơ, bền vững để chống chuyển dịch dân số cơ học, ly hương, phình to của các đô thị, siêu đô thị.

Người lao động 4.0

Chuyên gia Phạm Chi Lan nhấn mạnh, nhiều ngành xuất khẩu của Việt Nam đạt kim ngạch cao hàng chục tỷ USD nhưng thâm dụng lao động lớn như dệt may, da giày, lắp ráp điện tử. Trong chuỗi giá trị xuất khẩu ấy, Việt Nam phụ thuộc nguồn linh phụ kiện, nguyên liệu nhập khẩu, đầu ra cũng không chủ động được do phần lớn là gia công cho các thương hiệu quốc tế.

"Chúng ta có thể giải quyết được vấn đề việc làm, lao động nhưng lại đối diện với bẫy lao động giá rẻ do tham gia vào khâu có giá trị thấp nhất chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu", chuyên gia Phạm Chi Lan phân tích.

"Bộ Chính trị, Trung ương Đảng đã có nghị quyết về thu hút FDI chọn lọc, chất lượng cao. Tuy nhiên, ở bên dưới, các địa phương vẫn nặng nề thành tích, chạy đua theo tăng trưởng, thu ngân sách. Chính vì thế, thu hút càng nhiều dự án để tăng RGDP càng nhiều, càng tốt, điều này khiến chính sách hạn chế dự án thâm dụng lao động, ô nhiễm môi trường vẫn chưa thực sự hiệu quả".

Chuyên gia Phạm Chi Lan nói rằng: Chuyển đổi mô hình lao động cần gắn chặt với chuyển đổi mô hình kinh tế. Phải có tư duy kinh tế 4.0, vượt qua tầm nhìn ngắn hạn, tư tưởng nhiệm kỳ mới có được chính sách 4.0, giáo dục 4.0 và con người, lao động 4.0.

Nói về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cũng khái quát, qua đợt Covid-19 bùng phát lần thứ 4 có thể thấy, trong thời gian tới, 30% công việc yêu cầu phải cải thiện, nâng cao kỹ năng lao động. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vừa qua đã nêu rõ mục tiêu đến năm 2030 có 40-45% lao động có chứng chỉ, bằng cấp đào tạo. Ngành lao động cũng đã có chiến lược, đề xuất và được Trung ương phê duyệt, tập trung vào việc đào tạo nguồn lao động chất lượng cao, tạo bước tiến nổi bật về năng suất lao động.

Theo An Linh/Dantri.com.vn

Cùng chuyên mục
  • Quảng Ninh: Nâng cao chất lượng đào tạo nghề, thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

    (Xây dựng) - Tỉnh Quảng Ninh xác định trong bối cảnh đang trải qua những chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế - xã hội thì việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là một trong những yếu tố then chốt để bảo đảm sự phát triển bền vững. Để thực hiện mục tiêu này, tỉnh đã tập trung vào đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, coi đây là một giải pháp quan trọng nhằm phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao, đáp ứng nhu cầu lao động trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

  • Chủ động triển khai Nghị quyết số 18-NQ/TW, tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu quả

    (Xây dựng) - Năm 2024, trước những khó khăn, thách thức, Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng và các công đoàn cơ sở đã nỗ lực, chủ động tổ chức thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội Công đoàn các cấp; tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, hướng hoạt động về cơ sở; tập trung chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, cán bộ công chức viên chức lao động (CBCCVCLĐ); tổ chức thực hiện có hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước và nghị quyết, các chỉ tiêu phấn đấu của các cấp Công đoàn. Thực hiện tốt công tác quản lý tài chính công đoàn theo quy định; tích cực hưởng ứng các hoạt động xã hội, từ thiện; tích cực tham gia công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền vững mạnh.

  • Thành phố Huế: Năm 2025 phấn đấu giải quyết việc làm cho 17.600 lao động

    (Xây dựng) - Năm 2025, thành phố Huế phấn đấu kết nối giải quyết việc làm cho 17.600 lao động, trong đó đưa 2.100 lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Duy trì tỷ lệ thất nghiệp thành thị dưới 2%.

  • Hải Phòng: Chăm lo, hỗ trợ người lao động làm việc trên công trường dịp Tết

    (Xây dựng) - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Lê Khắc Nam vừa có ý kiến chỉ đạo các Sở, ban, ngành cùng các đơn vị liên quan tập trung chăm lo, hỗ trợ người lao động làm việc trên công trường trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025.

  • Đề nghị các nhà thầu phụ tại cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn giải quyết dứt điểm công nợ

    (Xâu dựng) – Tập đoàn Đèo Cả khẳng định không nợ lương của người lao động Tập đoàn làm việc tại dự án cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn. Đồng thời, Ban điều hành dự án đã đề nghị các nhà thầu phụ giải quyết dứt điểm công nợ và tuân thủ các quy định của pháp luật trong mọi hoạt động.

  • Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng trao quà Tết cho đoàn viên, người lao động

    (Xây dựng) - Ngày 21/1, Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng đã tổ chức thăm và tặng quà Tết cho các cán bộ, người lao động thuộc khối Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng. Tại một số Công đoàn cơ sở trực thuộc, đại diện Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng đã trao trực tiếp quà Tết của Công đoàn Xây dựng Việt Nam và Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng cho các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn.

Xem thêm
  • Tặng quà Tết ý nghĩa cho công nhân lao động ở Thái Nguyên và Bắc Giang

    Ngày 19/1, Đoàn công tác Ban Dân vận Trung ương và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã đến thăm, tặng quà cán bộ, công nhân, người lao động Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025.

    14:21 | 19/01/2025
  • Công đoàn UDIC: Phát động phong trào thi đua năm 2025

    (Xây dựng) - Công đoàn Tổng Công ty Đầu tư Phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) vừa tổ chức Hội nghị “Triển khai nhiệm vụ và phát động phong trào thi đua năm 2025” và thực hiện chương trình “Tết sum vầy, Xuân ơn Đảng” năm 2025.

    19:44 | 17/01/2025
  • Hà Tĩnh: Trao quà Tết cho đoàn viên ngành Giao thông - Xây dựng

    (Xây dựng) - Chiều 16/01, tại chương trình “Tết sum vầy - Xuân ơn Đảng” năm 2025, Công đoàn ngành Giao thông - Xây dựng tỉnh Hà Tĩnh đã trao nhiều suất quà Tết cho đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn.

    11:50 | 17/01/2025
  • Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội tổ chức chương trình “Tết sum vầy - Xuân ơn Đảng”

    (Xây dựng) - Với phương châm không để đoàn viên, người lao động không có Tết, thời gian qua, các cấp Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội đã tập trung huy động mọi nguồn lực từ ngân sách xã hội hóa, các doanh nghiệp, tổ chức cá nhân để quan tâm, chăm lo, tặng quà đến đoàn viên, người lao động, tạo sự gắn kết giữa tổ chức Công đoàn, đoàn viên và người sử dụng lao động.

    20:50 | 16/01/2025
  • Công đoàn ngành Xây dựng Bắc Ninh mang Xuân yêu thương đến với người lao động xa quê

    (Xây dựng) - Hòa chung không khí náo nức đón Xuân mới, Công đoàn ngành Xây dựng Bắc Ninh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa nhằm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, người lao động, đặc biệt là những người con xa quê hương, góp phần mang đến một cái Tết ấm áp, trọn vẹn yêu thương.

    08:54 | 16/01/2025
  • Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng tiếp tục bảo vệ tốt quyền lợi cho người lao động

    (Xây dựng) – Ngày 15/1, Công đoàn Cơ quan Bộ Xây dựng tổ chức Hội nghị tổng kết công tác Công đoàn năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025.

    21:25 | 15/01/2025
  • Công đoàn Công ty DOMATCO: Tặng quà Tết cho người lao động

    (Xây dựng) - Ngày 13/1, Công đoàn Công ty Cổ phần Đầu tư xây lắp và Vật liệu xây dựng Đông Anh (DOMATCO) đã tổ chức Hội nghị tổng kết công tác Công đoàn năm 2024, bàn biện pháp thực hiện nhiệm vụ năm 2025 và tặng quà Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 cho đoàn viên Công đoàn, người lao động. Sự kiện được tổ chức trang trọng và ấm áp tại Hội trường Công ty DOMATCO với sự tham dự của các lãnh đạo Công đoàn Tổng Công ty LICOGI - CTCP, Ban Chấp hành Công đoàn Công ty, các cán bộ Công đoàn và công nhân lao động của Công ty.

    14:45 | 14/01/2025
  • Bắc Ninh: Xuân yêu thương lan tỏa tại "Tết sum vầy - Xuân ơn Đảng"

    (Xây dựng) - Hơn 20.000 đoàn viên, người lao động (NLĐ) tại Bắc Ninh đã được đón nhận không khí Tết ấm áp, đầy ắp tình yêu thương tại chương trình "Tết sum vầy - Xuân ơn Đảng" năm 2025.

    11:07 | 13/01/2025
  • Luồng gió mới của hoạt động công đoàn

    Ngày 12/6/2021, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 02-NQ/TW (Nghị quyết 02) về đổi mới tổ chức và hoạt động của công đoàn Việt Nam trong tình hình mới đã đưa ra nhiều quan điểm chỉ đạo, định hướng, đồng thời là cơ sở để Công đoàn Việt Nam đổi mới tổ chức và hoạt động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Sau hơn ba năm triển khai, Công đoàn Việt Nam không ngừng nỗ lực nâng cao năng lực hoạt động, xứng đáng đại diện cho tiếng nói, niềm tin của người lao động.

    14:26 | 12/01/2025
  • Đề xuất quy định mới về cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội

    (Xây dựng) - Bộ Y tế đang dự thảo Thông tư quy định chi tiết thi hành Luật bảo hiểm xã hội và Luật an toàn vệ sinh lao động thuộc lĩnh vực y tế. Trong đó, Bộ đề xuất quy định về cấp và quản lý giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội.

    07:57 | 11/01/2025
...

Tin bài cuối cùng

Không còn dữ liệu để load