Bắc Từ Liêm (Hà Nội): Góc nhìn pháp lý trong thu hồi đất Dự án cải tạo thoát nước Sông Pheo

(Xây dựng) - Tại buổi cưỡng chế thu hồi đất hộ gia đình ông Lê Văn Thanh ngày 15/12, Phó Chủ tịch quận Bắc Từ Liêm Nguyễn Thường Sơn không trả lời các câu hỏi của người dân về việc, tại sao 05 hộ dân không được mua căn hộ tái định cư theo chính đề xuất của quận này dù đã được Thành phố Hà Nội đồng ý. Chuyên gia pháp lý cho rằng, người dân có cơ sở để được mua căn hộ tái định cư và chính quyền cần minh bạch thông tin.

Quận Bắc Từ Liêm tổ chức cưỡng chế nhà người dân trong khi không giải quyết vấn đề tái định cư theo chỉ đạo của UBND Thành phố Hà Nội và cũng không giải thích rõ ràng.

Nhiều người rơi nước mắt

Ngày 15/12/2022, tại quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội đã diễn ra buổi cưỡng chế thu hồi đất 1 số hộ gia đình trong đó có nhà ông Lê Văn Thanh để thực hiện Dự án cải tạo thoát nước Sông Pheo.

Chứng kiến buổi cưỡng chế, những người có mặt không khỏi xót xa, xúc động và rơi nước mắt thương cảm cho hộ gia đình ông Thanh khi họ đã bị cơ quan chức năng đập phá nhà cửa, đẩy gia đình 4 người ra đường, không nơi ăn chốn ở.

Bà H vợ ông Thanh còn bị lực lượng chức năng khiêng, đẩy lên xe cấp cứu đưa đi khỏi khu vực cưỡng chế trong khi bà đang bị đứt gân chân và phải điều trị liên tục tại bệnh viện 3 đến 4 tháng nay (ảnh cắt từ clip).

Khi người dân không đồng ý bàn giao nhà, di dời vì chưa thể có chỗ ở phù hợp và cần được cơ quan chức năng giải thích rõ vì sao không được mua căn hộ tái định cư thì tổ cưỡng chế đã lôi, kéo, khiêng người dân ra khỏi nhà để thực hiện việc di chuyển đồ đạc và đập phá nhà. Thậm chí, bà H vợ ông Thanh còn bị lực lượng chức năng khiêng, đẩy lên xe cấp cứu đưa đi khỏi khu vực cưỡng chế trong khi bà đang bị đứt gân chân và phải điều trị liên tục tại bệnh viện 3 đến 4 tháng nay, hiện vẫn chưa khỏi hoàn toàn.

Ông Thanh chia sẻ, vì thời gian quá gấp, chỉ được thông báo trước ngày cưỡng chế 8 ngày nên ông không thể thuê được nhà phù hợp để cho vợ con ở tạm, trong khi quận bố trí tạm cư tại Đông Anh, nơi cách nhà ông hơn chục cây số gây khó khăn cho việc đi học của các cháu.

Vợ chồng ông Thanh không đồng ý với quyết định cưỡng chế của quận Bắc Từ Liêm, tuy nhiên lực lượng chức năng vẫn lôi, kéo vợ chồng ông Thanh ra khỏi nhà để thực hiện việc cưỡng chế (ảnh cắt từ clip).

Trong quá trình chỉ đạo cưỡng chế, khi chứng kiến hoàn cảnh khó khăn đặc biệt của gia đình, ông Vũ Duy Hùng - Chủ tịch UBND phường Cổ Nhuế 2 đã chỉ đạo mọi người khẩn cấp đi tìm nhà để thuê cho gia đình ông Thanh ở tạm nhưng cũng không thể thuê được.

Nói như vậy để thấy rằng, quận Bắc Từ Liêm quyết tâm cưỡng chế, đẩy gia đình người dân ra đường khi chỉ thông báo trước 8 ngày là chưa phù hợp. Đặc biệt, việc không bố trí tái định cư theo văn bản chỉ đạo của Thành phố mà không có văn bản giải thích là rất khó chấp nhận.

Ông Thanh tâm sự với Phó Chủ tịch quận Bắc Từ Liêm Nguyễn Thường Sơn và Chủ tịch UBND phường Cổ Nhuế 2 Vũ Duy Hùng: “Chúng tôi không phản đối chủ trương, chính sách của Nhà nước nhưng chúng tôi chỉ đề nghị tạo điều kiện cho gia đình tôi ở nốt qua Tết, rồi gia đình tôi sẽ tự nguyện bàn giao, thậm chí tôi còn tính đến chuyện nói dối với con tôi là bố mẹ bán nhà này đi để mua nhà khác cho các con ở. Nhưng bây giờ, sáng nay các con tôi đi học, tối về nhà cửa đã bị phá tan nát thế này tôi biết nói thế nào với các con tôi bây giờ. Như thế là quá tàn nhẫn với gia đình tôi!”.

Bí thư Chi bộ tổ dân phố có mặt tại buổi cưỡng chế cũng có ý kiến với với ông Sơn về trường hợp nhà ông Thanh là hộ gia đình tử tế, hoà đồng, chấp hành tốt mọi chủ trương, đường lối của chính quyền, có nhiều đóng góp cho khu phố như trong việc làm đường xóm ngõ. Bí thư Chi bộ tổ dân phố cho rằng, việc không bố trí 5 căn hộ tái định cư cho 5 gia đình theo văn bản của Thành phố Hà Nội là nguồn cơn trở thành nỗi bức xúc của người dân.

Quận Bắc Từ Liêm cần giải thích rõ vì sao không thực hiện theo chỉ đạo của UBND Thành phố tại Văn bản số 6743/VP-ĐT ngày 28/8/2018.

Khi được ông Sơn hỏi ý kiến của gia đình, vợ chồng ông Thanh đề nghị ông Sơn, trả lời trường hợp nhà ông Thanh có được mua căn hộ tái định cư theo chính đề nghị của quận và đã được Thành phố đồng ý không thì ông Sơn không trả lời mà yêu cầu về quận để làm việc.

Phải chăng có gì “mập mờ” ở đây mà vị lãnh đạo này cố tính phớt lờ đi vấn đề tái định cư? Nếu quận đã làm đúng, thì tại sao không trả lời trước người dân mà nhất định phải mời về quận mới trả lời? Vấn đề này cần được UBND Thành phố Hà Nội chỉ đạo làm rõ, trả lời người dân công khai minh bạch.

Pháp luật quy định thế nào?

Phân tích sự việc dưới góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Hùng – Phó Trưởng phòng Tranh tụng, Công ty Luật TNHH TGS cho rằng, dựa trên tài liệu có được, gia đình ông Lê Văn Thanh có cơ sở được quyền mua căn hộ tái định cư, việc này cần được cơ quan chức năng thực hiện nghiệm túc, đúng quy định của pháp luật.

Luật sư Nguyễn Đức Hùng cho rằng ông Thanh có cơ sở yêu cầu quận bố trí căn hộ tái định cư theo chỉ đạo của Thành phố.

Theo đó, luật sư Hùng phân tích: Tại khoản 5 Điều 7 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP quy định: “5. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có nhà ở trước ngày 01/7/2004 mà có nguồn gốc do lấn, chiếm, khi Nhà nước thu hồi đất nếu không có chỗ ở nào khác thì được Nhà nước giao đất ở mới có thu tiền sử dụng đất hoặc bán nhà ở tái định cư. Giá đất ở tính thu tiền sử dụng đất, giá bán nhà ở tái định cư do UBND cấp tỉnh quy định”.

Tại Điều 27 Quyết định số 10/2017/QĐ-UBND của UBND Thành phố Hà Nội quy định về việc giao đất, bán căn hộ chung cư đối với các trường hợp phải di chuyển chỗ ở nhưng không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở (Thực hiện khoản 4 Điều 6 và khoản 5 Điều 7 Nghị định 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ): “1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất gắn liền với nhà ở mà phải di chuyển chỗ ở nhưng không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở, chỉ được hỗ trợ tỷ lệ % giá đất, nếu không có chỗ ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi và nơi đăng ký hộ khẩu thường trú thì được xét tái định cư như sau:

(a) Trường hợp mua căn hộ tái định cư: Được mua 01 căn hộ chung cư có diện tích nhỏ trong quỹ nhà tái định cư của Thành phố theo giá quy định của UBND Thành phố. Phần diện tích vượt suất tái định cư tối thiểu (theo quy định tại Điều 29 của Quy định này) phải mua theo giá quy định nhân hệ số điều chỉnh K= 1,1 và trả tiền ngay một lần trước khi nhận nhà;

(b) Trường hợp giao đất tái định cư: Được giao 01 suất đất tái định cư với diện tích bằng diện tích tối thiểu được phép tách thửa tại địa phương. Phần diện tích vượt suất tái định cư tối thiểu (theo quy định tại Điều 29 của Quy định này) phải tính tiền sử dụng đất theo giá đất khi giao đất tái định cư nhân hệ số điều chỉnh K theo quy định tại Điểm b Khoản 3 Điều 7 Quy định này và phải nộp tiền sử dụng đất ngay một lần trước khi nhận đất”.

Theo đó, nếu trường hợp hộ ông Lê Văn Thanh không được bồi thường về đất nhưng khi thu hồi phải di chuyển chỗ ở, không có nơi ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn thì được xem xét giao hoặc mua tái định cư theo quy định pháp luật. Điều này đã được UBND thành phố Hà Nội đồng ý tại Văn bản số 6743/VP-ĐT ngày 28/08/2018, cụ thể:

“Đồng ý bố trí 05 căn hộ tái định cư tại nhà G9 Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày ký văn bản này. Sở Xây dựng có trách nhiệm thông báo cụ thể vị trí, diện tích 05 căn hộ cho UBND quận Bắc Từ Liêm làm căn cứ lập phương án tái định cư và lập hồ sơ bán nhà tái định cư theo quy định pháp luật”.

Tuy nhiên, Văn bản này được UBND Thành phố chấp thuận từ tháng 8/2018, nhưng khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ngày 04/12/2020 thì UBND quận Bắc Từ Liêm đã không lập phương án tái định cư cho hộ ông Lê Văn Thanh theo như chỉ đạo của UBND Thành phố Hà Nội tại Văn bản số 6743/VP-ĐT ngày 28/08/2018 mà chỉ ghi là: “Không đủ điều kiện tái định cư” tại Phương án chi tiết bồi thường, hỗ trợ và tái định cư kèm theo Quyết định số 6747/QĐ-UBND ngày 04/12/2020.

Từ những phân tích trên của Luật sư, chúng tôi cho rằng cần phải làm rõ việc 05 gia đình bị thu hồi đất để thực hiện dự án cải tạo thoát nước Sông Pheo có được mua căn hộ tái định cư theo đề xuất của UBND quận Bắc Từ Liêm và đã được Thành phố Hà Nội đồng ý không? Lý do vì sao? Đề nghị UBND Thành phố Hà Nội chỉ đạo làm rõ việc này, thông tin cho người dân.